Μια μεγάλη φωνή κι ένα γνήσιο πνεύμα της τζαζ αποκαλύπτει όσα διαμόρφωσαν το μουσικό της στίγμα και τη φιλοσοφία της πάνω στην τέχνη και ζωή. Την τελευταία δεκαετία, η Τίρνεϊ Σάτον δεν έτυχε να ηχογραφήσει δίσκο χωρίς να είναι υποψήφια για Βραβείο Γκράμι. Διακρίνεται για την παροιμιώδη ευελιξία της να ξεχωρίζει τόσο στην αφήγηση τζαζ ιστοριών όσο και στη χρήση της φωνής ως μουσικό όργανο. Πάνω απ’ όλα όμως σέβεται το τραγούδι, ακόμη κι όταν προτείνει πειραματικούς αυτοσχεδιασμούς ή όταν εξελίσσει επί σκηνής ρυθμικά απαιτητικές συνομιλίες με τους μουσικούς της μπάντας της. Η σπουδαία τζαζίστρια, παραγωγός και καθηγήτρια φωνητικής επισκέπτεται την Κύπρο με τους μουσικούς της συνοδοιπόρους στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κύπρια.
 
– Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την τζαζ; Τραγουδούσα από μικρό παιδί, αλλά εισήλθα στον κόσμο της τζαζ μόλις στο πανεπιστήμιο. Σπούδαζα ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία κι είχα πιάσει καλοκαιρινή δουλειά ως τραγουδίστρια- σερβιτόρα, ερμηνεύοντας τραγούδια από την ποπ και το Μπρόντγουεϊ. Ένα βράδυ άκουσα ένα υπέροχο τζαζ τρίο να παίζει απέναντι από τον δρόμο όπου τραγουδούσα: ήταν το The Mary Jaye trio. Κάθε τραγούδι είχε μια εντιμότητα και ομορφιά την οποία ερωτεύτηκα. Δεν προσπαθούσαν ν’ αντιγράψουν κάποια άλλη εκδοχή ενός τραγουδιού κι η μουσική ακουγόταν πλήρης και όμορφη. Έπειτα απ’ αυτό έπαθα εμμονή και άκουγα μόνο τζαζ – από Μάιλς Ντέιβις μέχρι Κολτρέιν κι από Σάρα Βον και Νάνσι Γουίλσον μέχρι Μπόμπι ΜακΦέριν. Ήταν ένας καινούργιος κόσμος για μένα κι ένιωσα ότι βρέθηκα στο στοιχείο μου.

– Ποιες ήταν πρώιμες μουσικές επιρροές σας; Πριν από αυτό τραγουδούσα σε μιούζικαλ και χορωδίες, αλλά δεν μ’ έλκυε η ιδέα να κάνω καριέρα στη μουσική, μέχρι τη στιγμή που ανακάλυψα την τζαζ.
 
– Από ποια στάδια πέρασε η ανάπτυξη της προσέγγισής σας πάνω στη μουσική; Ανέκαθεν ασκούσαν επιρροή πάνω μου οι οργανοπαίχτες, οι μουσικοί με τους οποίους είχα το προνόμιο να συνεργαστώ. Το σχήμα μου τα τελευταία 25 χρόνια, αυτό που θα έχω μαζί μου και στην Κύπρο, με επηρέασε βαθιά. Μ’ επηρέασαν επίσης ο φλαουτίστας Χιούμπερτ Λος, ο τρομπετίστας και τραγουδιστής Τζακ Σέλντον, το Turtle Island String Quartet, ο τραγουδιστής Αλ Τζαρό. Με όλους αυτούς έχουμε περιοδεύσει ή ηχογραφήσει μαζί. Έχω κάνει δίσκους αφιερωμένους στη μουσική της Τζόνι Μίτσελ, του Φρανκ Σινάτρα, του Μπιλ Έβανς και του Στινγκ. Συνεπώς, όλοι αυτοί οπωσδήποτε επηρέασαν το μουσικό μου στίγμα. 
 
