Με βάση σημερινές τιμές και δεδομένα: Πόσο θα μείωνε την τιμή του ρεύματος το φυσικό αέριο;

Κατά καιρούς, έχουν αναφερθεί στον δημόσιο διάλογο ποικίλες εκτιμήσεις ως προς τη μείωση στις τιμές ηλεκτρισμού που θα επιφέρει η χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή της Κύπρου.

Ωστόσο, δεν παρέχεται επαρκής ποσοτική τεκμηρίωση αυτών των εκτιμήσεων. Με αυτή την αφορμή, διενεργήσαμε υπολογισμούς που να μπορούν με μεγαλύτερη σαφήνεια και διαφάνεια να απαντήσουν στο ερώτημα «Πόσο θα μειωνόταν σήμερα η τιμή του ηλεκτρισμού αν υπήρχαν διαθέσιμες επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου για χρήση στις υφιστάμενες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες του Βασιλικού».

Η ανάλυση που ακολουθεί αφορά κατά κύριο λόγο τη σημερινή κατάσταση, δηλαδή με τις μονάδες ατμοστροβίλων και συνδυασμένου κύκλου της ΑΗΚ που βρίσκονται σε λειτουργία στον Βασιλικό.

Στη λεπτομερή ποσοτική τεκμηρίωση πιο κάτω δεν εξετάζουμε τη μελλοντική επίδραση από τη λειτουργία επιπλέον σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, ούτε από αυξημένη διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ούτε από αλλαγές στην τιμολόγηση του ηλεκτρισμού λόγω λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς.

Με αυτό τον τρόπο, αφαιρούμε βαθμούς αβεβαιότητας και εστιάζουμε στη διαφορά που θα επέφερε σήμερα η ύπαρξη φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα της Κύπρου. Στο τέλος της ανάλυσης κάνουμε και μια ποιοτική αναφορά σε πιθανές εξελίξεις στα αμέσως επόμενα χρόνια.

2. Δεδομένα

2.1. Λιανική τιμή σήμερα

Η βασική διατίμηση για οικιακούς καταναλωτές (διατίμηση 01) αποτελείται από τις ακόλουθες χρεώσεις ανά δίμηνο (1/9/25):

– Κόστος Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας: 0,1034 Ευρώ/kWh

– Κόστος Χρήσης Δικτύου: 0,0366 Ευρώ/kWh

– Κόστος Επικουρικών Υπηρεσιών: 0,0065 Ευρώ/kWh

– Κόστος Διαχείρισης Μετρητικών Δεδομένων: 0,96 Ευρώ

– Κόστος Προμήθειας: 6,88 Ευρώ

– Αναπροσαρμογή Τιμής Καυσίμων: Ανάλογα με το κόστος αγοράς καυσίμου

– Αναπροσαρμογή Εκπομπών: Ανάλογη με το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών

– Υποχρεώσεις Παροχής Δημόσιας Υπηρεσίας: 0,00051 Ευρώ/kWh

– Χρέωση για το Ταμείο ΑΠΕ & ΕΞΕ: 0,00500 Ευρώ/kWh

– ΦΠΑ: 9% (σ.Φ. προσωρινά μειωμένη χρέωση με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου)

– Μετατρέποντας τις δύο χρεώσεις προμήθειας και διαχείρισης μετρητικών δεδομένων σε χρεώσεις ανά κιλοβατώρα (θεωρώντας οικιακή κατανάλωση 1500 κιλοβατώρες ανά δίμηνο), και με στοιχεία για τη ρήτρα καυσίμου και το κόστος δικαιωμάτων εκπομπών από τους πρόσφατους μήνες, υπολογίζουμε την τελική λιανική τιμή οικιακού ηλεκτρισμού σήμερα σε 28,3 σεντς/kWh.

2.2. Τεχνικά και οικονομικά δεδομένα

• Μέση θερμογόνος δύναμη του μίγματος καυσίμων (μαζούτ και πετρελαίου) που χρησιμοποιούνται σήμερα: 40 GJ/τόνο

– Βάσει στοιχείων των πρόσφατων ετών: Η ηλεκτροπαραγωγή στις μονάδες Βασιλικού σε ετήσια βάση αντιστοιχούσε στο 86% της συνολικής παραγωγής από θερμικές μονάδες στην Κύπρο.

– Από την παραγωγή στον Βασιλικό, 60% προερχόταν από τους ατμοστροβίλους (με καύση μαζούτ και βαθμό απόδοσης 37%) και 40% από τις μονάδες συνδυασμένου κύκλου (με καύση πετρελαίου και βαθμό απόδοσης 45%).

