Η Ευρώπη στρέφει όλο και περισσότερο το βλέμμα προς την Αφρική – αλλά από μια νέα οπτική γωνία αυτή τη φορά. Φιλοδοξία μας είναι να αναβαθμίσουμε την εταιρική σχέση μας. Θέλουμε να συνεργαστούμε με τη νεολαία της Αφρικής που είναι αποφασισμένη να οικοδομήσει το δικό της μέλλον, κατά προτίμηση με τη σύμπραξη και άλλων εταίρων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να εξασφαλίσει ότι θα δράσουμε μαζί: όχι για την Αφρική αλλά με την Αφρική. Αυτή είναι επίσης η προσέγγισή μας στην πρόταση για μια νέα συνολική στρατηγική με την Αφρική. Η στρατηγική αυτή αποτελεί την αφετηρία ενός εντατικού διαλόγου σχετικά με τις κοινές μας προτεραιότητες, ενός διαλόγου που θα ολοκληρωθεί με τη σύνοδο κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης–Αφρικανικής Ένωσης τον Οκτώβριο. Στη σύνοδο κορυφής θα πρέπει να καταλήξουμε σε κοινή συμφωνία σχετικά με συγκεκριμένους στόχους των οποίων η επίτευξη θα βελτιώσει τη ζωή τόσο των αφρικανών όσο και των ευρωπαίων πολιτών. Η σύνοδος κορυφής θα πρέπει να αποτελέσει καταλύτη.
Η νέα ηγεσία της ΕΕ έθεσε την Αφρική στην κορυφή των προτεραιοτήτων της. Τόσο η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ursula von der Leyen όσο και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Charles Michel βρέθηκαν στην Αφρική σε λίγες μόλις εβδομάδες από την ανάληψη των καθηκόντων τους. Την προηγούμενη εβδομάδα επισκεφθήκαμε τη Μαυριτανία, τη Μπουρκίνα Φάσο, την Αιθιοπία και το Σουδάν.
Εν τω μεταξύ, η Αφρική επίσης αλλάζει, και μοχλοί αυτής της αλλαγής είναι ο δυναμισμός της οικονομίας της και το γεγονός ότι διαθέτει τον νεότερο πληθυσμό στον πλανήτη. Η περιφερειακή ολοκλήρωση προχωρά επίσης: με την Αφρικανική Ηπειρωτική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ACFTA), η ήπειρος επιδιώκει να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη εμπορική ζώνη από την ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η δίδυμή μας ήπειρος αποτελεί πράγματι, για πολλούς λόγους, τον τόπο του μέλλοντος: Είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη είτε για τη δίκαιη οικονομία και την ασφάλεια, οι σημαντικές αποφάσεις που αφορούν ολόκληρο τον πλανήτη θα λαμβάνονται στην Αφρική.
Δυστυχώς η πολυμέρεια υπονομεύεται στις μέρες μας, τη στιγμή ακριβώς που τη χρειαζόμαστε περισσότερο. Οι δύο μεγαλύτερες τάσεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας –η κλιματική αλλαγή και η ψηφιακή επανάσταση– αλλάζουν και τις δύο ηπείρους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Αφρική και η Ευρώπη πρέπει να υποστηρίξουν ένα πρότυπο διεθνούς συνεργασίας που θα εδράζεται στη βασισμένη σε κανόνες πολυμέρεια, την πολιτική ελευθερία, την αλληλεγγύη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η συμπερίληψη όλων θα μας επιτρέψει να αξιοποιήσουμε πλήρως το δυναμικό των πολιτών μας, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των γυναικών.
Άλλοι διεθνείς παράγοντες δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο στην Αφρική. Αυτό που διακρίνει όμως την ΕΕ είναι το γεγονός ότι εμείς θέτουμε την ανθρώπινη ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο του οράματός μας: το δικαίωμα των ανθρώπων να διαμορφώνουν τη ζωή τους ελεύθερα και με τα δικαιώματά τους προστατευμένα.
Η πρόοδος στην Αφρική είναι πραγματική, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις: διαρκής φτώχεια, συγκρούσεις, απειλές κατά των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Ο αναμενόμενος διπλασιασμός του πληθυσμού της Αφρικής δημιουργεί πραγματικές ευκαιρίες αλλά απαιτεί συγχρόνως την ανάληψη δράσης. Πρέπει να είμαστε φιλόδοξοι, αλλά και ρεαλιστές και να επικεντρωνόμαστε σε ό,τι λειτουργεί σωστά. Το βασικό κίνητρο για την αναμόρφωση της εταιρικής σχέσης μας δεν είναι η γεωγραφική εγγύτητα, ούτε το κοινό μας παρελθόν ή οι προσωπικοί μας δεσμοί. Το πραγματικό μας κίνητρο είναι το κοινό μας μέλλον και τα κοινά μας συμφέροντα.
Ποια είναι η ουσία μιας προσανατολισμένης στο μέλλον εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΑΕ; Αυτή την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει την πρότασή της για μια στρατηγική εταιρικής σχέσης με την Αφρική.
Η ημερήσια διάταξη οικοδομείται επάνω στα ακόλουθα δομικά στοιχεία:
1. Πράσινη μετάβαση και πρόσβαση στην ενέργεια. Η κλιματική κρίση καθιστά επιτακτική την ανάγκη ανάληψης φιλόδοξης δράσης για το κλίμα. Αλλά η πράσινη μετάβαση αποτελεί επίσης μια νέα στρατηγική ανάπτυξης. Ας συνεργαστούμε για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για την εξασφάλιση βιώσιμης αστικοποίησης.
2. Ψηφιακός μετασχηματισμός. Η Αφρική έχει ήδη αγκαλιάσει την ψηφιακή επανάσταση. Δείτε για παράδειγμα τα μετασχηματιστικά αποτελέσματα των συστημάτων ηλεκτρονικής πληρωμής. Ας μεγιστοποιήσουμε το δυναμικό που υπάρχει για να κάνουμε ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός και να αξιοποιήσουμε την ψηφιακή οικονομία ως μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης.
3. Βιώσιμη ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Ο δυναμισμός της οικονομίας στην Αφρική είναι πραγματικός. Με τη συνεργασία μας μπορούμε να ελευθερώσουμε το δυναμικό ιδιαίτερα των νέων και των γυναικών. Η ACFTA έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα.
4. Ειρήνη και διακυβέρνηση. Η σίγαση των όπλων ήταν το θέμα της τελευταίας διάσκεψης κορυφής της ΑΕ. Καθώς η ΑΕ επιταχύνει το βήμα, η ΕΕ είναι έτοιμη να κάνει περισσότερα. Ο νέος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη θα μας επιτρέψει να επιτύχουμε μαζί περισσότερα. Η ειρήνη, προκειμένου να είναι βιώσιμη, πρέπει να στηρίζεται στην τοπική πολιτική δυναμική.
5. Μετανάστευση και κινητικότητα. Είναι γεγονός ότι η μετανάστευση έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα – κυρίως εντός της Αφρικής. Οι δημογραφικές και οικονομικές τάσεις δείχνουν ότι θα παραμείνει ως σημαντικό ζήτημα στην ατζέντα Ευρώπης-Αφρικής. Χρειαζόμαστε μια συνολική και ισορροπημένη προσέγγιση που θα βασίζεται στην εταιρική σχέση και στην κοινή ευθύνη.
*Ο Josep Borrell είναι Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
*Η Jutta Urpilainen είναι Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις.
