Αυτοπροσδιορίζεται ως αναρχοκαπιταλιστής. Τις πρώτες εβδομάδες της προεδρίας του επαινέθηκε για τη μετριοπάθεια και τον πραγματισμό του. Πλέον όμως έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από αμφιλεγόμενα μέτρα που διχάζουν την κοινή γνώμη, επαναλαμβάνοντας την περίφημη αργεντίνικη “grieta”: την πόλωση, όπως συνηθίζεται στον αποκαλούμενο “Δυτικό Κόσμο”.
Δεν πρόκειται όμως για την αντιπαράθεση μεταξύ των Κίρχνερ και των αντιπάλων τους, που εκπροσωπούνται κυρίως από τον Μαουρίσιο Μάκρι και τον συνασπισμό Juntos por el Cambio, αλλά για εκείνους που τάσσονται τυφλά υπέρ του οικονομολόγου προέδρου και εκείνους που καταγγέλλουν κάθε κίνησή του ως σατανική, αντιδημοκρατική πτυχή ενός βάρβαρου σχεδίου για την κατάλυση των αρχών που διέπουν την κοινωνία της Αργεντινής.
Και τα δύο στρατόπεδα φαίνεται να συμφωνούν ότι ο Μιλέι υλοποιεί ένα προσεκτικά δουλεμένο σχέδιο που είτε θα ανορθώσει την Αργεντινή χαρίζοντάς της πάλι τη χαμένη αίγλη της “παγκόσμιας δύναμης” όπως θεωρείτο στα τέλη του 19ου αιώνα, είτε θα ρημάξει το κράτος παραδίδοντας τα “διαμάντια του στέμματος” στις παγκόσμιες οικονομικές ελίτ. Όσοι έχουν πρόσβαση στην Casa Rosada (ΣτΜ: το Γραφείο της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης) αφηγούνται μια διαφορετική ιστορία: μια ιστορία ερασιτεχνισμού και ελλιπούς στελέχωσης που δείχνει ότι ο συνασπισμός La Libertad Avanza λειτουργεί περισσότερο… επειδή πρέπει να λειτουργήσει παρά υπό την καθοδήγηση μιας μακιαβελικής ιδιοφυΐας.
Ο μήνας του μέλιτος του Milei με αυτούς που δεν τον ψήφισαν τελείωσε: ο Αργεντικός πρόεδρος δρομολόγησε ένα τεράστιο πακέτο μεταρρυθμίσεων μέσω ενός “decreto de necesidad y urgencia”, ενός “διατάγματος έκτακτης ανάγκης” (DNU), συνήθης πρακτική των προέδρων που θέλουν να παρακάμψουν το Κογκρέσο. Το DNU είναι τεράστιο: 366 άρθρα, που μεταξύ άλλων καταργούν νομοθεσίες που αμφισβητούν τη συνταγματικότητα του “πακέτου”. Ούτως ή άλλως η διακυβέρνηση της χώρας μέσω DNU είναι αντίθετη με το πνεύμα του Συντάγματος – άλλο αν το μοντέλο το έχουν ακολουθήσει αρκετές κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια. Ακολούθησε ο νόμος Omnibus, εξίσου τεράστιος ως προς την έκταση, τη φιλοδοξία και τη δυνατότητα του να διαιρέσει το πολιτικό φάσμα της χώρας.
Διαμορφωμένο από τον φιλελεύθερο οικονομολόγο Φεντερίκο Στουρτσενέγκερ, ο οποίος διηύθυνε την Κεντρική Τράπεζα υπό τον Μάκρι και δεν είχε κανένα ρόλο στην κυβέρνηση Μιλέι-Βιγιαρουέλ μέχρι να παρουσιαστεί το σχέδιο, το “mega-διάταγμα” ανακοινώθηκε σε εθνική μετάδοση: ένα δραματικό σκηνικό με πρωταγωνιστή τον Μίλεϊ σε πρώτο πλάνο να διαβάζει το διάγγελμά του με αυστηρό ύφος και με φόντο το επιτελείο του, σαν αγάλματα.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα είχαν πετύχει μια πολιτική νίκη με το πρωτόκολλο “κατά της πικετοφορίας” της υπουργού Ασφαλείας Πατρίσια Μπούλριτς να κάνει το ντεμπούτο του, καταστέλλοντας ουσιαστικά την πρώτη δημόσια αντικυβερνητική διαμαρτυρία. Υπήρξαν αναφορές ότι οι δυνάμεις ασφαλείας ξεπερνούσαν σε αριθμό τους διαδηλωτές. Εβδομάδες μετά, η Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων ένωσε την περονική αντιπολίτευση σε μια μαζική πορεία που κατάφερε να “σεβαστεί” το πρωτόκολλο της Μπούλριτς επιχειρώντας παράλληλα να επιδείξει την πολιτική ισχύ της στους δρόμους.
