Το νέο χρηματοδοτικό “εργαλείο” δανειοδότησης “Safe” ενέκρινε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε αφήνοντας μάλιστα ανοικτό παράθυρο για τη συμμετοχή υπό όρους στο εν λόγω πρόγραμμα και τρίτων χωρών, περιλαμβανομένης της Τουρκίας. Μέσω του SAFE, η ΕΕ προγραμματίζεται να διαθέσει έως και €150 δισεκατομμύρια, τα οποία θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος και βάσει εθνικών σχεδίων.
Μετά που γνωστοποιήθηκε η απόφαση, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα άμυνας Τομάς Ρενιέ, απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο μέσο SAFE, δήλωσε ότι η Επιτροπή έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη.
«Λάβαμε ήδη σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη, όταν προτείναμε το SAFE. Το ‘Αρθρο 16 είναι σαφές. Η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να αποκλειστεί, αν η εν λόγω τρίτη χώρα θέτει άμεση απειλή στην άμυνα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους της ΕΕ ή σε ολόκληρη την ΕΕ», διευκρίνισε ο Τομάς Ρενιέ.
Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μακράς διάρκειας και το “SAFE” θα παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ.
Η νομοθετική πράξη που εγκρίθηκε προβλέπει και συμμετοχή τρίτων χωρών σε κοινές επενδύσεις για την ευρωπαϊκή άμυνα.
Σύμφωνα με την ΕΕ «το «SAFE» ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες του ΕΟΧ-ΕΖΕΣ (Ελβετία, η Ισλανδία, το Λίχτενσταϊν και η Νορβηγία) θα αντιμετωπίζονται με τους ίδιους όρους με τα κράτη μέλη. Όχι μόνο θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες, αλλά και να αγοράζουν από τις βιομηχανίες τους.
Το «SAFE» θα επιτρέψει επίσης στις προσχωρούσες χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις εν δυνάμει υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες.
Επιπλέον, η SAFE προσφέρει τη δυνατότητα σύναψης πρόσθετης διμερούς ή πολυμερούς συμφωνίας με τα εν λόγω τρίτα κράτη, βάσει της οποίας θα μπορούσαν να ανοίξουν οι όροι επιλεξιμότητας».
Ποιες δράσεις αφορά
Οι επιλέξιμες δραστηριότητες που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του SAFE θα αφορούν τον πρώτο κατάλογο των τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:
- Πυρομαχικά και πύραυλοι- συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων πλήγματος ακριβείας σε βάθος- δυνατότητες μάχης εδάφους και τα συστήματα υποστήριξής τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού των στρατιωτών και των όπλων πεζικού- προστασία κρίσιμων υποδομών- κυβερνοχώρος- στρατιωτική κινητικότητα, συμπεριλαμβανομένης της αντι-κινητικότητας,
- Συστήματα αεράμυνας και πυραυλικής άμυνας- θαλάσσιες επιφανειακές και υποβρύχιες δυνατότητες- μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα καταπολέμησης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- στρατηγικοί καταλύτες, όπως, ενδεικτικά, στρατηγικές αερομεταφορές, ανεφοδιασμός αέρος-αέρος και συστήματα C4ISTAR, καθώς και διαστημικά μέσα και υπηρεσίες- προστασία διαστημικών μέσων- τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος.
Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία 2 θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, απαιτώντας από τους αναδόχους να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος που προμηθεύονται.
Η δικλείδα ασφαλείας για τη συμμετοχή των τρίτων χωρών
Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμήθειας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των κατασκευαστικών στοιχείων που προέρχονται από χώρες εκτός της ΕΕ, των κρατών ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και της Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35 % του εκτιμώμενου κόστους των κατασκευαστικών στοιχείων του τελικού προϊόντος.
Η ΕΕ δεσμεύεται να ενισχύσει και να εμβαθύνει περαιτέρω τη διατλαντική συνεργασία και δέσμευση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, καθώς και τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ. «Σε αυτό το πλαίσιο, το SAFE θα προσπαθήσει να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα, να συνεχίσει τη βιομηχανική συνεργασία και να εξασφαλίσει αμοιβαία πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής με αξιόπιστους εταίρους» καταλήγει η ανακοίνωση.
