Λία Χαράκη: Ό,τι είναι στο φως δεν το φοβάσαι

 

– Πότε αποφάσισες να γίνεις χορεύτρια; Όταν κατάλαβα ότι θέλω να περνώ έτσι την κάθε µέρα µου. Μέχρι τα 17 µου ασχολούµουν καθηµερινά µε αυτό το αντικείµενο και ήθελα έτσι να είναι η υπόλοιπη ζωή µου. Τώρα βέβαια το συνειδητοποιώ καλύτερα. Τότε σκεφτόµουν «µα πώς θα περνά µια µέρα που δεν θα χορεύω;». Αυτό εξακολουθώ να το πιστεύω µέχρι σήµερα. Θεωρώ πως αυτό που κάνεις καθηµερινά, αυτό τελικά είσαι. Ένα απ’ τα βασικά µου ερωτήµατα είναι πού αποφασίζεις να τοποθετήσεις το σώµα σου, σε ποιο πλαίσιο. Το οποίο µπορεί να είναι φυλακή ή δίοδος ελευθερίας. Όσο πιο συµφιλιωµένος είσαι µε την ψυχή σου τόσο πιο ελεύθερος νιώθεις. 

 

– Υπήρξε μία στιγμή ανακάλυψης που είπες ότι ο χορός είναι το μέσο που θα χρησιμοποιήσεις για να επικοινωνήσεις; Γεννήθηκα με αυτό το δώρο της ευκολίας της κίνησης. Δεν ήμουν ποτέ καλή τεχνικά όμως. Με ενέπνευσε αυτή η υπέροχη δασκάλα, η Ναδίνα Λοϊζίδου. Γενικά ήμουν καλή στο θέατρο. Είχα και καλή φωνή. Απλά καλλιέργησα τον χορό. Κάποια στιγμή ως έφηβη ντρεπόμουν πολύ όταν μιλούσα. Είναι κάποιες στιγμές στη ζωή μας, όπως τότε, που μπορεί κάτι να σου τύχει και να σου μείνει ένα κόμπλεξ. Εμένα συνέβη τότε και είπα θα μείνω βουβή χορεύτρια. Στο πανεπιστήμιο ανακάλυψα ξανά τη φωνή μου και δεν σιώπησα ξανά! (γέλια)

 

– Πιστεύεις στο ταλέντο; Πιστεύω πως όλοι ερχόμαστε με χαρίσματα και με ευκολίες σε κάποια πράγματα. Πρέπει όμως κάποιος να αντιλαμβάνεται τα δώρα του και να τα κάνει κάτι. Αλλά και ταλέντο να μην έχεις, πρέπει να δουλέψεις σκληρά. Εγώ δεν είχα το άπειρο ταλέντο στον χορό, ούτε έχω τα σούπερ ανοίγματα, ούτε το τέλειο σώμα αλλά το ήθελα πολύ. Τώρα είμαι σε μια φάση που θέλω πολύ να κάνω πιάνο. Και θα αρχίσω τώρα. Το λέω στον κόσμο και κάποιοι γελούν. Από την αντίδρασή τους καταλαβαίνω πως είμαι μεγάλη. Όμως ό,τι θέλεις κάνεις, γιατί όλα είναι δυνατά. 

 

– Μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον που σχετιζόταν με τον χορό; Η οικογένειά σου ενθάρρυνε τη διάθεσή σου να γίνεις χορεύτρια; Οι γονείς μου έκαναν συνεχώς καρναβαλίστικα πάρτι και είχαν έναν απίστευτο ενθουσιασμό! Επίσης ήταν άνθρωποι που τους άρεσε να μοιράζονται. Είχαν μια απίστευτη γενναιοδωρία, τους θυμάμαι πάντα χαμογελαστούς, ερωτευμένους, να φιλιούνται καθημερινά. Γενικά, μας έλεγαν λίγα όχι. 

