Οι δεσμοί που δημιουργεί ο άνθρωπος, στο πέρασμα από τη ζωή, είναι πολλοί. Ένας από τους πλέον σημαντικούς είναι η σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή… Κι αυτό αποτυπώνεται γλαφυρά στα λόγια του Μεγάλου Αλεξάνδρου όταν αναφερόταν στον δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη: « Στους γονείς μου οφείλω το ζην, αλλά στο δάσκαλό μου το ευ ζην». Βέβαια το γνωμικό αφορά σε δασκάλους εμπνευσμένους δοτικούς, που είναι έτοιμοι σε κάθε περίσταση να προσφέρουν απλόχερα γνώση στους μαθητές τους. Ένας τέτοιος δάσκαλος ήταν και ο καθηγητής αγγλικών Αλέξανδρος Κ. Αλκίδας, ένας εκπαιδευτικός που αφιέρωσε τη ζωή του στην Αγγλική Σχολή και στην υπηρεσία των μαθητών του, ακόμη και μετά τη συνταξιοδότησή του.
Η ιστορία της ζωής του Αλέξανδρου Κ. Αλκίδα θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι συνυφασμένη με την ιστορία της Αγγλικής Σχολής. Δυο δεκαετίες σχεδόν μετά την ίδρυση της Σχολής, το 1919 ο καθηγητής προσλαμβάνεται και υπηρετεί επί μακρόν και με μεγάλη αφοσίωση, μέχρι και τη συνταξιοδότησή του το 1943. Και προς τιμή του το κτήριο του οικοτροφείου της Αγγλικής Σχολής το οποίο περατώθηκε το 1948, πήρε το όνομα Alks το οποίο διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Γι’ αυτόν τον εμπνευσμένο καθηγητή, μας μίλησαν τα εγγόνια του, Έλενα Αλκίδα Χαχολιάδου και Αλέξανδρος Κ. Αλκίδας, ο οποίος φέρει και το όνομά του. Άνοιξαν τα ντουλάπια της μνήμης και ανέσυραν όμορφες αναμνήσεις αλλά και χρήσιμες πληροφορίες για τη ζωή του, άγνωστες οι περισσότερες στο ευρύ κοινό, που αφορούν και ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Αγγλικής Σχολής που μέχρι και σήμερα είναι συνυφασμένη με τον τόπο μας.
«Ο κατ΄ ευφημισμόν Αλκίδας»
Γεννηθείς το 1881 στα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας, ο Αλέξανδρος Αλκίδας, ήταν ένα αγοράκι χαμηλού αναστήματος χλωμό και αδύνατο. Όμως από τα πρώτα χρόνια της ζωής του έδειξε την αγάπη και τη δίψα του για μάθηση. Τα βράδια, μελετούσε κάτω από το φως της λάμπας στο δρόμο έξω από το σπίτι του.
Για την ιστορία, όπως μας εξηγούν, το πραγματικό του όνομα ήταν Αλέξανδρος Κ. Παπαδόπουλος. Το προσωνύμιο «Αλκίδας», συνώνυμο της ρώμης ήταν κατ΄ ευφημισμόν και του το πρόσδωσε ο αγαπημένος του καθηγητής… μέχρι που αντικατέστησε και το επώνυμό του.
«Ο δάσκαλός του θαύμαζε την αγάπη του για μάθηση και φρόντισε να βρει τρόπο να τον στείλει στην Αγγλία για σπουδές», μας λένε. Με την ολοκλήρωση των σπουδών του, ο Αλέξανδρος Αλκίδας θα επιστρέψει πίσω στην Κύπρο και λίγο αργότερα, το 1919 θα εργοδοτηθεί από την Αγγλική Σχολή, υπό τη διεύθυνση του ιδρυτή της, του Canon Newham, για την διδασκαλία της Αγγλικής στους μαθητές. Κατάφερε έτσι ν’ ακολουθήσει τα χνάρια του δασκάλου του, με τον οποίο πια ήταν συνάδελφοι.
