Το 2018 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έτος μετεξέλιξης του χρηματοπιστωτικού τομέα στην ευρωπαϊκή επικράτεια, λόγω των μεγάλων νομοθετικών αλλαγών που επέρχονται, επισημαίνει σε συνέντευξή της στον «Φ» η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (ΕΚ) Δήμητρα Καλογήρου.
Μάλιστα, δεν αποκλείει τις έντονες ανακατατάξεις στην κυπριακή κεφαλαιαγορά, ενώ παράλληλα επισημαίνει ότι οι κεφαλαιαγορές επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τις διάφορες χρηματοοικονομικές τεχνολογίες, καινοτομίες και εφαρμογές (Fintech). Τέλος, η κ. Καλογήρου επισημαίνει τους κινδύνους που προκύπτουν από τα κρυπτονομίσματα, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει οποιοδήποτε ρυθμιστικό πλαίσιο στην ευρωπαϊκή επικράτεια που να τα διέπει.
Ποιες είναι οι προκλήσεις της ΕΚ για το 2018;
Το 2018 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έτος μετεξέλιξης του χρηματοπιστωτικού τομέα στην ευρωπαϊκή επικράτεια, λόγω των μεγάλων νομοθετικών αλλαγών που επέρχονται. Οι ευρωπαϊκές εποπτικές Αρχές καλούνται να ανταποκριθούν στην πρόκληση εφαρμογής στην πράξη των νέων ρυθμίσεων και ταυτόχρονα να παρακολουθήσουν και να αξιολογήσουν τον τρόπο αντίδρασης των αγορών. Η σημαντικότερη πρόκληση για την ΕΚΚ είναι αδιαμφισβήτητα η εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου MiFID II, που τέθηκε σε ισχύ στις 3 Ιανουαρίου φέτος. Οι εποπτευόμενοι θα πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα στην υιοθέτηση της νέας νομοθεσίας και να είναι σε θέση να αποστέλλουν στην ΕΚ όλες τις πρόσθετες πληροφορίες που απαιτούνται. Η ΕΚ θα πρέπει να προβεί σε ελέγχους για να διαπιστώσει κατά πόσο οι εταιρείες έχουν ανταποκριθεί στην υιοθέτηση της νομοθεσίας. Μέσω της ιστοσελίδας μας ενημερώνουμε τους εποπτευόμενους, αλλά και το ευρύ κοινό για τις αλλαγές και τις εξελίξεις που θα επιφέρει το νέο ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο που διέπει τον τομέα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Καμπάνες €1,14 εκατ. για τα MIGΟ-δάνεια από Επ. Κεφαλαιαγοράς
Μια άλλη σημαντική πρόκληση είναι η νομοθετική ρύθμιση που προκύπτει από την 4η ευρωπαϊκή Οδηγία για την Παρεμπόδιση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας, η οποία αναμένεται να μεταφερθεί στην εθνική νομοθεσία εντός του έτους.
Τι γίνεται με την FinTech;
Η τρίτη πρόκληση είναι η παρακολούθηση της ανάπτυξης και της επίδρασης της χρηματοπιστωτικής τεχνολογίας γνωστή ως FinTech στην αγορά. Η ΕΚ, ως μέλος της ESMA, συμμετέχει στην ειδική Επιτροπή της, τη Μόνιμη Επιτροπή Χρηματοοικονομικής Καινοτομίας. Η ελ λόγω Επιτροπή στοχεύσει στην επίτευξη συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά στην κανονιστική και εποπτική αντιμετώπιση νέων ή καινοτόμων χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων που ενδέχεται να υπονομεύσουν την προστασία των επενδυτών, ή να απειλούν την ακεραιότητα της αγοράς, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η χρηματοοικονομική καινοτομία μπορεί επίσης να συμβάλει ευνοϊκά στην οικονομία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Φρένο στο e-coin από Επ. Κεφαλαιαγοράς
Μια άλλη πρόκληση είναι η εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) έως τον Μάιο του 2018, καθώς οι αποτυχίες στην ασφάλεια των δεδομένων των επενδυτών μεταξύ άλλων μπορούν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην ασφάλεια του κλάδου των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στο σύνολό του.
Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι η ενδυνάμωση του εποπτικού και ρυθμιστικού ρόλου της ΕΚ αποτελεί στρατηγικό στόχο, στον οποίο και θα επικεντρωθούμε το 2018. Έμφαση θα δοθεί στην εδραίωση της καλής εταιρικής διακυβέρνησης και της κουλτούρας δεοντολογίας στις εποπτευόμενες οντότητες, οι οποίες να αντικατοπτρίζουν τις βασικές αρχές της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Ποιες αλλαγές φέρνει στην αγορά η MiFID II;
Με την οδηγία MiFID II αναμένεται ότι θα αλλάξει ριζικά ο χρηματοοικονομικός τομέας, σε σχέση με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι χθες. Στόχος είναι να εφαρμοστούν νέοι κανόνες που να λαμβάνουν υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων ετών στο χρηματοοικονομικό περιβάλλον –πρωτίστως την οικονομική κρίση και την τεχνολογική ανάπτυξη– και η βελτίωση της λειτουργίας των αγορών, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικές, με μεγαλύτερη ευελιξία και διαφάνεια.
Η νέα νομοθεσία τέθηκε σε ισχύ από τις 3 Ιανουαρίου. Μέχρι στιγμής όλα φαίνεται να κυλούν ομαλά στην εφαρμογή της και ιδιαίτερα όσον αφορά στην αναφορά των συναλλαγών από τους εποπτευόμενος, οι οποίοι έχουν υποχρέωση να την αποστέλλουν, είτε απευθείας στην ΕΚ, είτε μέσω εγκεκριμένων μηχανισμών γνωστοποίησης συναλλαγών.
Η αναφορά συναλλαγών, με τη MiFID II επεκτείνεται ώστε να συμπεριλάβει μεγαλύτερο αριθμό χρηματοπιστωτικών μέσων ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των πληροφοριών που θα πρέπει να παρέχονται ανά συναλλαγή. Θα δοθεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα προσαρμογής και τα όποια τεχνικά θέματα που ενδεχομένως να ανακύψουν στην πορεία θα τα χειριστούμε αναλόγως της κάθε περίπτωσης.
Επίσης, η MiFID II απαιτεί όπως οι φορείς που ασχολούνται με τη δημοσιοποίηση συναλλαγών προς το ευρύ κοινό για σκοπούς διαφάνειας, ή με την αναφορά συναλλαγών προς τις εποπτικές Αρχές, είτε παρέχουν υπηρεσίες ενοποίησης των συναλλαγών, θα πρέπει να αιτούνται για την παροχή σχετικής άδειας λειτουργίας.
Είναι, αντιλαμβάνομαι, σημαντική και η διαδικασία για τα προϊόντα;
Σωστά. Μια άλλη σημαντική αλλαγή, μεταξύ άλλων, θεωρώ ότι είναι και η διαδικασία παρακολούθησης των προϊόντων τους από τις ίδιες τις ΚΕΠΕΥ και τις τράπεζες. Με βάση τη διαδικασία, θα πρέπει να προσδιορίζουν την αγορά-στόχο επενδυτών στους οποίους θα απευθυνθούν για να παράσχουν τα χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες ώστε το εν λόγω προϊόν να είναι κατάλληλο με τους στόχους και τις ανάγκες του κάθε επενδυτή.
Η MiFID II δίνει επίσης νέες εξουσίες στην Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών γνωστή ως ESMA, να παρεμβαίνει για να απαγορεύσει την εμπορία, τη διανομή ή την πώληση συγκεκριμένων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, τα οποία δεν θεωρούνται κατάλληλα για συγκεκριμένη κατηγορία επενδυτών με σκοπό την προστασία τους, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα του προϊόντος και ιδίως αν ο πελάτης στον οποίο θα διατεθεί το προϊόν θεωρείται μη επαγγελματίας.
Δεν αποκλείεται να βιώσουμε έντονες ανακατατάξεις στην κυπριακή και άλλες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, καθώς όλες οι εταιρείες πρέπει να αξιολογήσουν τα νέα δεδομένα και να αποφασίσουν εάν θα διαφοροποιήσουν τα προϊόντα για τα οποία προσφέρουν επενδυτικές υπηρεσίες, ιδίως όσες προσφέρουν πολύπλοκα για τον μέσο ιδιώτη επενδυτή προϊόντα.
