Ο Χρυσόστομος Ρουσής, M.Ed. πρώην γυμνασιάρχης, καταγράφει συντακτικά και λεξιλογικά λάθη που ακούμε και διαβάζουμε, κάποια από τα οποία, επειδή επαναλαμβάνονται από πολλούς, τείνουν να γίνουν αποδεκτά.
Είναι σημαντικό να μιλάμε και να γράφουμε σωστά, γιατί η γλώσσα, περισσότερο από εργαλείο επικοινωνίας, είναι και τρόπος σκέψης. Η γλώσσα αντανακλά το μορφωτικό μας επίπεδο και αποτελεί μέρος της κοινωνικής μας εικόνας. Συνεπώς, πρέπει να νοιαζόμαστε για τη σωστή χρήση της γλώσσας μας: «Μόνη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» (Οδυσσέας Ελύτης). Σήμερα, όμως, αδιαφορούμε για τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, με αποτέλεσμα να αγνοούμε βασικούς κανόνες της γραμματικής.
Ακολουθούν συντακτικά και λεξιλογικά λάθη που ακούμε και διαβάζουμε, κάποια από τα οποία, επειδή επαναλαμβάνονται από πολλούς, τείνουν να γίνουν αποδεκτά:
Λανθασμένη σύνταξη ρημάτων
«Το ζήτημα αξίζει μεγαλύτερης μελέτης» (Λάθος) – «Το ζήτημα αξίζει (+αιτ.) μεγαλύτερη μελέτη» (Σωστό) – «Ο υπουργός Παιδείας απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του Προέδρου» – (Λάθος) – «Ο υπουργός απολαμβάνει (+γεν.) της εμπιστοσύνης του Προέδρου» (Σωστό)
* Τα μεταβατικά ρήματα τής νέας ελληνικής συντάσσονται σχεδόν όλα με αιτιατική. Με γενική συντάσσονται μερικά ρήματα: «Οι εξετάσεις τετραμήνων “χρήζουν” βελτίωσης» – «ο θεσμός του ΓεΣΥ χρήζει βελτιώσεων» – «“αιτούμαι” αδείας για να τοποθετήσω πινακίδα».
«Το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων απολαμβάνει της κυβερνητικής στήριξης» – «ο Ολλανδός βουλευτής “απολαύει” διαρκούς προστασίας από το ολλανδικό κράτος» – «“προηγείται” του αντιπάλου του» – «“έτυχε” θερμής υποδοχής» – «“δράττομαι” της ευκαιρίας».
Διαγράφω το λάθος: «Το σχέδιο επιδέχεται βελτιώσεις/βελτιώσεων» – «διέφυγε της προσοχής μου/την προσοχή μου» – «αποποιείται των ευθυνών του/τις ευθύνες του» «επέβλεψε τις εργασίες/των εργασιών της πλατείας» – «δικαιούμαι επίδομα/επιδόματος ανεργίας» – «αθώοι πολίτες στερήθηκαν της ελευθερίας τους/την ελευθερία τους».
Λανθασμένη χρήση
της λέξης «πλαίσιο»
«Οι εξετάσεις των τετραμήνων έγιναν “μέσα στα πλαίσια” του παιδαγωγικού σχεδιασμού». (Λάθος) – «Οι εξετάσεις των τετραμήνων έγιναν “μέσα στο πλαίσιο” του παιδαγωγικού σχεδιασμού». (Σωστό) – «μέσα στο πλαίσιο του δόγματος “Ισχύς εν τη ενώσει”» (Σωστό)
* Πολλά από τα κοινά ονόματα είναι άλλοτε συγκεκριμένα και άλλοτε αφηρημένα, π.χ. «Το πλαίσιο που περιβάλλει τον πίνακα είναι ωραίο» (συγκεκριμένο).
«Ο υπουργός Παιδείας έχει ένα ευρύ πλαίσιο σχέσεων/ γνώσεων». (αφηρημένο).
Διαγράφω το λάθος: «Ενήργησε στο πλαίσιο/στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του».
«Θα πραγματοποιηθούν ναυτικές ασκήσεις στα πλαίσια/στο πλαίσιο της αμυντικής συνεργασίας Κύπρου, Γαλλίας και Ιταλίας» – «Η απόφαση λήφθηκε στο πλαίσιο/στα πλαίσια (= μέσα στα όρια) της αγροτικής πολιτικής» – «ο πολίτης πρέπει να συμπεριφέρεται στα πλαίσια/στο πλαίσιο των κανόνων της κοινωνίας» – «στο πλαίσιο/στα πλαίσια της εκδήλωσης».
* Όμως, τείνει να καθιερωθεί η φράση «στα πλαίσια»: Οι Χριστιανοί σήμερα προσέχουν να διατηρούν την ψυχαγωγία/διασκέδαση μέσα σε λογικά πλαίσια.