Πολύ νωρίς, ο καθηγητής Αλκίδας, χηρεύει αφού έχασε τη σύζυγο του Ελέγκω, δασκάλα από τη Λάρνακα, σε ηλικία 33 ετών… Έτσι, παρέμεινε πια μόνος με τον μονάκριβο γιό του τον Κώστα, στη Λευκωσία. Ο μεν Αλέξανδρος συνεχίζει να υπηρετεί στην Αγγλική Σχολή, ο δε Κώστας φοιτά εκεί. Ακόμη και μετά τη συνταξιοδότησή του, παραμένει εκεί και προσφέρει αμισθί τις εκπαιδευτικές του υπηρεσίες τα απογεύματα προς ενίσχυση των μαθητών της Σχολής. Από το φωτογραφικό αρχείο που μας παραχώρησε η εγγονή του για τους σκοπούς του ρεπορτάζ, εντοπίσαμε ότι όλες οι φωτογραφίες αφορούσαν τη ζωή του στην Αγγλική Σχολή αφού σ΄ αυτήν αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και ζούσε για να διδάσκει.
Αγαπούσε πολύ τους μαθητές του και τους ενέπνεε. Μαζί τους και στα μαθήματα και στις παρελάσεις και στα ταξίδια και στις δραστηριότητες. Μέσα σε όλα. Στο πέρασμα των χρόνων, όταν πια αποφοιτούσαν του έστελναν δώρα, πέννες, βιβλία ακόμη και φωτογραφίες με αφιέρωση «Στον αγαπημένο τους καθηγητή…» Ιδιαίτερα όσοι ήταν από την Αγγλία.
Τα εγγόνια του, τον θυμούνται μέχρι και τα βαθιά γεράματα, ως έναν άνθρωπο μελετηρό ο οποίος ήθελε συνεχώς να μαθαίνει. Μάλιστα, ηλικιωμένος πια, μετά τα 80, ζήτησε από τον γιο και τα εγγόνια του, να μάθει την σανσκριτική γλώσσα. Μάλιστα, τους πρότεινε να βάλουν όλοι χρήματα, γονείς και παιδιά, για να μάθουν όλοι μαζί την σανσκριτική.
Ποια ήταν η σχέση του με τον γνωστό μας ποιητή Δημήτρη Λιπέρτη; Τους ρωτούμε. «Ήταν φίλοι αχώριστοι και καλοί συνάδελφοι στην Αγγλική Σχολή» μας απαντάνε. Μορφωμένοι άνθρωποι της εποχής τους, έκαναν πολύ καλή παρέα μεταξύ τους. «Ανάμεσα στα προσωπικά του αντικείμενα, έχω και ένα βιβλίο του, που του χάρισε ο Δημήτρης Λιπέρτης, με ιδιόχειρη αφιέρωση», μας λέει η κ. Έλενα Αλκίδα Χαχολιάδου.
Ως παππού, μακριά από τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα, τα εγγόνια του στα παιδικά τους χρόνια, τον θυμούνται, ως έναν πολύ τρυφερό άνθρωπο, γεμάτο ιστορίες. «Αγαπούσε τα ζώα και στην αυλή του φιλοξενούσε μια τεράστια χελώνα, με την οποία παίζαμε όταν τον επισκεπτόμασταν» μας λένε. Ο ίδιος, προφανώς… προσπαθούσε να την μάθει να τρέχει!
Τους επισκεπτόταν στο σπίτι τους στη Λάρνακα για να μένει μαζί τους σε γιορτές και σχόλες. Να τους διαβάζει βιβλία και να προσπαθεί να τους εμφυσήσει την αγάπη του για τα γράμματα. Ήθελε να σπουδάσουν, να μορφωθούν και να αποκατασταθούν, κάτι που δεν ήταν δεδομένο για όλους την τότε εποχή. Ο εγγονός του, Αλέξανδρος Κ. Αλκίδας, ο oποίος ζει στο Rochester Hills στο Μίσιγκαν, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στην Αμερική, ενώ από το 1976 μέχρι και το 2005 κατείχε θέση senior research engineer στην General Motors. Μέχρι σήμερα έχει στο ενεργητικό του 148 επιστημονικές δημοσιεύσεις στο αντικείμενό του.
