Για δεκαετίες, η ιστορία της νότιας Ιταλίας ήταν μια ιστορία γενεών που εγκατέλειπαν τους λόφους της Καλαβρίας και τις ακτές της Σικελίας αναζητώντας ευκαιρίες στον βιομηχανικό βορρά ή στο εξωτερικό.
Τώρα, ωστόσο, ολοένα και περισσότεροι μετανάστες προσελκύονται μέσω της βελτίωσης των προοπτικών απασχόλησης και των έργων υποδομής που εκτελούνται, προσφέροντας ελπίδα ότι το χρόνιο χάσμα πλούτου μεταξύ των περιφερειών της Ιταλίας θα μπορούσε επιτέλους να αρχίσει να μειώνεται.
Η Ιταλία έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, αλλά περιοχές όπως η Σικελία, η Καμπανία -γύρω από τη Νάπολη και η Καλαβρία στην άκρη της χερσονήσου είναι από τις φτωχότερες στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.
Μια διαρκής ανάκαμψη στον νότο της Ιταλίας θα σταθεροποιούσε τις εσωτερικές μεταναστευτικές ροές, βελτιώνοντας ενδεχομένως τις δημόσιες υπηρεσίες και δίνοντας ανταγωνιστική ώθηση στην Ιταλία στο σύνολό της.
«Bρήκα δουλειά»
Ο Cristian Imprescia, ένας 52χρονος γεωλόγος που επέστρεψε στην πατρίδα του, τη Σικελία, το 2019, μετά από χρόνια σε πόλεις του βορρά, από τη Γένοβα μέχρι το Μπολζάνο, δήλωσε ότι η ανάπτυξη υποδομών στο νότο τού έχει δώσει μια συνεχή ροή εργασίας σε επίγειες έρευνες για σιδηροδρόμους και άλλα έργα.
«Λαμβάνω τόσες πολλές προτάσεις για εργασία που μετά βίας μπορώ να ανταποκριθώ», είπε.
Η οικονομική ανάπτυξη στη νότια Ιταλία (γνωστή ως «Mezzogiorno»), ξεπέρασε την ανάπτυξη στην υπόλοιπη χώρα για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το 2024, ενισχυμένη από την αύξηση των κατασκευών, που συνδέεται με το Σχέδιο Ανάκαμψης (NRRP) της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την COVID-19.
Η περιοχή, η οποία για πολύ καιρό θεωρούνταν «οπισθοδρομική» ή υπανάπτυκτη από πολλούς στον βορρά, δείχνει τώρα σημάδια αναγέννησης.
Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν του νότου αυξήθηκε κατά 8,6% μεταξύ 2022 και 2024, ξεπερνώντας την ανάπτυξη 5,6% που καταγράφηκε στην υπόλοιπη χώρα κατά την ίδια περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία του ιταλικού ερευνητικού ινστιτούτου SVIMEZ, το οποίο ειδικεύεται στην ανάλυση της οικονομίας του νότου.
«Αυτού του είδους η διαρκής υπεραπόδοση δεν έχει συμβεί εδώ και δεκαετίες», δήλωσε ο διευθυντής της SVIMEZ, Λούκα Μπιάνκι.
Η κατανομή του Εθνικού Προγράμματος Περιβαλλοντικής Προστασίας (NRPP) της Ιταλίας από την ΕΕ θα ανέλθει συνολικά σε περίπου 194 δισεκατομμύρια ευρώ (227,45 δισεκατομμύρια δολάρια) μεταξύ του 2021 και του τέλους του προγράμματος το 2026.
Τουλάχιστον το 40% προορίζεται για τον νότο , ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ιταλίας των 59 εκατομμυρίων και μόλις το 22% της παραγωγής της.
Η απασχόληση στην περιοχή αυξήθηκε κατά 2,2% πέρυσι, πολύ πάνω από τον εθνικό μέσο όρο του 1,6%, καθώς οι θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο αυξήθηκαν κατά 6,9%, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας ISTAT.
Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των νότιων Ιταλών που εργάζονται σε κεντρικές και βόρειες περιοχές μειώθηκε κατά 3,6% το 2023, σύμφωνα με το SVIMEZ, γεγονός που υποδηλώνει μια μετατόπιση στα πρότυπα μετανάστευσης.
Τα πρώτα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η τάση συνεχίστηκε το 2024, αν και η αναχαίτιση της βαθιά ριζωμένης τάσης της μετανάστευσης από τον νότο θα είναι ένα ηράκλειο έργο.
Περίπου 241.000 νότιοι Ιταλοί εγκαταστάθηκαν στο κεντρικό και βόρειο τμήμα της Ιταλίας το 2023-24, σύμφωνα με στοιχεία της ISTAT, σχεδόν διπλάσιος αριθμός από αυτούς που μετακινήθηκαν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ανάγκη για επενδύσεις σε κοινωνικές υποδομές
Ο επικεφαλής της SVIMEZ, Μπιάνκι, δήλωσε ότι τα μετρητά της ΕΕ ενισχύουν τη ζήτηση στο νότο, αλλά μια μακροπρόθεσμη ανάκαμψη απαιτεί επενδύσεις σε αυτό που αποκάλεσε «κοινωνική υποδομή», όπως σχολεία, υγειονομική περίθαλψη και παιδική μέριμνα.