– Μέσο κόστος καυσίμου της ΑΗΚ την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2025: €768/τόνο (τελευταία πρόσβαση 1/9/2025).

3. Τεχνικά και οικονομικά δεδομένα και παραδοχές αναφορικά με τους υπολογισμούς με φυσικό αέριο

• Θερμογόνος δύναμη φυσικού αερίου: 52 GJ/τόνο.
• 1 MMBTU = 1,05 GJ.
• Με χρήση φυσικού αερίου, 50% της παραγωγής του Βασιλικού θα προέρχεται από τους ατμοστροβίλους (θεωρούμε από τη βιβλιογραφία βαθμό απόδοσης 40%) και 50% από τις μονάδες συνδυασμένου κύκλου (θεωρούμε από τη βιβλιογραφία βαθμό απόδοσης 52%)4
• 4 Με κοινό καύσιμο το φυσικό αέριο, οι μονάδες συνδυασμένου κύκλου είναι πιο συμφέρουσες στη λειτουργία γιατί το κόστος καυσίμου θα είναι φτηνότερο από το αντίστοιχο των ατμοστροβίλων λόγω υψηλότερης απόδοσης, γι’ αυτό και θεωρούμε ότι θα λειτουργούν περισσότερο σε σύγκριση με την παρούσα κατάσταση. Παρόλο ότι οι μονάδες αυτές θα μπορούσαν να λειτουργούν ακόμα περισσότερο, ωστόσο θεωρούμε ότι διάφοροι τεχνικοί περιορισμοί μπορεί να απαιτήσουν τη χρήση ατμοστροβίλων σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο θα έδειχναν οι απλοί οικονομικοί υπολογισμοί. .
• Τρία σενάρια τιμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG): 8, 12, 19 $/MMBTU σε σημερινές τιμές, βάσει της διακύμανσης των τιμών LNG στην Ευρώπη το 2023-2025.
• Ισοτιμία 1$ = 0,9€.
• Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στις μονάδες του Βασιλικού μειώνονται κατά 33% με φυσικό αέριο σε σύγκριση με τις εκπομπές με το σημερινό μίγμα μαζούτ & πετρελαίου. Από αυτό, το 25% οφείλεται στη χαμηλότερη περιεκτικότητα του αερίου σε άνθρακα5
• 5 Συντελεστές εκπομπής βάσει IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories: 0,0561 Mt CO2/PJ για φυσικό αέριο, 0,0774 Mt CO2/PJ για μαζούτ, 0,0741 Mt CO2/PJ για πετρέλαιο. και το υπόλοιπο στον υψηλότερο βαθμό απόδοσης των μονάδων όταν καίνε φυσικό αέριο.
• Η τιμή που θα πωλείται το φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή προσαυξάνεται κατά €1,5-2,0/MMBTU σε σχέση με την τιμή του LNG, για να επιτευχθεί απόσβεση των κεφαλαιουχικών επενδύσεων των υποδομών αερίου και να καλυφθεί το λειτουργικό κόστος της πλωτής μονάδας αεριοποίησης του LNG (FSRU). Η παραδοχή αυτή είναι υψηλότερη από αυτές που είχαν κάνει παράγοντες της αγοράς πριν από μερικά χρόνια (όπως προκύπτει από ανεπίσημη πληροφόρηση), αλλά είναι μάλλον πιο ρεαλιστική με τα σημερινά δεδομένα, βάσει των πρόσφατων εξελίξεων που οδηγούν σε αύξηση του κόστους των υποδομών, για την απόσβεση του οποίου θα πρέπει να υπάρξει η αντίστοιχη χρέωση.

– Βάσει των πιο πάνω, το σενάριο υψηλών τιμών LNG (αν το κόστος μετατραπεί σε ισοδύναμο κόστος ανά τόνο πετρελαιοειδών) προσεγγίζει το 85% του κόστους καυσίμου που έχει σήμερα η ΑΗΚ, που όπως προαναφέρθηκε ανήλθε το πρώτο επτάμηνο του 2025 στα €768/τόνο.