– Ποιο είναι το ιδανικό κοινό για εσάς; Ουάου… Αυτή είναι μια καλή ερώτηση! Δεν μου την έχουν κάνει ποτέ μέχρι τώρα. Νομίζω πως θα απαντούσα ότι πραγματικά ΑΓΑΠΩ τα ακροατήρια που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους λάτρεις της τζαζ. Νομίζω ότι η μπάντα μου κι εγώ προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μουσική που δημιουργεί γέφυρες για όλους τους ανθρώπους για να την απολαύσουν.
 
– Υπάρχει κάποια εμφανής διαφορά ανάμεσα στην τζαζ όπως την προτιμούν στην Ευρώπη και όπως την προτιμούν στην Αμερική; Βρίσκω ότι κάθε κοινότητα τζαζ είναι κάπως συγκεκριμένη. Φαίνεται ότι το ευρωπαϊκό ακροατήριο της τζαζ συχνά έχει βαθιά εκτίμηση για τους μεγάλους οργανοπαίκτες και το αμερικανικό ακροατήριο συχνά απολαμβάνει έναν τραγουδιστή που χτίζει γέφυρα με την πιο ορχηστρική μουσική. Νομίζω ότι αν υπάρχει κάτι μοναδικό με το συγκρότημά μου είναι ότι κεντρικό ρόλο παίζει τόσο η φωνή όσο κι οι βιρτουόζοι αστέρες των οργάνων. Συχνά προσελκύουμε ακροατήρια που θέλουν να δουν τον πιανίστα μας (Κρίστιαν Τζέικομπ), τον ντράμερ μας (Ρέι Μπρίνκερ) ή έναν από τους μπασίστες μας (Κέβιν Αξτ ή Τρέι Χένρι).
 
– Ποιες οι σκέψεις σας σχετικά με την κατάσταση της τζαζ στην Αμερική σήμερα; Νομίζω ότι η καλή μουσική θα παραμένει πάντα ζωντανή. Υπάρχουν πολλοί φανταστικοί νέοι και αναδυόμενοι τζαζ μουσικοί στη σκηνή κι αυτό θα συνεχιστεί, είμαι σίγουρη.
 
– Πώς θα λέγατε ότι έχει εξελιχθεί η δική σας έκφραση; Ένα πράγμα που άλλαξε και εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, εν μέρει λόγω της στενής μου φιλίας με τους στιχουργούς Άλαν και Μέριλιν Μπέργκμαν (που έγραψαν τα κομμάτια “The Windmills of Your Mind”, “You Must Believe In Spring“, “The Way We Were”, “How Do You Keep The Music Playing” κ.π.ά.), είναι το βαθύτερο ενδιαφέρον μου για τον στίχο και το να αφηγούμαι μια ιστορία με κάθε τραγούδι μου, παρά να επιδίδομαι σε φωνητική γυμναστική.
 
– Τι συμβουλές θα δίνατε σε τραγουδιστές της τζαζ σε σχέση με την τεχνική και –κυρίως- την εξάσκηση; Στην περίπτωση των τραγουδιστών αυτό επαφίεται στον καθένα και εξαρτάται από το πού βρίσκονται τα δυνατά και αδύνατα σημεία του. Θα πω ότι η συντριπτική πλειοψηφία των τραγουδιστών στη σκηνή, όλων των στιλ, πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στον τόνο και στην ενότητα με τους μουσικούς.
 
– Πώς μπορεί να βελτιωθεί κάποιος ερμηνεύοντας τζαζ; Για τους περισσότερους τραγουδιστές χρειάζεται να υπάρξει μια εμβάθυνση της μουσικής ικανότητας και της γνώσης της αρμονίας. Οι περισσότεροι μεγάλοι αυτοσχεδιαστές της τζαζ -αν όχι όλοι- ξοδεύουν πολλές ώρες αντιγράφοντας και μαθαίνοντας ένα «λεξιλόγιο» από άλλους σπουδαίους σολίστες και νομίζω ότι οι μεγάλοι τραγουδιστές έμοιαζαν όλοι να επηρεάζονται από τους σπουδαίους δεξιοτέχνες των πνευστών. Πρόκειται για πολύ προσωπική ερώτηση και δεν νομίζω ότι η απάντηση είναι ίδια για κάθε άτομο. Πρώτα απ’ όλα, ο τραγουδιστής πρέπει να έχει μια γνήσια ΑΓΑΠΗ για την τζαζ. Η αγάπη αυτή θα είχε υποχρεωτικά τη μορφή της δράσης και θα τους οδηγούσε να θέλουν να μάθουν το ρεπερτόριο και τη μουσική δεξιότητα που απαιτεί η ανθολογία της τζαζ.
 
