Γυρίζοντας τη μνήμη στα όσα βιώσαμε και στα όσα καταγράψαμε στην αρθρογραφική μας διαδρομή τα τελευταία τουλάχιστο 38 χρόνια, θυμηθήκαμε αρκετά πράγματα και αρκετές αδυναμίες και παραλείψεις που τραυμάτισαν (κάποιες φορές) ανεπανόρθωτα την κυπριακή οικονομία.

Η κυπριακή οικονομία, εκτός από τα βαρίδια που κουβαλεί στους ώμους της από την πολύχρονη τουρκική κατοχή, αρκετές φορές έπεσε θύμα αδράνειας και αναβλητικότητας ντόπιων πολιτικών δυνάμεων, που προσέγγιζαν με αρκετή ατολμία και αναβλητικότητα τα μεγάλα ζητήματα που εμφανίζονταν μπροστά τους.

Οι πολιτικές δυνάμεις στη μεγάλη τους πλειοψηφία δυστυχώς υπήρξαν διαχρονικά απαράδεκτα ανεπαρκείς. Πάντα προσέγγιζαν λογιστικά τα προβλήματα της κυπριακής οικονομίας και ενόσω κάποιοι μάς δάνειζαν ζούσαμε και λειτουργούσαμε με τα δανεικά. Μέσα από τα δανεικά φτιάξαμε ένα βαριά υπερχρεωμένο κράτος, που την ώρα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης κατάρρευσε σαν σπιτάκι στην άμμο. Και τότε καλέσαμε την Τρόικα να μας κουμαντάρει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανεξαρτησία της Κύπρου.

Και για να μην τους κατηγορούμε χωρίς τεκμηρίωση, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως οι πολιτικές δυνάμεις σε όλα τα προηγούμενα χρόνια πολιτεύτηκαν με τρόπο που:

  • Βαρυφόρτωσαν με προσωπικό την κρατική μηχανή, εξυπηρετώντας κομματικά συμφέροντα.
  • Δεν βελτίωσαν την εθνική παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα σήμερα η χαμηλή παραγωγικότητα να αποτελεί μελανό σημείο για την κυπριακή οικονομία.
  • Δεν πέτυχαν, έγκαιρα, σμίκρυνση του χάσματος στη μισθοδοσία ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Αλήθεια, πόσοι από τους σημερινούς υπουργούς και βουλευτές θυμούνται την έρευνα της ομάδας Robinson, που έγινε επί διακυβέρνησης Βασιλείου, για σκοπούς σμίκρυνσης του χάσματος;
  • Δεν επένδυσαν έγκαιρα στο χρηματιστήριο της αξιοκρατίας και της διαφάνειας. Αντίθετα, όλες οι πολιτικές δυνάμεις επένδυσαν στο χρηματιστήριο της διαπλοκής και στο ΧΑΚ, που κατέστρεψε ανυποψίαστες οικογένειες και έκλεισε σπίτια.
  • Δεν έκαναν έγκαιρα μονάδες αφαλάτωσης και άφησαν την Κύπρο να διψάσει.
  • Δεν προχώρησαν έγκαιρα στο Γενικό Σχέδιο Υγείας, το οποίο, όπως υποστήριζαν επίσημες αναλογιστικές μελέτες, θα απέφερε στα δημόσια ταμεία έσοδα ύψους €625 εκ. τα πρώτα δέκα χρόνια της λειτουργίας του. Στο θέμα αυτό χάθηκε απίστευτα μεγάλος χρόνος.
  • Άφησαν την Κύπρο όμηρο του πετρελαίου, την ώρα που είναι χώρα με απόλυτη ηλιοφάνεια σχεδόν 365 μέρες το χρόνο. Σήμερα πληρώνουμε πανάκριβα το κόστος της ενέργειας.
  • Δεν πέτυχαν αποτελεσματική είσπραξη των ανείσπρακτων φόρων, που ξεπερνούν δυστυχώς τα €3 δισ.
  • Δεν πάταξαν τη φοροδιαφυγή. Μάλιστα, κάποια στιγμή η Βουλή ψιλοχαΐδευε τους φοροφυγάδες, όταν π.χ. απέρριπτε ή νόθευε νομοσχέδια του τέως υπουργού Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή, που στόχευαν στην πάταξη της.
  • Δανείστηκαν τα χρήματα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων που ανήκουν σ’ ολόκληρο το λαό και σήμερα αδυνατούν να αποπληρώσουν το συσσωρευμένο χρέος των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ.
  • Είχαμε κάποτε δύο αεροπορικές εταιρείες. Τη Eurocypria και τις Κυπριακές Αερογραμμές. Τις έκλεισαν και τις δύο. Την πρώτη επί Χριστόφια, τη δεύτερη επί Αναστασιάδη. Και έκτοτε η Κύπρος δεν έχει δικό της αερομεταφορέα.
  • Τον Συνεργατισμό, όλοι μηδενός εξαιρουμένου τον πότιζαν κομματικά ναρκωτικά, μέχρι που τον οδήγησαν σε θάνατο. Για το θέμα αυτό μπορούμε να γράψουμε ολόκληρη διατριβή.
  • Με την ανικανότητα τους να διαβάσουν σωστά τις τοπικές και διεθνείς οικονομικές εξελίξεις, επέτρεψαν στην Τρόικα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση να κουρέψει τις καταθέσεις ανυποψίαστων πελατών. Επέτρεψαν στους θεσμούς της Ε.Ε. και στην Τρόικα να χρησιμοποιήσουν την ημικατεχόμενη Κύπρο ως πειραματόζωο.
  • Η φονική έκρηξη στο Μαρί, που σκότωσε 13 αθώους και ανυποψίαστους συνανθρώπους μας και κατάστρεψε την ηλεκτρολογική υποδομή της χώρας, έχει σφραγίδα έντονα πολιτική. Ήταν καθαρά ένα πολιτικό έγκλημα, με τεράστιο οικονομικό κόστος.

