Ο φιλόλογος Ελλάδιος Χανδριώτης σημειώνει κάποια κτυπητά γλωσσικά σφάλματα που ακούγονται ή διαβάζονται σε ΜΜΕ

Δεν έκαμα έρευνα. Απλώς σημείωσα σε χαρτί κάποια κτυπητά γλωσσικά σφάλματα που άκουα ή έβλεπα σε ΜΜΕ και σταμάτησα στα 20. Κρίνω χρήσιμο να τα παρουσιάσω, διορθώνοντας ή και σχολιάζοντάς τα:

1. Δεν συνίσταται να εμβολιαστούν – το ορθό: δεν συνιστάται να … Αντικαθιστώνται από άλλους – το ορθό: αντικαθίστανται από άλλους.

2. Οπόταν – το ορθό: οπότε (= και τότε, επομένως, ώστε). Η λ. «οπόταν» (οπότε + αν) είναι μόνο αρχαία και συντάσσεται με υποτακτική.

3. Ζητήθηκε όπως το ύψος να περιοριστεί. Ο τελικός σύνδεσμος «όπως + υποτακτική» είναι αρχαία και σημαίνει ακριβώς «να + υποτακτική». Το ορθό, λοιπόν, είναι: Ζητήθηκε να περιοριστεί το ύψος.

4. Το ημερολόγιο που είχε εισάγει ο Ιούλιος Καίσαρας – το ορθό: που είχε εισαγάγει …Οι χρόνοι του ρ. είναι: εισάγω, εισήγα, θα εισάγω (διαρκής ή επαναληπτικός), θα εισαγάγω (στιγμιαίος), έσω εισαγάγει, είχα εισαγάγει, θα έσω εισαγάγει.

5. Εθεωρείτο (πολύ ορθό!) ή θεωρούνταν (καθώς λέγει η γραμματική της Δημοτικής).

6. Έκαστου, έκαστης – το ορθό: εκάστου, εκάστης. Η αντωνυμία «έκαστος, εκάστη, έκαστον» είναι μόνο αρχαία και έχει αναλλοίωτη τη δική της κλίση. Στη Νεοελληνική έχουμε: καθένας, καθεμιά, καθένα.

7. Δόξα το Θεό – το ορθό: δόξα τω Θεώ (= στον Θεό). Λόγον του ότι – το ορθό: λόγω του ότι (= εξαιτίας του ότι …).

8. Μέσον της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας – το ορθό: μέσω της …

9. Καθ’ ομολογία – το ορθό: καθ’ ομολογίαν. Κατ’ ανάγκη – το ορθό: κατ’ ανάγκην. Προς τιμή – το ορθό: προς τιμήν.

10. Κονδύλια προώθησης και προβολής της Κύπρου ως διεθνές κέντρο – το ορθό:  …της Κύπρου ως διεθνούς κέντρου (πρέπει να είναι στην ίδια πτώση). Πρβλ. η υπηρεσία μου ως καθηγητή …

11. Ευχαριστώ όλους όσοι μάς βοήθησαν – το ορθό: ευχαριστώ όλους όσους μάς βοήθησαν. Το επίθετο «όλους» είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός στη λ. «όσους» και πρέπει να βρίσκονται στην ίδια πτώση.

12. Εισηγήσεις των ανακριτών για ποινικές διώξεις για σειρά προσώπων για διάφορα σοβαρά αδικήματα – το ορθό: (για να λιγοστέψουν τα πολλά «για»): εισηγήσεις για ποινικές διώξεις σειράς προσώπων για σοβαρά αδικήματα.

13. Αναφορές περί συνάντησης των δύο προσώπων – το ορθό:  αναφορές περί συναντήσεως των δύο προσώπων. Γενικά η πρώτη τουλάχιστον λέξη που ακολουθεί τη λόγια πρόθεση πρέπει να είναι σε λόγια κλίση. Πρβλ. προ εκπλήξεως, προ αμνημονεύτων χρόνων. 

14. Προ μιας εβδομάδας – το ορθό: προ μιάς (πρόφ. μι-άς) εβδομάδας. Στη Δημοτική λέμε: πριν από μια βδομάδα ή πριν από μίαν εβδομάδα. Μόνη της η λ. «πριν» είναι επίρρημα.

15. Ανεξαρτήτου ηλικίας … – το ορθό: ανεξαρτήτως ηλικίας ή ανεξάρτητα από ηλικία.

16. Πέραν από τους παραποτάμιους οικότοπους – το ορθό: πέραν των παραποτάμιων οικότοπων ή πέρα από τους παραποτάμιους …

17. Χάρην (ανορθ.) μιας ατέρμονης συζήτησης – το ορθό: χάριν μιας ατέρμονης συζήτησης.

18. Χάριν στη στήριξη των βουλευτών – το ορθό: χάρις στη στήριξη ή χάρη στη στήριξη …(Στην καθαρεύουσα: χάρις εις την στήριξιν  …).

19. Του πολιτικού αντιφρονούντα – το ορθό: του πολιτικού αντιφρονούντος. Του διακοπέντα αγώνα – το ορθό: του διακοπέντος αγώνα.

20. Τους αντιδρούντες λαϊκούς και κληρικούς – το ορθό: τους αντιδρώντες λαϊκούς και κληρικούς. Ο αντιδρών (γεν. του αντιδρώντος), η αντιδρώσα (γεν. της αντιδρώσης ή αντιδρώσας), το αντιδρών (γεν. του αντιδρώντος). Αλλά ο φρονών (γεν. του φρονούντος), η φρονούσα (γεν. της φρονούσης ή φρονούσας), το φρονούν (γεν. του φρονούντος). Των θηλυκών των λόγιων μετοχών, δηλαδή τρέχουσα, δρώσα, φρονούσα, διακοπείσα κτλ. τονίζεται πάντα η λήγουσα της γενικής πληθυντικού: των τρεχουσών, των δρωσών, των φρονουσών, των διακοπεισών.

Πιστεύεται ότι στην ελλιπή γνώση της λόγιας πλευράς της Νεοελληνικής, ακόμη και από εξ επαγγέλματος χρήστες της, πολύ έχει συμβάλει ο περιορισμός της διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής στο πρόγραμμα του ελληνικού σχολείου Μέσης, μέγιστος στην περίοδο 1977-1990 και μεγάλος (στην Κύπρο) από τότε μέχρι σήμερα. Βέβαια, «η κακή μας γλωσσική κατάσταση», καθώς ιστορεί ο γλωσσολόγος Γεώργιος Μπαμπινιώτης (2.000), «οφείλεται και στις αντιλήψεις του σύγχρονου ανθρώπου (υποτίμηση της γλώσσας ως αξίας, παραγωγή ανεπεξέργαστου βιαστικού λόγου, επίδραση της εικόνας ως μορφής επικοινωνίας, μείωση της επαφής με πρότυπα γλώσσας κτλ.)».

Η ανάγκη για βελτίωση των γλωσσικών μας πραγμάτων είναι σήμερα επιτακτική. Πάντως, οι δημοσιογράφοι και οι παρουσιαστές, δάσκαλοι κι αυτοί της γλώσσας, πρέπει να συμβουλεύονται σταθερά και μόνιμα έγκυρα σχετικά βιβλία γραμματικής, σύνταξης και λεξικογραφίας.