– Θεωρείτε ότι αυτό που σας παρακινεί να κάνετε μουσική έχει αλλάξει ή μεταμορφωθεί σε κάποιο βαθμό; Το πρώτο μου κίνητρο ήταν η αγάπη που μόλις ανέφερα και παρόλο που οι πιέσεις της επαγγελματικής σταδιοδρομίας σίγουρα δοκίμασαν τις αντοχές μου, στο τέλος πάντοτε επιστρέφω στην αγάπη αυτή και εξακολουθεί να αποτελεί το κίνητρό μου.

 
– Πώς βιώνετε εσείς τη μουσική; Για μένα, η μουσική είναι ένα είδος πνευματικού διαλογισμού και μέρος της πνευματικής πρακτικής μου. Στα καλύτερά της, με απαλλάσσει από τις σκέψεις του εαυτού και του εγώ.
 
– Τι είναι και τι δεν είναι η τζαζ; Δεν βρίσκω την ετικέτα «τζαζ» πολύ χρήσιμη. Δηλαδή, πιστεύω ότι η παράδοση της αμερικανικής αυτοσχεδιαστικής μουσικής βασίζεται περισσότερο στην πραγματική συνεργασία, αλληλοκατανόηση και ενότητα μεταξύ των μουσικών κι όχι στην έκφραση ενός μόνο ατόμου.
 
– Τι είναι σημαντικό για σας στη ζωή – πέρα από τη μουσική; Για περισσότερα από 30 χρόνια πασχίζω να είμαι οπαδός της Μπαχάι Πίστης. Κεντρικές πεποιθήσεις είναι η ενότητα και η μοναδικότητα της ανθρώπινης φυλής και του Θεού. Η Μπαχάι Πίστη θεωρεί τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου ως κοινή ιστορία και ως ενιαίες στα μάτια του Θεού. Πιστεύουμε ότι οι ιδρυτές των θρησκειών του κόσμου, ο Βούδας, ο Κρίσνα, ο Μωυσής, ο Ιησούς Χριστός, ο Μωάμεθ και πιο πρόσφατα ο Μπαχαολλά έχουν εκφράσει την ίδια πνευματική αλήθεια κι είναι αγγελιοφόροι του ίδιου, λατρεύοντας τον Θεό. Πιστεύουμε επίσης στη σημασία της ανεξάρτητης διερεύνησης της αλήθειας. Αυτές οι πεποιθήσεις έχουν επηρεάσει τα πάντα στη ζωή μου, συμπεριλαμβανομένης της φιλοσοφίας μου για τη μουσική και τη συνεργασία με τους μουσικούς. Η αυτοσχεδιαστική αμερικανική μουσική ή η τζαζ είναι μια όμορφη έκφραση αυτών των αρχών της ενότητας στην πολυμορφία και της ανεξαρτησίας στη σκέψη.
 
– Ποια είναι η σχέση σας με τη σιωπή; Στον καιρό μας η σιωπή είναι πολύ σπάνια και πιο αναγκαία από ποτέ. Όταν βρίσκομαι σε περιοδεία θεωρώ ότι είναι πολύ χρήσιμο να έχω τουλάχιστον 14 ώρες σιωπής μεταξύ των παραστάσεων.
 
* Tierney Sutton Band, 6/9 Λεμεσός, Θέατρο Ριάλτο, 7/9 Λευκωσία, Δημοτικό Θέατρο, 8.30μ.μ. 70007040

Φιλgood, τεύχος 236