Είναι σημαντικό να μιλάμε και να γράφουμε σωστά, γιατί η γλώσσα, περισσότερο από εργαλείο επικοινωνίας, είναι και τρόπος σκέψης. Η γλώσσα αντανακλά το μορφωτικό μας επίπεδο και αποτελεί μέρος της κοινωνικής μας εικόνας. Συνεπώς, πρέπει να νοιαζόμαστε για τη σωστή χρήση της γλώσσας μας: «Μόνη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» (Οδυσσέας Ελύτης). Σήμερα, όμως, αδιαφορούμε για τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, με αποτέλεσμα να αγνοούμε βασικούς κανόνες της γραμματικής.
Ακολουθούν συντακτικά και λεξιλογικά λάθη που ακούμε και διαβάζουμε, κάποια από τα οποία, επειδή επαναλαμβάνονται από πολλούς, τείνουν να γίνουν αποδεκτά:
Λανθασμένη σύνταξη ρημάτων
«Το ζήτημα αξίζει μεγαλύτερης μελέτης» (Λάθος) – «Το ζήτημα αξίζει (+αιτ.) μεγαλύτερη μελέτη» (Σωστό) – «Ο υπουργός Παιδείας απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του Προέδρου» – (Λάθος) – «Ο υπουργός απολαμβάνει (+γεν.) της εμπιστοσύνης του Προέδρου» (Σωστό)
* Τα μεταβατικά ρήματα τής νέας ελληνικής συντάσσονται σχεδόν όλα με αιτιατική. Με γενική συντάσσονται μερικά ρήματα: «Οι εξετάσεις τετραμήνων “χρήζουν” βελτίωσης» – «ο θεσμός του ΓεΣΥ χρήζει βελτιώσεων» – «“αιτούμαι” αδείας για να τοποθετήσω πινακίδα».
«Το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων απολαμβάνει της κυβερνητικής στήριξης» – «ο Ολλανδός βουλευτής “απολαύει” διαρκούς προστασίας από το ολλανδικό κράτος» – «“προηγείται” του αντιπάλου του» – «“έτυχε” θερμής υποδοχής» – «“δράττομαι” της ευκαιρίας».
Διαγράφω το λάθος: «Το σχέδιο επιδέχεται βελτιώσεις/βελτιώσεων» – «διέφυγε της προσοχής μου/την προσοχή μου» – «αποποιείται των ευθυνών του/τις ευθύνες του» «επέβλεψε τις εργασίες/των εργασιών της πλατείας» – «δικαιούμαι επίδομα/επιδόματος ανεργίας» – «αθώοι πολίτες στερήθηκαν της ελευθερίας τους/την ελευθερία τους».
Λανθασμένη χρήση
της λέξης «πλαίσιο»
«Οι εξετάσεις των τετραμήνων έγιναν “μέσα στα πλαίσια” του παιδαγωγικού σχεδιασμού». (Λάθος) – «Οι εξετάσεις των τετραμήνων έγιναν “μέσα στο πλαίσιο” του παιδαγωγικού σχεδιασμού». (Σωστό) – «μέσα στο πλαίσιο του δόγματος “Ισχύς εν τη ενώσει”» (Σωστό)
* Πολλά από τα κοινά ονόματα είναι άλλοτε συγκεκριμένα και άλλοτε αφηρημένα, π.χ. «Το πλαίσιο που περιβάλλει τον πίνακα είναι ωραίο» (συγκεκριμένο).
«Ο υπουργός Παιδείας έχει ένα ευρύ πλαίσιο σχέσεων/ γνώσεων». (αφηρημένο).
Διαγράφω το λάθος: «Ενήργησε στο πλαίσιο/στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του».
«Θα πραγματοποιηθούν ναυτικές ασκήσεις στα πλαίσια/στο πλαίσιο της αμυντικής συνεργασίας Κύπρου, Γαλλίας και Ιταλίας» – «Η απόφαση λήφθηκε στο πλαίσιο/στα πλαίσια (= μέσα στα όρια) της αγροτικής πολιτικής» – «ο πολίτης πρέπει να συμπεριφέρεται στα πλαίσια/στο πλαίσιο των κανόνων της κοινωνίας» – «στο πλαίσιο/στα πλαίσια της εκδήλωσης».
* Όμως, τείνει να καθιερωθεί η φράση «στα πλαίσια»: Οι Χριστιανοί σήμερα προσέχουν να διατηρούν την ψυχαγωγία/διασκέδαση μέσα σε λογικά πλαίσια.
Βιβλιογραφικές πηγές: Αναγνωστοπούλου Ι. , Μπουσούνη Λ., Το λέμε σωστά; To γράφουμε σωστά; Αθήνα 2006. Τριανταφυλλίδη Μανόλη, Νεοελληνική Γραμματική, Αθήνα 1993. Παπαζαφείρη Ι., Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας, Αθήνα 1988.