Νιώθετε ότι οι έρευνες που διενεργήσατε για την απόδοση ευθυνών για την κατάρρευση της οικονομίας δεν οδήγησαν κάπου; Φαίνεται ότι στα δικαστήρια οι υποθέσεις πέφτουν…
Όλες οι υποθέσεις που αφορούν στην επιβολή διοικητικών προστίμων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στον τραπεζικό τομέα και για τις οποίες καταχωρήθηκαν προσφυγές, η διαδικασία είναι σε εξέλιξη ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Μια έχει εκδικαστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο εξέδωσε απόφαση υπέρ της Επιτροπής και για την οποία το εμπλεκόμενο πρόσωπο έχει καταχωρήσει έφεση, η οποία βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη.
Στη Λεμεσό δραστηριοποιούνται πολλές εταιρείες forex. Σας φοβίζει αυτή η έκρηξη στη δημιουργία και στη δραστηριοποίηση τέτοιων εταιρειών; Πώς διασφαλίζεται η προστασία του επενδυτή;
Η παροχή επενδυτικών υπηρεσιών και η προώθηση οποιωνδήποτε προϊόντων, από τις εταιρείες θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι αντιληπτοί από το μέσο μη επαγγελματία επενδυτή οι κίνδυνοι που εμπεριέχουν. Ειδικότερα, οι ΚΕΠΕΥ έχουν ευθύνη η οποία απορρέει από την κείμενη νομοθεσία να αξιολογούν τη συμβατότητα οποιουδήποτε προϊόντος με το προφίλ του επενδυτή και να τον ενημερώνουν αναλόγως.
Μάλιστα, οι υποχρεώσεις των ΚΕΠΕΥ διευρύνονται περαιτέρω με την έναρξη ισχύος από τον Ιανουάριο φέτος του νομικού πλαισίου MiFID II. Πλέον, καθορίζονται νέες πρόσθετες απαιτήσεις παρακολούθησης των προϊόντων για τους κατασκευαστές και τους διανομείς χρηματοοικονομικών μέσων.
Επιπλέον, είναι σημαντικό και οι ίδιοι οι μη επαγγελματίες επενδυτές να μπορούν να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που ενέχει το εκάστοτε είδος επενδύσεων, ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνουν επενδυτικές αποφάσεις με πλήρη επίγνωση των τυχών αρνητικών συνεπειών. Για παράδειγμα, θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που ενέχει η παρεχόμενη μόχλευση (leverage). Εάν δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν αυτούς τους κινδύνους, τότε πιθανότατα το εν λόγω επενδυτικό προϊόν να μην είναι κατάλληλο για αυτούς και καλύτερα να αποφεύγεται η εν λόγω επένδυση.
Οι εταιρείες αυτές προσφέρουν τα προϊόντα τους σε επενδυτές κυρίως στην Ευρώπη, αλλά και σε τρίτες χώρες. Λόγω ακριβώς αυτής της διεύρυνσης του πελατολογίου τους, η ΕΚΚ δίνει βαρύτητα στην εποπτεία τους και είναι σημαντικό να ενισχύεται συνεχώς με τα αναγκαία εργαλεία, όπως για παράδειγμα η κατάλληλη τεχνολογία και τους ανθρώπινους πόρους, για να συνεχίσει να ανταποκρίνεται στον εποπτικό της ρόλο.
Πώς η τεχνολογία μπορεί να βελτιώσει την επενδυτική δραστηριότητα; Ποια τα νέα επενδυτικά προϊόντα που δημιουργούνται;
Οι κεφαλαιαγορές επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τις διάφορες χρηματοοικονομικές τεχνολογίες, καινοτομίες και εφαρμογές (Fintech). Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται η τεχνολογία block chain στην οποία βασίζεται η λειτουργία των εικονικών νομισμάτων, το Robo portfolio management και το Robo advice. Ειδικότερα, στην περίπτωση του Robo portfolio management και του Robo advice, η διαχείριση χαρτοφυλακίων και η παροχή επενδυτικών συμβουλών γίνεται μέσω της χρήσης λογισμικών συστημάτων.
Τέτοιου είδους εφαρμογές ενδέχεται να συμβάλουν στη βελτιστοποίηση της επενδυτικής δραστηριότητας. Λόγω του ότι η αξιοποίησή τους είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο ενδέχεται να ανακύπτουν κίνδυνοι. Για παράδειγμα, ο καθορισμός επενδυτικών επιλογών μέσω της χρήσης αλγορίθμων ενέχει κινδύνους ως προς την ορθότητα του ιδίου του αλγορίθμου και κατ’ επέκταση της ίδιας της επενδυτικής επιλογής.