– Μια συχνή πρακτική στην αγορά είναι ότι η τιμή που συμφωνείται για την προμήθεια καυσίμου είναι ελαφρώς χαμηλότερη από ό,τι στην υφιστάμενη κατάσταση. Έτσι, εφόσον επιφέρει κόστος 15% μειωμένο ως προς το σημερινό κόστος της ΑΗΚ, το σενάριο υψηλών τιμών LNG θα μπορούσε να είναι πιθανό. Επειδή όμως στα αμέσως επόμενα χρόνια αναμένεται να διατεθούν μεγάλες ποσότητες LNG στη διεθνή αγορά και να υπάρχει μεγάλη προσφορά, είναι επίσης πιθανό οι κυπριακές αρχές να είναι σε θέση να διαπραγματευθούν χαμηλότερη τιμή LNG, αντίστοιχη με το σενάριο χαμηλών τιμών.

Το φυσικό αέριο σήμερα θα μείωνε τις τιμές κατά 17%, στα 23,4 σεντς ανά κιλοβατώρα

Σε κάθε περίπτωση, εφόσον η μελέτη μας εστιάζει στη σημερινή κατάσταση, θα δώσουμε έμφαση στο ενδιάμεσο σενάριο τιμών, που αντιστοιχεί στην τιμή που παρατηρείται σήμερα στις τιμές του LNG που εισάγεται στην Ευρώπη, δηλαδή σε $12/MMBTU περίπου.

– Για τη διαμόρφωση της λιανικής τιμής ηλεκτρισμού, θεωρούμε ότι θα μεταβληθούν – σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατάσταση – μόνο η αναπροσαρμογή λόγω κόστους εκπομπών και η αναπροσαρμογή λόγω κόστους καυσίμων. Οι υπόλοιπες χρεώσεις που υπεισέρχονται στη λιανική τιμή, μεταξύ των οποίων και το «Κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας», που καλύπτει το βασικό κόστος καυσίμων €300/τόνο καθώς και το διοικητικό κόστος της ΑΗΚ, θεωρούμε πως δεν μεταβάλλονται αισθητά.

Επειδή, όπως προαναφέρθηκε, εστιάζουμε στο ενδιάμεσο σενάριο υπό τις σημερινές συνθήκες, συμπεραίνουμε ως κεντρική εκτίμηση ότι η είσοδος του φυσικού αερίου σήμερα θα μείωνε τις τιμές κατά 17%, στα 23,4 σεντς ανά κιλοβατώρα.

Το κόστος καυσίμων και εκπομπών στην περίπτωση διείσδυσης φυσικού αερίου με ενδιάμεση τιμή LNG ανέρχεται στο 27% της λιανικής τιμής ηλεκτρισμού, έναντι 40% που είναι σήμερα με τη χρήση πετρελαιοειδών στην ηλεκτροπαραγωγή. Στην περίπτωση χαμηλής και υψηλής τιμής LNG, το κόστος καυσίμων και εκπομπών φτάνει το 23% και το 34% της λιανικής τιμής αντίστοιχα.

Τέλος, επισημαίνεται ότι παρόμοια ποσοστιαία μείωση θα πρέπει να αναμένεται στις διατιμήσεις των εμπορικών και βιομηχανικών καταναλωτών ηλεκτρισμού, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση στο κόστος παραγωγής τους και έτσι σε ελαφρά βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Η μείωση σε αυτούς θα μπορεί να είναι μεγαλύτερη αν θα μπορούν να διαπραγματευτούν συμβόλαια προμήθειας ηλεκτρισμού από ιδιώτες παραγωγούς / προμηθευτές που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο – αλλά αυτές οι μεγαλύτερες μειώσεις δεν θα αφορούν τη μεγάλη πλειονότητα των οικιακών καταναλωτών.

4. Συμπεράσματα από τη μελέτη

4.1. Στις σημερινές συνθήκες:

Η χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, αν ήταν δυνατή σήμερα, θα απέφερε μείωση των λιανικών τιμών ηλεκτρισμού για τους καταναλωτές 15-20%. Το όφελος αυτό μπορεί να μην είναι εντυπωσιακό, αλλά δεν είναι αμελητέο.

Οποιαδήποτε μείωση στην τιμή του ηλεκτρισμού είναι θετική, τόσο για τη μείωση των δαπανών για ηλεκτρισμό των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, όσο και την ελαφρά συγκράτηση του πληθωρισμού.

4.2. Στο κοντινό μέλλον (εφόσον ολοκληρωθούν οι υποδομές στην περιοχή Βασιλικού):

Η χρήση φυσικού αερίου θα έχει επιπλέον οφέλη για την κοινωνία. Χάρη στη μείωση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων (οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων, διοξειδίου του θείου), επειδή το φυσικό αέριο είναι πιο καθαρό καύσιμο, θα βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα στην περιοχή του Βασιλικού και επιπρόσθετα η Κύπρος θα μπορέσει να πετύχει ορισμένες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της. Επίσης, λόγω του υψηλότερου βαθμού απόδοσης των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής όταν καίνε φυσικό αέριο, θα αυξηθεί η παραγωγικότητα του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, κάτι που θα βελτιωθεί περαιτέρω με την προγραμματισμένη λειτουργία των καινούργιων θερμικών μονάδων που καίνε μόνο φυσικό αέριο.

