Φως στην άκρη του τούνελ των ΜΕΔ, αλλά η Κομισιόν προειδοποιεί

Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στο τραπεζικό σύστημα, η σκιά των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) συνεχίζει να βαραίνει την κυπριακή οικονομία.

Όπως καταγράφεται στην τελευταία In-Depth έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο, αν και έχει επιτευχθεί πρόοδος, το πρόβλημα των ΜΕΔ παραμένει άλυτο σε επίπεδο συνολικής οικονομικής σταθερότητας, με την ανάγκη για διαρθρωτική συνέχεια να είναι επιτακτική.

Παρά τα θετικά βήματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει με σαφήνεια ότι η σταθερότητα δεν είναι δεδομένη.

Το υψηλό υπόλοιπο ΜΕΔ εκτός τραπεζικού συστήματος, η δυσκολία επίλυσης υποθέσεων μέσω δικαστηρίων, και η πιθανή πίεση στην αγορά ακινήτων καθιστούν σαφές ότι το πρόβλημα παραμένει ενεργό.

Η έκθεση υπενθυμίζει πως τα σημάδια οικονομικής πίεσης στις κυπριακές τράπεζες είχαν αρχίσει να γίνονται ορατά ήδη από το 2010, με την κρίση του 2012-2013 να αποτελεί την κορύφωση μιας διαδικασίας βαθμιαίας υπονόμευσης της φερεγγυότητας των τραπεζών.

Η έκρηξη των ΜΕΔ, σε συνδυασμό με ανεπάρκεια προβλέψεων, πτώση των τιμών ακινήτων και αδύναμα νομικά εργαλεία εκποιήσεων, οδήγησε το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε πάνω από 50% του συνόλουτων χορηγήσεων το 2015.

Εντυπωσιακή απομείωση, αλλά όχι λύση

Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η Κύπρος έχει επιτύχει αξιοσημείωτη μείωση των ΜΕΔ. Το 92% του συνολικού αποθέματος ΜΕΔ (ή €19,66 δισ.) έχει μεταφερθεί σε Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων (ΕΕΠ), με τις τράπεζες πλέον να κρατούν μόλις το 8% (€1,637 δισ.).

Παράλληλα, το ποσοστό ΜΕΔ επί του συνόλου των τραπεζικών δανείων υποχώρησε στο ιστορικό χαμηλό του 3,3% το 2024. Ωστόσο, η Επιτροπή τονίζει ότι οι αριθμοί αυτοί δεν πρέπει να οδηγήσουν σε εφησυχασμό.

Τα προβληματικά δάνεια δεν εξαφανίστηκαν – απλώς μεταφέρθηκαν. Οι ΕΕΠ διαχειρίζονται σήμερα χαρτοφυλάκια ΜΕΔ που αντιστοιχούν στο 58% του ΑΕΠ, με το 85% αυτών να καλύπτεται από εμπράγματες εξασφαλίσεις, κυρίως ακίνητα.

Η υπερσυγκέντρωση ακινήτων στις ΕΕΠ, σύμφωνα με την έκθεση, ενδέχεται να ασκήσει πίεση τόσο στη διαθεσιμότητα όσο και στις τιμές της αγοράς.

Η περίπτωση ΚΕΔΙΠΕΣ

Η κρατική ΚΕΔΙΠΕΣ, που δημιουργήθηκε το 2018 για να διαχειριστεί τα ΜΕΔ της Συνεργατικής Τράπεζας, έχει μέχρι τα μέσα του 2024 επιλύσει το 26% του χαρτοφυλακίου της. Η πλήρης εξυγίανση αναμένεται – με επιφύλαξη – μέχρι το 2030.

Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, ο κρατικός κίνδυνος είναι περιορισμένος λόγω της ειδικής δομής της συμφωνίας, ωστόσο η επιτυχία του εγχειρήματος παραμένει αβέβαιη, ειδικά ενόψει μακροχρόνιας καθυστέρησης στις ανακτήσεις.

Η εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου εκποιήσεων το 2024 και η εισαγωγή του σχεδίου «ενοίκιο έναντι υποθήκης» (Mortgage-to-Rent) καταγράφονται από την Επιτροπή ως θετικές πρωτοβουλίες, αλλά με περιορισμένη επίδραση προς το παρόν.

Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι οι εκποιήσεις κινούνται με αργούς ρυθμούς και ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές εξακολουθούν να αξιοποιούν τις καθυστερήσεις.

Οι καθυστερήσεις αυτές, σε συνδυασμό με την έλλειψη τίτλων ιδιοκτησίας, εξακολουθούν να λειτουργούν ως τροχοπέδη στην επίλυση υποθέσεων.