«Ίσως το κούρεμα στον Συνεργατισμό να ήταν μια πιο δίκαιη λύση για όλους», υποστηρίζει σε συνέντευξή του στον «Φ» ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Imperial College Business School, Αλέξανδρος Μιχαηλίδης.
Ο κ. Μιχαηλίδης τονίζει ότι δεν έγινε σωστή εκτίμηση του προβληματικού χαρτοφυλακίου, όπως δεν έχει γίνει ακόμη και σήμερα, πέντε χρόνια αργότερα, προσθέτοντας ότι ο Συνεργατισμός πάντοτε είχε μεγάλη πολιτική/κομματική δύναμη.
Παράλληλα, ο κ. Μιχαηλίδης αναφέρεται στην κακή διακυβέρνηση που διέπει τον Συνεργατισμό κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το μελλοντικό σχήμα. Τονίζει ότι αυτό που πρέπει να προσεχθεί είναι αυτά τα προβλήματα να μη μεταφερθούν και στο καινούργιο σχήμα και να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα και την Ελληνική Τράπεζα, προσθέτοντας ότι οι κίνδυνοι που διαβλέπει προέρχονται από το αν το νέο σχήμα θα πετύχει. Τέλος, ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών τα βάζει και με την Κυβέρνηση. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «δεν μπορεί μια σοβαρή Κυβέρνηση κάθε έξι μήνες να αλλάζει τροπάρι και να λέει δημόσια πως θα ιδιωτικοποιήσει έναν τόσο μεγάλο και προβληματικό οργανισμό, μετά να μην κάνει ό,τι λέει και στο τέλος να περιμένουν μόνοι και αβοήθητοι, συνεργατιστές και Κυβέρνηση, έναν ιδιωτικό οργανισμό να τους λύσει το πρόβλημα».
Πιστεύετε ότι έγιναν οι σωστές κινήσεις το 2013 με την κρατική στήριξη του Συνεργατισμού ύψους €1,7 δισ. ή μήπως έπρεπε να ακολουθηθεί και στον Συνεργατισμό το bail in;
Δύσκολη ερώτηση. Ο Συνεργατισμός πάντοτε είχε μεγάλη πολιτική/κομματική δύναμη, κάτι που φάνηκε τουλάχιστον από το 2004 όταν κατάφεραν να πείσουν ακόμη και την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι δεν χρειάζονταν εποπτεία από την Κεντρική Τράπεζα. Ακόμη δεν έχω δει ακριβή στοιχεία των καταθέσεων που είχε ο Συνεργατισμός το 2013 και άρα είναι δύσκολο να πω αν δεν μπορούσε καθόλου να συνεισφέρει, δεδομένου του τι έγινε στις δύο μεγάλες τράπεζες. Δεδομένης της πολιτικής δύναμης που είχε ο Συνεργατισμός (ειδικά με τα τέσσερα κύρια μεγάλα κόμματα) και δεδομένου ότι ο τότε Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας κ. Δημητριάδης ακόμη και τον Ιούνιο του 2012 έλεγε ότι ευτυχώς που υπάρχει ο Συνεργατισμός σε σχέση με τα προβλήματα που είχαν οι τράπεζες, τότε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν ευνοήθηκε κάπως ο Συνεργατισμός. Κάποιο κούρεμα τουλάχιστον σε συμβολικό επίπεδο για να υποστηρίξει το τι έγινε στις δύο κύριες τράπεζες θα ήταν περισσότερο δίκαιο για όλους. Ειδικά όταν τα μέλη του Συνεργατισμού ήταν και μέτοχοι, ουσιαστικά. Όμως δύσκολο ακόμη και τώρα να έχει εμπεριστατωμένη άποψη κανείς χωρίς τα ορθά στοιχεία.
Πόσο εύκολα μπορεί να «παντρευτεί» μια εμπορική με μια συνεργατική τράπεζα;
Είναι δύσκολο. Υπήρχε ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια μια ουσιαστική αναντιστοιχία στον Συνεργατισμό, κάτι που είχε αρχίσει και πριν το 2013 με το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού. Η διοίκησή του τον έβλεπε σαν ιδιωτική τράπεζα, ενώ τα μέλη και καταθέτες του σαν τον Συνεργατισμό με το κοινωνικό πρόσωπο και τις κοινωνικές ευαισθησίες. Δεν μπορούν να ισχύουν και τα δύο μακροπρόθεσμα. Άρα πολλά θα εξαρτηθούν από τη δομή των καινούργιων μετόχων και τι θα θέλουν να αποφασίσουν για το μέλλον. Δυστυχώς, το κράτος τώρα εξαρτάται από την άμεση επιτυχία του καινούργιου οργανισμού.
Ποιοι οι κίνδυνοι και ποια τα θετικά της συμφωνίας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την οικονομία;
Οι κίνδυνοι προέρχονται από το αν το νέο σχήμα θα πετύχει. Πρώτα, η εταιρική διακυβέρνηση είναι σημαντική και πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Η δομή των μετόχων, σε ποια συμβούλια είναι διορισμένοι οι διευθυντές, ποια συγγενικά πρόσωπα πελατών είναι στα Διοικητικά Συμβούλια, οι πράξεις πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων είναι μερικά παραδείγματα.