Το πακέτο μεταρρυθμίσεων μέσω του DNU και το νομοσχέδιο Omnibus προκάλεσε την άμεση αντίδραση των πολιτικών αντιπάλων του Μιλέι, ενώ μεγάλος αριθμός πολιτών βγήκε στους δρόμους για το παραδοσιακό “cacerolazo”, μια διαμαρτυρία με κατσαρόλες και τηγάνια που θυμίζει τις χειρότερες ημέρες από την κρίση του 2001. Δεν υπάρχουν συμπτώσεις. Οι ηγέτες του Κογκρέσο από τον περονικό συνασπισμό Unión por la Patria συνομίλησαν με τους επικεφαλής συνδικαλιστές της “ομπρέλας” της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργαζομενων (CGT). Μέλη της Unión Cívica Radical (UCR) προειδοποίησαν για αντισυνταγματικότητα και εξειδικευμένοι νομικοί υποστήρικαν ότι ο Μιλέι καταπατά το Σύνταγμα και δεν σέβεται τη διάκριση των εξουσιών. Ο κυβερνήτης της επαρχίας του Μπουένος Άιρες Άξελ Κικίλοφ, πιθανώς η κορυφαία προσωπικότητα της περονικής αντιπολίτευσης, και η διοίκησή του αποφάσισαν να αγνοήσουν το πρωτόκολλο της Μπούλριτς “κατά της πικετοφορίας”, λέγοντας ότι παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα στη διαμαρτυρία. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, ο υπουργός Οικονομίας Λουίς “Τότο” Καπούτο παρουσίασε την πρώτη εκδοχή του οικονομικού σχεδίου της κυβέρνησης, προκαλώντας ανάλογες αντιδράσεις στην πολιτική σκηνή, οι οποίες όμως φαίνεται πως δεν άγγιξαν τον γενικό πληθυσμό. Η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει και καθώς οι πραγματικές επιπτώσεις των ενεργειών της κυβέρνησης Μίλεϊ θα αρχίσουν να φαίνονται, οι κοινωνικοί και πολιτικοί φορείς θα αρχίσουν να αντιδρούν.
Ένα από τα δυνατά σημεία της La Libertad Avanza κατά την προεκλογική περίοδο ήταν η επικοινωνία: ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτές οι πρώτες κινήσεις υποδηλώνουν ότι θα προσπαθήσουν να ενισχύσουν αυτό το πλεονέκτημά τους, για να αντισταθμίσουν την έλλειψη πολιτικής υποστήριξης, παρά την άνετη επικράτηση τόσο επί του Σέρχιο Μάσσα και των περονιστών, όσο και επί της Μπούλριτς και των Juntos por el Cambio. Ο “Τότο” Καπούτο, όμως, νιώθει πολύ άβολα με τα ΜΜΕ. Το μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του πριν από αρκετές εβδομάδες, με το οποίο ανακοίνωνε σκληρά οικονομικά μέτρα -πολλά από τα οποία έρχονταν σε αντίθεση με τις προεκλογικές δεσμεύσεις του Μίλεϊ, ιδίως όσον αφορά την αύξηση της φορολόγησης- ματαιώθηκε αρκετές φορές, αφού σύμφωνα με πληροφορίες, έπρεπε να γίνουν πολλές λήψεις για το τελικό αποτέλεσμα, ενώ συζητήθηκε και το ενδεχόμενο της άμεσης εμπλοκής του Μιλέι στο βίντεο (ή της έμμεσης, μέσω της παρουσίας της αδελφής του, Καρίνα). Το δεύτερο μέτρο που ανακοίνωσε, για παράδειγμα, ήταν η μείωση (στην ουσία: ο μηδενισμός) των κρατικών δαπανών για διαφημίσεις στα ΜΜΕ για έναν χρόνο: πλήγμα για την ταλαιπωρημένη βιομηχανία των ΜΜΕ και μέτρο με μηδενικό -πρακτικά- αντίκτυπο στο κρατικό έλλειμμα – αλλά με πολύ μεγάλη λαϊκή αποδοχή. Η υπερ-δραματοποίηση της επιχείρησης ασφαλείας για τον περιορισμό μιας -μέτριας προς μικρής κλίμακας- διαμαρτυρίας, σε συνδυασμό με τα πλάνα που έδειχναν τον Μιλέι και την Μπούλριτς να επιβλέπουν τις δυνάμεις ασφαλείας από το αρχηγείο της αστυνομίας, τους επέτρεψε να εκμεταλλευτούν την παρουσία του αριστερού Partido Obrero για να πετύχουν μια εύκολη νίκη και να δείξουν στους ψηφοφόρους του ότι η κυβέρνηση μπορεί να ελέγξει τους δρόμους. Η διαμαρτυρία της CGT ως έκφραση της πολιτικής και κοινωνικής δύναμης των συνδικάτων παρέμεινε υπό έλεγχο, και αυτό είναι μια νίκη για την κυβέρνηση, αλλά ήταν μια πολιτική διαμαρτυρία. Αν η μεσαία τάξη της Αργεντινής αρχίσει να χάνει την ψυχραιμία της, και τις προσδοκίες της, ο Μιλέι θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με ένα πολύ πιο δύσκολο σενάριο.