Τον θυμούνται χαρακτηριστικά να καπνίζει πολύ. «Έτρωγε λίγο αλλά κάπνιζε αριμανίως» μας λένε. Ήταν θρήσκος άνθρωπος μας ομολογούν. Είχε σχέσεις με την εκκλησία ενώ για αρκετό διάστημα θήτευσε ως υπεύθυνος της Εκκλησίας του Αγίου Λουκά. «Έφτασε μέχρι τους Αγίους Τόπους για να φέρει νερό από τον Ιορδάνη ποταμό, για να με βαφτίσουν» μας λέει η κ. Έλενα.
Η οικογένεια με τα χρόνια μεγάλωσε ενώ ο καθηγητής Αλκίδας, απέκτησε εκτός από τα δύο εγγόνια, πέντε δισέγγονα και εννέα τρισέγγονα. Από τα εννέα δισέγγονα, ένας φέρει το όνομά του! Αλέξανδρος Κ. Αλκίδας.
Το οικοτροφείο «Alks» προς τιμήν του εκπαιδευτικού
Για την οικογένεια του Αλέξανδρου Αλκίδα, αποτελεί μεγάλη τιμή μέχρι και σήμερα που ένα από τα κτήρια της Αγγλικής Σχολής, φέρει το όνομα του παππού τους, ο οποίος έδεσε σφικτά το όνομά του με την εκπαιδευτική προσφορά και την αγάπη του προς τους μαθητές. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που είναι ο μόνος Κύπριος Καθηγητής του οποίου το όνομά του δόθηκε σε κτήριο της Σχολής.
Και δεν ήταν τυχαίο που το όνομά του δόθηκε στο κτήριο του οικοτροφείου που στέγαζε τις πιο όμορφες στιγμές των μαθητών της Σχολής. Από τις ώρες της μελέτης μέχρι και τον ελεύθερο τους χρόνο για τις… μαθητικές τρέλες των εφήβων. Εκεί, περνούσε και ο ίδιος ο Αλέξανδρος Αλκίδας το μεγαλύτερο μέρος της μέρας του, να τους βοηθά στη μελέτη τους και να τους διδάσκει απογευματινά μαθήματα αγγλικών.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο βιβλίο του ο Κυριάκος Α. Δημητριάδης (2019), το οποίο είναι αφιερωμένο σε μια ιστορική αναδρομή από την ίδρυσή της Αγγλικής Σχολής μέχρι και το 1960, το 1948 όπου και ολοκληρώθηκε το κτήριο του οικοτροφείου Alks, έγιναν σημαντικές προσθήκες στο σχολικό συγκρότημα.
Σε ότι αφορά το κτήριο του οικοτροφείου Alks εξέχουσας σημασίας είναι βεβαίως η αρχιτεκτονική του, η οποία αποτελείται από αρκετές αψίδες ενώ αρκετά από υλικά για το κτήσιμό του συλλέχθηκαν από τον Πενταδάκτυλο μέχρι και το Τρόοδος.
Επίσημα το οικοτροφείο Alks παραδόθηκε στον τότε διευθυντή της Σχολής E.Jackson στις 15 Νοεμβρίου του 1948 και το κατασκευαστικό κόστος του ανήλθε σε 55,900 λίρες. Ωστόσο, λόγω των πολύ αυξημένων στεγαστικών αναγκών οι πρώτοι 67 οικότροφοι μετακόμισαν στα τέλη του 1947 πριν ακόμα εγκατασταθεί ηλεκτρικό ρεύμα. Με την περάτωση του κτηρίου υπήρχαν όλα όσα χρειάζονταν για τη διαμονή τους και την καθημερινότητά τους οι μαθητές, ορισμένοι από τους καθηγητές και το προσωπικό της Σχολής.