Όλα αυτά τα θέματα, νόμιζα, τα είχαμε αντιληφθεί το 2013. Δεύτερον, οποιαδήποτε αύξηση στα κυβερνητικά επιτόκια (πχ λόγω Ιταλίας), ειδικά τώρα που η αναβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης θα καθυστερήσει, θα επιδρά αρνητικά στον ισολογισμό της τράπεζας. Οποιοδήποτε πρόβλημα στην τράπεζα θα έχει αντίκτυπο στο κράτος λόγω των δυνητικά μεγάλων κρατικών υποχρεώσεων. Είναι η λεγόμενη «διαβολική» σχέση μεταξύ κράτους και τραπεζών που τώρα έγινε ακόμη χειρότερη με αυτή την εξέλιξη. Δυστυχώς, αυτό θα λειτουργεί και αρνητικά για τη άλλη μεγάλη τράπεζα στο σύστημα.
Στα θετικά, υπάρχει κάποια λύση που ίσως μπορεί να λειτουργήσει, αλλά είναι δύσκολο να είναι αισιόδοξος κανένας με τη μορφή που πήραν οι λύσεις. Ευτυχώς έρχονται ακόμη τουρίστες και μπορεί η οικονομία να αναπτύσσεται και να αντέχει τα αρνητικά σοκ. Αλλά η τύχη της χώρας δεν πρέπει πάντα να εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες, είναι ίσως αυτή ακόμη μια ευκαιρία να διορθωθούν να κακώς έχοντα που έχουν επισημανθεί εδώ και χρόνια (το συμβούλιο εθνικής οικονομίας υπό τον κ. Πισσαρίδη είχε κάνει τις μελέτες που μπορεί κάποτε να προσπαθήσει να εφαρμόσει η Κυβέρνηση).
Με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε μένουν στο κράτος ΜΕΔ ύψους €7 δισ. Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο σωστός τρόπος διαχείρισής τους; Ποιο μοντέλο πρέπει να ακολουθηθεί;
Δύσκολη και αυτή η ερώτηση. Ιδανικά θα μπορούσε το κράτος να τα διαχειριστεί με μακροπρόθεσμο ορίζοντα μέσω μιας κρατικής οντότητας, όπως έγινε στην Ισπανία. Νόμιζα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί αλλά δεν φαίνεται να αποφεύγεται. Εδώ όμως θα πρέπει να βασιστούμε στους θεσμικούς οργανισμούς του κράτους που εδώ και αρκετά χρόνια έχουν πάψει να πείθουν τον λαό ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες διακυβέρνησης ακόμη και περισσότερο μικρότερων προβλημάτων.
Τι κινδύνους περικλείει η αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω ομολόγων που εκδόθηκαν για τη ΣΚΤ και Ελληνική Τράπεζα; Να περιμένουμε υποβάθμιση της οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης;
Οι οίκοι θα δουν αν μπορεί να αποπληρώνεται το χρέος. Δεδομένης της ανάπτυξης που υπάρχει στην οικονομία για άλλους λόγους (τουρισμός, πώληση διαβατηρίων, υπηρεσίες), μπορεί οι οίκοι απλώς να καθυστερήσουν περισσότερο την αναβάθμιση. Κακό μεν, αλλά όχι κάκιστο. Επικίνδυνο θα είναι αν ξαφνικά σταματήσει ο τουρισμός λόγω εξωγενών παραγόντων. Σίγουρα αυτό που έχει συμβεί δεν είναι βήμα προς τα εμπρός και σίγουρα δεν είναι γνώρισμα επιτυχημένων οικονομικών ιστοριών.
Πιστεύετε ότι το αποτέλεσμα της συμφωνίας και ο τρόπος που πωλήθηκε ο Συνεργατισμός έχουν σχέση με την κακή διαχείριση και διακυβέρνηση των τελευταίων χρόνων;
Ναι. Υπάρχουν αμαρτίες που χρονολογούνται αλλά και αμαρτίες από το 2013 και μετά. Ο Γενικός Ελεγκτής έχει επαλειμμένα θίξει τον τρόπο διορισμού συγκεκριμένων ατόμων στον Συνεργατισμό. Δυστυχώς τα προβλήματα μπορεί να είναι χειρότερα από ό,τι νομίζουμε και αυτό που ιδιαίτερα πρέπει να προσεχθεί είναι αυτά τα προβλήματα να μη μεταφερθούν και στο καινούργιο σχήμα και να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα και την Ελληνική Τράπεζα. Δεν μπορούμε να μπλέκουμε για παράδειγμα τους πολιτικούς και κομματικούς στη διαχείριση ενός τέτοιου μεγάλου τραπεζικού προβλήματος. Δεν μπορεί μια σοβαρή κυβέρνηση κάθε έξι μήνες να αλλάζει τροπάρι και να λέει δημόσια πως θα ιδιωτικοποιήσει ένα τόσο μεγάλο και προβληματικό οργανισμό, μετά να μην κάνει ό,τι λέει και στο τέλος να περιμένουν μόνοι και αβοήθητοι, συνεργατιστές και Κυβέρνηση, έναν ιδιωτικό οργανισμό να τους λύσει το πρόβλημα.