 

– Πώς ήταν να μεγαλώνεις σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον; Αυτό που σου περιγράφω δεν κράτησε πολύ τελικά. Ήταν ένα παραμύθι που σταμάτησε όταν πήγα να σπουδάσω στην Αγγλία. Οι γονείς μου χώρισαν, ο καθένας πήρε το δρόμο του και τότε κατάλαβα ότι τα πράγματα αλλάζουν. Οι άνθρωποι αλλάζουν και αυτό είναι εντάξει. Πολλά παιδιά, τόσο στην Κύπρο όσο και αλλού, ζουν σε μια φούσκα. Όταν αυτή σπάσει είναι το καλύτερο δώρο που μπορείς να έχεις. Συνειδητοποιείς τι θέλεις, πού θέλεις να πας, τι είναι η ζωή. Αυτή η φούσκα δημιουργείται όταν έχεις κάποια δεδομένα, κάποια σιγουράκια. Η ζωή όμως κάνει κύκλους. Τώρα είμαι σε έναν τέτοιο κύκλο και έναν μη εφησυχασμό. Και αυτό μου συμβαίνει πάντα μέσα από μεγάλες δυσκολίες.

 

– Όταν λες δυσκολίες; Είναι μια περίοδος που ονομάζω «ζέρωμα». Το παθαίνω όταν περνά δύσκολα το σώμα μου, όταν στριμώχνομαι οικονομικά ως καλλιτέχνις. Τότε επιστρέφω στο σημείο μηδέν για να αναθεωρήσω. Θέλω να δω αν αξίζει, γιατί το κάνω, πόσο σημαντικό είναι για μένα. 

 

– Σκέφτηκες ποτέ ότι θα έπρεπε να αλλάξεις επάγγελμα για να μπορείς να επιβιώσεις; Όχι. Είμαι πολύ σίγουρη ότι αυτό πρέπει να κάνω. Ξέρω ότι γι’ αυτό ήρθα στη ζωή. Και ευελπιστώ ότι κάνοντας αυτή τη δουλειά, κάποιοι που με βλέπουν θα θυμούνται ξανά πώς είναι το παιδάκι μέσα τους, θα θυμούνται ποια είναι η δημιουργική τους πλευρά, θα καταλαβαίνουν πως είναι εντάξει αν τα παρατήσουν όλα και κάνουν αυτό που θέλουν. Στα 44 μου νιώθω ότι γι’ αυτό είμαι εδώ και το υπηρετώ απόλυτα.

 

– Θα μπορούσες να θυμηθείς περιστατικά που σε έφεραν σε αυτό το σημείο μηδέν που λες; Όταν περάσουμε από κάτι αρνητικό, ξυπνάμε και θυμόμαστε ότι δικαιούμαστε τη χαρά. Τα αρνητικά είναι καταλύτες για να έρθει η μεταμόρφωση. Τώρα είμαι σε μια φάση που περνώ την πιο μεγάλη μεταμόρφωση που πέρασα ποτέ. Και αυτό τελικά με έφερε στο κέντρο μου, στην ισορροπία μου. Πρόκειται για δυο αδιέξοδα που ανακάλυψα ταυτόχρονα: του τερματισμού της ερωτικής μου σχέσης, που για μένα ήταν πολύ σημαντικός δεσμός και το δεύτερο ήταν ότι την ίδια μέρα διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού. Ήταν ένας συναισθηματικός θάνατος και μια σωματική απειλή την ίδια μέρα. Τα αδιέξοδα όμως είναι και είσοδος στο νέο, φτάνει κάποιος να έχει την υπομονή, την αντοχή και την πίστη γιατί η ζωή μάς δίνει πάντα ευκαιρίες για να βρούμε ξανά την ισορροπία μας. Αυτές οι ευκαιρίες είναι πολύτιμες και με έναν τρόπο είμαι ευγνώμων που μου έτυχαν όλα αυτά. Πέρασα όμως ένα τεράστιο ταρακούνημα. Ένιωθα ότι η ζωή μου κραύγαζε πως τώρα ή ποτέ. Ότι πρέπει να δω τι πάει λάθος. 

 

– Αυτή η συνειδητοποίηση πώς λειτούργησε μέσα σου; Ένιωσα μετέωρη. Ήταν λες και σταμάτησε ο χρόνος. Ανατρέπονται τα πάντα και φεύγει το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια σου. Προσπαθείς όμως να πιαστείς από κάπου. Το μόνο όμως απ’ το οποίο μπορείς να πιαστείς είναι απ’ τον εαυτό σου. Και ξεκινά μια βαθιά ενδοσκόπηση. 