Η ζωή στο οικοτροφείο τη δεκαετία του 1950
Η Αγγλική Σχολή στα χρόνια εκείνα, ανέκαθεν παρείχε στέγαση στους μαθητές της που έφθαναν εκεί για να φοιτήσουν από μακρινά χωριά της Κύπρου. Εκτός όμως από την αναγκαιότητα της στέγασης, πολλοί από τους διευθυντές τόνιζαν εμφαντικά και την αναγκαιότητα ανάπτυξης ενός υγιούς περιβάλλοντος ευημερίας για τους μαθητές, μέσα από την καθημερινή τους επαφή. Άλλωστε οι μαθητές είχαν διαφορετικές καταβολές ή ακόμη και διαφορετικές εθνικότητες θρησκείες ή και μητρική γλώσσα και ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναμειχθούν μεταξύ τους και να μάθουν ο ένας τον άλλον! Μάλιστα, μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο, το γεγονός αυτό αποτέλεσε και την επίσημη πολιτική του σχολείου αλλά και του Υπουργείου Παιδείας, να ενθαρρύνει τη συνύπαρξη μαθητών διαφορετικών καταβολών προκειμένου να συνηθίσουν τις συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν μελλοντικά στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Η ζωή στο οικοτροφείο Alks παρείχε κι άλλα σημαντικά εφόδια στους ένοικους μαθητές αφού θα έπρεπε να λάβουν πρωτοβουλίες και υπευθυνότητες, όπως για παράδειγμα την καθαριότητα και την υγιεινή των χώρων τους αλλά και την προσωπική φροντίδα του χώρου τους, ως καθημερινή ρουτίνα, υπό την εποπτεία των ανθρώπων που εργάζονταν εκεί. Πάντα υπήρχε καθημερινό πρόγραμμα το οποίο τηρούσαν όλοι ανεξαιρέτως οι ένοικοι, να ξυπνήσουν νωρίς, να πλυθούν, να στρώσουν το κρεβάτι τους και να είναι εγκαίρως έτοιμοι πριν από το πρωινό, ενώ τύγχαναν και… επιθεώρησης από τους οικονόμους του οικοτροφείου. Το οικοτροφείο, παρείχε στους ενοίκους όλα τα απαραίτητα γεύματα τα οποία προετοιμάζονταν στις εγκαταστάσεις του, ενώ η διαδικασία του σερβιρίσματος του φαγητού είχε τη δική της σημασία αφού συμμετείχαν και τα μεγαλύτερα αγόρια που συνήθως κάθονταν στην κεφαλή κάθε τραπεζιού.
Συνήθως τα απογεύματα, οι οικότροφοι είχαν αρκετό ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι και αναψυχή. Εκτός από τα γήπεδα του σχολείου, έφτιαχναν και τα δικά τους… αυτοσχέδια γήπεδα. Τα ατυχήματα βεβαίως δεν έλειπαν αλλά οι οικότροφοι ως καλοί φίλοι και συμμαθητές, φρόντιζαν να τα διαχειρίζονται τις περισσότερες φορές μεταξύ τους χωρίς να εμπλέκουν τους υπεύθυνους, Από το οικοτροφείο Alks δεν έλειπαν βεβαίως και οι συγκεντρώσεις και τα μικρά πάρτι κατά τη διάρκεια των γιορτών.
Κάθε Κυριακή οι χριστιανοί ορθόδοξοι μαθητές οδηγούνταν εν πομπή στην εκκλησία είτε στο Μετόχι του Κύκκου είτε στην Παναγία Χρυσελεούσα στο Στρόβολο για τον εκκλησιασμό. Ομοίως και οι μουσουλμάνοι μαθητές, κάθε Παρασκευή επισκέπτονταν το Τζαμί Μπαϊρακτάρ στα τείχη της Λευκωσίας.
