Εξακολουθεί να υφίσταται ο προβληματισμός γύρω από τη χρήση λόγιων ή λαϊκών συμπλεγμάτων στον παθητικό αόριστο.
«Ο κύριος τάδε εντάχθηκε από χθες στη δύναμη της εταιρείας». «Όσοι δεν περάσουν τις εξετάσεις τους θα παραπεμφθούν στο Συμβούλιο με το ερώτημα της διαγραφής». «Ονομάσθηκε Σπυρίδων, για να τιμηθεί ο άγιος».
Η χρήση των λόγιων συμπλεγμάτων στον παθητικό αόριστο ορισμένων ρημάτων [χθ, φθ, σθ κ.λπ. έναντι των λαϊκών (χτ, φτ, στ κ.λπ.): εντάχτηκε, σκέφτηκε, ονομάστηκε], είναι ένα θέμα που απασχόλησε από πολύ νωρίς (το εξετάζει ήδη ο Τριανταφυλλίδης στη γνωστή Γραμματική από το 1941), χωρίς να υπάρχει ακόμα τελεσίδικη απάντηση για την προτιμητέα χρήση. Αυτό, όχι από κάποια ολιγωρία των γλωσσολόγων να «προτείνουν» λόγιους τύπους έναντι λαϊκών ή το αντίστροφο, αλλά γιατί η γλωσσική χρήση δεν αστυνομεύεται με αυτόν τον τρόπο.
Ιδιαίτερα όσον αφορά τα συμφωνικά συμπλέγματα, μπορούμε να αποφανθούμε για τη χρήση τους, εξετάζοντας το φαινόμενο συγχρονικά, όχι διαχρονικά. Εφαρμόζοντας το κριτήριο της καθιέρωσης διά της χρήσης, μπορούμε να εντοπίζουμε συγκεκριμένα παραδείγματα χρήσης λόγιων έναντι λαϊκών συμπλεγμάτων ή το αντίστροφο, ώστε να έχουμε μια αντιπροσωπευτική εικόνα των διαγραφόμενων γλωσσικών τάσεων.
Δεν υπάρχει δηλαδή «εξήγηση», γιατί οι ομιλητές χρησιμοποιούν το λόγιο σύμπλεγμα σθ στο ονομάσθηκε παράλληλα με το λαϊκό ονομάστηκε, αλλά όχι το παραπέμφτηκε, που δεν χρησιμοποιείται έναντι του παραπέμθηκε ή του παρεπέμθη. Αυτό που θα μπορούσε, πάντως, να επισημανθεί είναι η τάση επέκτασης σε επίσημο ύφος, της χρήσης του λόγιου συμπλέγματος (σθ) και στα ρήματα σε -ίζω, -άζω: «Συγυρίσθηκε και μετά βγήκε», «η βιβλιοθήκη εμπλουτίσθηκε με νέες εκδόσεις», κ.λπ.
Ας προσεχθεί ιδιαίτερα η έννοια του επίσημου ύφους, στο οποίο βρίσκουν και τις περισσότερες εφαρμογές οι λόγιοι τύποι.
Αν τα συμπεράσματά μας είναι ορθά, μπορούμε στην καλύτερη περίπτωση να προβλέψουμε ποια θα είναι η προτιμητέα χρήση από τους ομιλητές τα επόμενα χρόνια ή τις επόμενες δεκαετίες. Και οι προβλέψεις αυτές στέκουν πάντα υπό την αίρεση ποικίλων ενδογλωσσικών, αλλά και εξωγλωσσικών παραγόντων. Μπορεί, για παράδειγμα, η επιλογή των λόγιων συμπλεγμάτων από δημοσιογράφους στην τηλεόραση, παρά τη γενικότερη τάση χρήσης λαϊκών συμπλεγμάτων, να ανατρέψει την πορεία των πραγμάτων.
Επιπλέον, η δυναμικότητα των γλωσσικών τύπων που υφίστανται συνεχή μεταβολή, δεν πρέπει να τίθεται υπό γλωσσική αστυνόμευση, η οποία συνήθως γίνεται και από καθέδρας. Θα πρέπει να αφεθούν οι γλωσσικές διεργασίες να ωριμάσουν και τότε, αφού κατασταλάξουν να αποφανθούμε για το τι καθιερώθηκε.