Το δημόσιο συμφέρον

Το επιχείρημα που προτάσσεται από κάποιους ότι φθάσαμε εδώ γιατί ομάδες συμφερόντων πίεζαν τις κυβερνήσεις για να τους ικανοποιούν παράλογα αιτήματα, είναι αληθινό, αλλά δεν τους δημιουργεί κανένα άλλοθι, ούτε και τους αθωώνει.

Οι σωστές κυβερνήσεις και οι σωστές πολιτικές ηγεσίες οφείλουν με διαφάνεια και τεκμηρίωση να τιθασεύουν απαιτήσεις και να «παντρεύουν» θέσεις και διεκδικήσεις προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.

Στην Κύπρο, πάντα το δημόσιο συμφέρον έμπαινε σε δεύτερη και σε τρίτη μοίρα, ενώ το κομματικό συμφέρον ήταν τα πάντα.

«Το κόμμα και τα μάτια σας», που ακούστηκε σε διάφορες χρονικές περιόδους αποτελεί φαίνεται το Α και το Ω της παραγωγικής πολιτικής διαδικασίας. Οι περισσότεροι πολιτικοί νοιάζονται για το κόμμα και για τα υπόλοιπα «δεν φακκούν πενιά».

Και οι τράπεζες έχουν ασήκωτες ευθύνες για τα όσα επικίνδυνα βίωσε κατά καιρούς η κυπριακή οικονομία. Αχόρταγοι, καλοπληρωμένοι τραπεζίτες, που πάντα ήταν παρακοιμώμενοι πολιτικών και κομματικών καταστάσεων, έσπρωξαν την οικονομία στον γκρεμό… και ούτε γάτα ούτε ζημιά. Καμία λογοδοσία, καμία απολογία.

Εύχομαι και ελπίζω η νέα γενιά να είναι πιο ώριμη και πιο διεκδικητική από τη δική μας και να προσεγγίζει το πολιτικό σύστημα και τους πολιτικούς με μεγαλύτερη αυστηρότητα, ώστε να εκπονηθούν διορθωτικές πολιτικές, έστω και καθυστερημένα.

* Οικονομολόγος – Δημοσιογράφος