Οι ισόβιοι φιλικοί δεσμοί
Όπως ήταν φυσικό, οι οικότροφοι της Αγγλικής Σχολής που μεγάλωσαν μαζί, ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς φιλίας που άντεξαν για δεκαετίες μέχρι και σήμερα. Όχι μόνο μεταξύ των μαθητών της ίδιας ηλικίας, τάξης ή θρησκείας. Κι αυτή ήταν μία από τις αξίες που ήθελε τόσο η Αγγλική Σχολή, όσο και ο ιδρυτής της ο Canon Newham να εμφυσήσουν στους μαθητές. Κι αυτό αποτελεί τιμητική παρακαταθήκη για το σχολείο. Γι’ αυτό και ο Αλκίδας αποτέλεσε ορόσημο ως ο «άξιος δάσκαλος».
Μετά από το 1974
Μετά την τουρκική εισβολή το 1974, το οικοτροφείο Alks σταμάτησε να λειτουργεί σύμφωνα με τον ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκε λόγω της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε. Λίγο αργότερα παραχωρήθηκε προς την Κυπριακή Κυβέρνηση, για να στεγαστεί προσωρινά το Γυμνάσιο Ακροπόλεως μετά την τουρκική εισβολή με αντάλλαγμα βεβαίως ενός ονομαστικού ενοικίου ετησίως. Με την πάροδο του χρόνου αλλά και λόγω της «προσωρινής» παραχώρησης, το ενοίκιο για τη χρήση του κτηρίου Alks, παρερμηνεύτηκε σε κρατική χορηγία, δημιουργώντας λανθασμένα την εντύπωση ως προς την κυριότητα του κτηρίου Αlks αλλά και ως προς την αντιστοιχία του ετήσιου ενοικίου προς την Αγγλική Σχολή. Πληθαίνουν όμως οι φωνές τα τελευταία χρόνια που λένε ότι το κτήριο θα πρέπει να επιστραφεί στην Αγγλική Σχολή και η κυβέρνηση να φροντίσει για τη μεταστέγαση του Γυμνασίου.
Η Αγγλική Σχολή, στο πέρασμα του χρόνου έζησε και σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Και σε όλη τη δύσκολη περίοδο του, διέθετε οικοτροφεία από τους μαθητές του, ιδιαίτερα αυτούς που προέρχονταν από μακρινά χωριά. Η Αγγλική Σχολή, την εποχή που έζησε και δίδαξε ο Αλέξανδρος Αλκίδας, σύμφωνα με το βιβλίο του Κυριάκου Δημητριάδη, ήταν το σχολείο των φτωχών αλλά των έξυπνων αγοριών της Κύπρου, γιατί οι πλείστοι προέρχονταν από τα χωριά όλων των επαρχιών, που κατά κανόνα διέμεναν στο οικοτροφείο της Σχολής. Η Αγγλική Σχολή δεν ήταν, ούτε είναι για τους πλούσιους αλλά για τους καλούς μαθητές, λόγω των αυστηρών εισαγωγικών εξετάσεων αλλά και των άριστων αποτελεσμάτων που επιτυγχάνουν συστηματικά σε διεθνείς εξετάσεις και άλλα fora στα οποία λαμβάνουν μέρος.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Κύπρο και στην Αγγλική Σχολή, στο αγαπημένο του σχολείο, ο εγνωσμένου κύρους Καθηγητής εμβρυακής ιατρικής δρ Κύπρος Νικολαΐδης, θέλησε να επισκεφθεί το οικοτροφείο Alks και φωτογραφήθηκε στο σημείο, ενθυμούμενος αναμνήσεις και εμπειρίες που έζησε κατά τα μαθητικά του χρόνια όταν έφθασε από την Πάφο στη Λευκωσία για να φοιτήσει στην Αγγλική Σχολή, από την Δ΄τάξη και έπειτα. Μας αφηγήθηκε μάλιστα μερικές από αυτές τις… εφηβικές τρέλες που συνέβαιναν στο οικοτροφείο!