Το πακέτο μεταρρυθμίσεων “για την ανασυγκρότηση της οικονομίας της Αργεντινής” θα μπορούσε να είναι μια ακόμη προσπάθεια του Μιλέι να κερδίσει το επικοινωνιακό παιχνίδι και να τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του για να εμφανιστεί δραστήριος στα μάτια της κοινής γνώμης. Με απόλυτες μειοψηφίες και στα δύο σώματα του Κογκρέσου και αρκετές αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο mega-DNU του Μιλέι, δύσκολα θα περάσει “εξπρές” το πακέτο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, παρά τη νίκη σε επίπεδο κοινοβουλετικής Επιτροπής με τη βοήθεια του πρώην συνασπισμού Juntos por el Cambio. Επιπλέον, κοινωνικοί φορείς -με διαφορετικά συμφέροντα καθένας- επεξεργάζονται τη νομική τους επιχειρηματολογία για να αμφισβητήσουν το θέμα δια της δικαστικής οδού – ιδίως τη μεταρρύθμιση στα εργασιακά που έχει ανασταλεί. Η υπόθεση θα μπορούσε να πάρει τον δρόμο για το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο και στο παρελθόν έχει φανεί πρόθυμο να παρέμβει πολιτικά.
Εντέλει, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, κανονισμοί, νόμοι και μέτρα που περιλαμβάνονται στο διάταγμα θα πρέπει να περάσουν από το Κογκρέσο και, ως εκ τούτου, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις και τροποποιήσεις. Ωστόσο, ο Μιλέι θέλει να διατηρήσει ή και να διευρύνει τη λαϊκή υποστήριξη προς το πρόσωπό του που τον οδήγησε στη νίκη στον β’ γύρο των προεδρικών εκλογών και έχει δημιουργήσει μια περιστασιακή πλειοψηφία στη Γερουσία για να νικήσει τους περονικούς και στις επιτροπές και το νομοσχέδιο Omnibus να περάσει από τον πρώτο σκόπελο.
Ο κίνδυνος να αποδειχθεί αυταρχικός και αντι-δημοκρατικός ο Μιλέι ελλοχεύει. Έχει δείξει τέτοια σήμαδια στο παρελθόν, ιδίως όταν ισχυρίστηκε ότι θα κυβερνούσε με δημοψηφίσματα αν δεν είχε την υποστήριξη του Κογκρέσου (κάτι που έκανε ο Ούγκο Τσάβες για να τροποποιήσει το Σύνταγμα της Βενεζουέλας). Πολλοί από τους επικριτές του κάνουν λόγο για κακούς οιωνούς που υποδηλώνουν ότι η Αργεντινή θα μπορούσε να περιέλθει σε καθεστώς ολοκληρωτισμού, και το διάταγμα έκτακτης ανάγκης ενισχύει τις υποψίες τους.
Αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια τέτοια ασφυκτική κατάσταση στην Αργεντινή, δεν είναι βέβαιο. Προς το παρόν, ο Μιλέι φαίνεται να μπλοφάρει. Το μέλλον θα δείξει αν κάποιος πολιτικός του αντίπαλος θα γυρίσει την παρτίδα.
Απόδοση – επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