Η είσοδος φυσικού αερίου μπορεί να είναι ακόμα πιο επωφελής σε λίγα χρόνια σε σύγκριση με σήμερα – όταν αναμένεται να είναι έτοιμες οι αντίστοιχες υποδομές στην περιοχή Βασιλικού – εάν, όπως εκτιμάται από αναλυτές, θα αυξηθεί η παγκόσμια προσφορά LNG και θα μπορεί να μειωθεί περαιτέρω το κόστος καυσίμου, και στον βαθμό που θα είναι δυνατή η διαπραγμάτευση χαμηλότερων τιμών καυσίμου από τις κυπριακές αρχές.

Στο μέλλον, είναι πιθανό κάποιοι μεγάλοι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από χαμηλότερες τιμές μετά από συμφωνίες με ιδιώτες παραγωγούς/προμηθευτές ηλεκτρισμού – αλλά αυτό δεν θα αφορά τη μεγάλη πλειονότητα των οικιακών καταναλωτών.

Με τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς, μπορεί το όφελος να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο, ανάλογα με το κατά πόσο θα εντάσσονται στην αγορά ηλεκτρισμού οι μονάδες της ΑΗΚ στη Δεκέλεια που αποτελούν μέρος των Υποχρεωτικά Ενταγμένων Μονάδων του συστήματος.

Ενδεχομένως να είναι εφικτή μεγαλύτερη μείωση στις τιμές ηλεκτρισμού στο μέλλον, αν χρησιμοποιείται εγχώριο φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της ΑΟΖ της Κύπρου. Αυτό όμως το ενδεχόμενο απαιτεί άλλη μελέτη και υπόκειται σε μεγάλες αβεβαιότητες.

Κύρια σημεία της έρευνας και των πορισμάτων της

➢ Το παρόν σημείωμα παρέχει ποσοτική τεκμηρίωση, με διαφάνεια στα δεδομένα και στις παραδοχές που χρησιμοποιεί, για να απαντήσει στο ερώτημα «Πόσο θα μειωνόταν σήμερα η τιμή του ηλεκτρισμού αν υπήρχαν διαθέσιμες επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου για χρήση στις υφιστάμενες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες του Βασιλικού».

➢ Η χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, αν ήταν εφικτή στις σημερινές συνθήκες, θα είχε μέτρια αλλά απτά οφέλη (μείωση λιανικής τιμής 15-20%) για τους καταναλωτές που δεν έχουν εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά με σύστημα net metering, δηλαδή για το 75-80% των οικιακών καταναλωτών.

➢ Οι καταναλωτές με σύστημα net metering θα είχαν πολύ μικρό όφελος, αλλά αυτοί έχουν σε κάθε περίπτωση πολύ χαμηλότερες δαπάνες ηλεκτρισμού, χάρη στην αυτοπαραγωγή τους.

➢ Οποιαδήποτε μείωση στην τιμή του ηλεκτρισμού είναι θετική, τόσο για τη μείωση των δαπανών για ηλεκτρισμό των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, όσο και την ελαφρά συγκράτηση του πληθωρισμού.

➢ Η χρήση φυσικού αερίου θα έχει επιπλέον οφέλη για την κοινωνία χάρη στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη βελτίωση της παραγωγικότητας της ηλεκτροπαραγωγής.

➢ Η είσοδος φυσικού αερίου μπορεί να είναι πιο επωφελής σε λίγα χρόνια, στον βαθμό που θα είναι δυνατή η διαπραγμάτευση χαμηλότερων τιμών καυσίμου από τις κυπριακές αρχές.

➢ Στο μέλλον, είναι πιθανό κάποιοι μεγάλοι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από ακόμα χαμηλότερες τιμές μετά από συμφωνίες με ιδιώτες παραγωγούς/προμηθευτές ρεύματος, αλλά αυτό δεν θα αφορά τη μεγάλη πλειονότητα των οικιακών καταναλωτών.

➢ Επιπλέον της επίδρασης του φυσικού αερίου, η διαμόρφωση της λιανικής τιμής ηλεκτρισμού θα εξαρτηθεί και από τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού.

*Καθηγητής στο Ινστιτούτο Κύπρου