«Η μετανάστευση δεν καθοδηγείται μόνο από οικονομικά δεδομένα, αλλά και από τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το μέλλον τους», είπε.
Ο Αντρέα Φαλτσόνε, ένας 61χρονος Σικελός αρχιτέκτονας, έφυγε από τη βόρεια πόλη της Μπολόνια το 2023 για να επιστρέψει στο μεσογειακό νησί, όπου τώρα εργάζεται σε έργα κατασκευής μεταφορών.
«Μιλάμε για επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ την επόμενη δεκαετία. Με αυτά τα χρήματα να δαπανώνται, τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν», δήλωσε ο Φαλτσόνε.
Αυτή τη στιγμή εργάζεται σε ένα έργο αναβάθμισης της σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Παλέρμο και Κατάνια, των μεγαλύτερων πόλεων της Σικελίας.
Η Webuild, η μεγαλύτερη κατασκευαστική εταιρεία της Ιταλίας, δραστηριοποιείται σε 19 μεγάλα έργα υποδομών στις νότιες περιοχές της Καλαβρίας, της Καμπανίας, της Απουλίας και της Σικελίας, απασχολώντας άμεσα ή έμμεσα 8.700 εργαζόμενους.
Αυτά περιλαμβάνουν μια σιδηροδρομική γραμμή υψηλής ταχύτητας μεταξύ του Σαλέρνο, ακριβώς νότια της Νάπολης, και του Ρέτζιο Καλάμπρια στην άκρη της Ιταλίας, και έναν αυτοκινητόδρομο σχεδόν 500 χιλιομέτρων (310 μιλίων) κατά μήκος των ακτών του Ιονίου μεταξύ Απουλίας και Καλαβρίας.
Γέφυρα Μεσσήνης και φθηνότερα ενοίκια
Ωστόσο, το πιο φιλόδοξο και υψηλού προφίλ σχέδιο που έχει προγραμματιστεί είναι η κατασκευή της μεγαλύτερης γέφυρας ενός ανοίγματος στον κόσμο που θα διασχίζει το Στενό της Μεσσήνης, η οποία θα συνδέει τη Σικελία με την ηπειρωτική χώρα, με κόστος 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Webuild ηγείται μιας κοινοπραξίας εταιρειών στο έργο, συμπεριλαμβανομένου του ισπανικού ομίλου Sacyr (SCYR.MC).
Οι υποστηρικτές της γέφυρας λένε ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας κατά την επταετή περίοδο κατασκευής.
Οι επικριτές του έργου, οι οποίοι επιδιώκουν να το μπλοκάρουν, αμφισβητούν αυτές τις εκτιμήσεις και προειδοποιούν ότι η γέφυρα θα μπορούσε να βλάψει το περιβάλλον και λένε ότι τα χρήματα θα ήταν καλύτερο να δαπανηθούν σε έργα βελτίωσης των ερειπωμένων δημόσιων υπηρεσιών της Σικελίας.
Ο Ραφαέλε Γκιρλάντο, 24 ετών, από τη Ραγκούσα της Σικελίας, σπουδάζει οικοδομική μηχανική στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου. Θέλει να φέρει τις δεξιότητές του πίσω στην πατρίδα του και να εργαστεί στη γέφυρα.
«Η Γέφυρα της Μεσσήνης είναι ένα όνειρο που είχα από τότε που ήμουν παιδί», είπε. «Από μηχανικής άποψης, είναι μια πρόκληση παγκόσμιας κλάσης και, ως Σικελιανός, θα αποτελούσε επίσης πηγή υπερηφάνειας και ανανεωμένου ενδιαφέροντος για την περιοχή μας».
Με τις προοπτικές απασχόλησης να βελτιώνονται στο νότο, οι μετανάστες μπορούν πλέον να εξετάσουν και τα άλλα πλεονεκτήματα της περιοχής, όπως το ηλιόλουστο κλίμα, τον πιο αργό ρυθμό ζωής και το φθηνότερο κόστος διαβίωσης.
Ο Φαλτσόνε, Σικελός αρχιτέκτονας, μετακόμισε πίσω στην Καλτανισέτα, στο κέντρο του νησιού, αφότου ο ιδιοκτήτης του διπλασίασε το ενοίκιο του διαμερίσματός του -δύο δωματίων- στη Μπολόνια στα 1.000 ευρώ το μήνα.
«Ήταν αδύνατο να τα βγάλω πέρα οικονομικά, οπότε επέστερψα στη Σικελία, όπου θα μπορώ να μείνω στο σπίτι μου με την οικογένειά μου», είπε.
* Από το REUTERS