Συνεπώς η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται κατόπιν ενδελεχούς αξιολόγησης όλων των παραμέτρων από τους εποπτευόμενους, οι οποίοι θα πρέπει να διασφαλίσουν εκ των προτέρων ότι η χρήση τέτοιου είδους λογισμικών είναι σε συνάρτηση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την κείμενη νομοθεσία. Η ΕΚ συμμετέχει στις προσπάθειες που καταβάλλονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την επίτευξη συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά στην κανονιστική και εποπτική αντιμετώπιση των νέων ή καινοτόμων χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων που ενδέχεται να υπονομεύσουν την προστασία των επενδυτών, ή να απειλήσουν την ακεραιότητα της αγοράς.
Περαιτέρω, η Επιτροπή προτίθεται να διερευνήσει τις δυνατότητες που παρέχει η εποπτική τεχνολογία, γνωστή ως RegTech, η οποία αφορά εξειδικευμένα ηλεκτρονικά συστήματα, για να διαπιστώσει κατά πόσο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο της περαιτέρω ενίσχυσης της αποτελεσματικής άσκησης του εποπτικού της ρόλου.
Αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε επίσης να αξιοποιηθεί και από τους εποπτευόμενους, κυρίως στο πλαίσιο της ενίσχυσης των διαδικασιών συμμόρφωσής τους με το νομοθετικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, κατά τη διενέργεια ελέγχων σε σχέση με τα προσωπικά δεδομένα των εν δυνάμει επενδυτών στη βάση του νόμου αποτροπής της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Πώς αντιμετωπίζονται τα κρυπτονομίσματα από την Επιτροπή;
Τα ίδια τα κρυπτονομίσματα δεν θεωρούνται κατά βάση ως χρηματοοικονομικό μέσο. Ωστόσο υπάρχουν εξαιρέσεις σε αυτό τον κανόνα. Συγκεκριμένα, αναλόγως των χαρακτηριστικών τους κάποια από αυτά ενδέχεται να ικανοποιούν τον ορισμό των χρηματοοικονομικών μέσων και συνεπώς να εμπίπτουν στην ευρωπαϊκή νομοθεσία που διέπει τον χρηματοοικονομικό τομέα.
Επιπλέον, η ΕΚ έχει σοβαρούς προβληματισμούς σε σχέση με τους κινδύνους που ενέχουν οι επενδύσεις σε αυτής της μορφής προϊόντα.
Όσον αφορά στα παράγωγα σε εικονικά νομίσματα και συγκεκριμένα σε Bitcoin, Litecoin και άλλα παρόμοια, εν αναμονή μιας πανευρωπαϊκής ρύθμισης του θέματος η Επιτροπή εξέδωσε στις 13 Οκτωβρίου του 2017 σχετική εγκύκλιο με την οποία διευκρινίζεται στις εποπτευόμενες εταιρείες αλλά και στους επενδυτές ότι στο παρόν στάδιο δεν υπάρχει οποιοδήποτε ρυθμιστικό πλαίσιο στην ευρωπαϊκή επικράτεια που να διέπει ειδικά τη διενέργεια συναλλαγών σε τέτοια προϊόντα.
Συγκεκριμένα, στην εγκύκλιο η ΕΚ έθεσε σειρά περιορισμών στις ΚΕΠΕΥ στη διεξαγωγή τέτοιων συναλλαγών μεταξύ των οποίων, ο κύκλος εργασιών από την παροχή αυτής της υπηρεσίας να μην υπερβαίνει το 15% του συνολικού κύκλου εργασιών της ΚΕΠΕΥ ανά τρίμηνο και το όριο μόχλευσης για όλους τους ιδιώτες πελάτες ορίστηκε στο 5:1 στη διενέργεια συναλλαγών σε CFDs που σχετίζονται με εικονικά νομίσματα. Οι επενδυτές θα πρέπει να έχουν πλήρη επίγνωση των κινδύνων που αναλαμβάνουν με την απόφασή τους να προβούν σε τέτοιες επενδύσεις, εφόσον δεν προστατεύονται από το νομικό πλαίσιο.