 

– Τι έμαθες λοιπόν; Πως η αγάπη είναι πρακτική και αυτό το κατάλαβα και ως μάμμα που είμαι στην υπηρεσία άλλων επί καθημερινής βάσης και ως φίλη και ως σύντροφος. Πιο πολύ όμως το κατάλαβα τώρα με τον καρκίνο. Ήταν συγκλονιστική η αγάπη και η πρακτική στήριξη που δέχτηκα από την οικογένειά μου, τους φίλους αλλά και από τον κόσμο. Και τώρα μέσα από αυτό μαθαίνω πως είναι εξίσου σημαντικό να δέχεσαι την αγάπη όχι μόνο να τη δίνεις. Δεν είμαστε παντοδύναμοι. Είμαστε όλοι ίσοι μέσα σε αυτό το παιχνίδι της ζωής και ευτυχώς διαφορετικοί. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βλέπουμε τα κοινά που μας ενώνουν αντί αυτά που μας διαχωρίζουν και να αλληλοβοηθούμαστε. Στο τέλος της ημέρας όλοι θα φύγουμε αργά ή γρήγορα, άρα το κάθε βίωμα ή κάθε στιγμή που περνά ας είναι συνειδητή και υπεύθυνη. Τα λέω αυτά αλλά δεν σημαίνει ότι τα τηρώ. Το σημαντικό όμως είναι κανείς να συνειδητοποιεί την ευθύνη που έχει αφού του δόθηκε μια ψυχή και ένα σώμα. 

 

– Επομένως μοιράστηκες το πρόβλημά σου αμέσως. Δεν πιστεύω στα μυστικά. Είναι σκοτεινό πράγμα… Ό,τι είναι στο φως δεν το φοβάσαι. Θέλω να με δεχτούν για ό,τι είμαι, όχι για κάτι άλλο που φαντάζονται. Όταν έμαθα τα αποτελέσματα των εξετάσεων μου ρώτησα μια πολύ καλή μου φίλη «τι κάνω τώρα;». Η απάντησή της ήταν καταλύτης. Μου είπε ότι έχω δυο επιλογές. Ή θα ήταν το κύριο μου θέμα ή θα συνέχιζα όλα μου τα projects ακριβώς όπως είναι και θα έχω αυτό το παράλληλο στόρι που θα το φροντίζω. Και τελικά επέλεξα το δεύτερο. 

 

– Τέτοια βιώματα ή συναισθήματα πώς ενσωματώνονται στο κομμάτι της δουλειάς σου; Τώρα πια οτιδήποτε πράξω στη ζωή μου, είτε είναι στην καθημερινή μου ζωή ή στη δουλειά μου ή στις σχέσεις μου, θέλω να είναι από μέσα προς τα έξω. Για παράδειγμα παλιά ερχόμουν στην πρόβα και ήξερα τι θα κάνω τις επόμενες 30 φορές. Τώρα πάω και δεν έχω ούτε ένα πλάνο. Εμπιστεύομαι απόλυτα πως αν κλείσω τα μάτια μου και είμαι στο κέντρο της ισορροπίας μου, θα έρθει εκείνο που πρέπει να έρθει. Πρόκειται για συνειδητοποίηση. 

 

– Ποιες άλλες στιγμές της ζωής σου καθόρισαν αυτό που είσαι σήμερα; Μετά τις σπουδές μου όταν κατάλαβα ότι είμαι μόνη μου σε αυτό τον δρόμο που αφορά την τέχνη. Έκανα πολλές θυσίες, ακόμα κάνω βέβαια, για να είμαι σε αυτό τον δρόμο. Κακά τα ψέματα οι τέχνες δεν υποστηρίζονται, δεν θεωρείται καν επάγγελμα για κάποιους. 

 

 

– Όταν λες θυσίες; Δεν υπάρχει ποτέ ασφάλεια. Δεν έχεις ένα μηνιάτικο. Για πολλά χρόνια δεν έχεις καμία οικονομική εξασφάλιση, αλλά συνειδητά επέλεξα να είμαι εδώ, γιατί εδώ δεν φοβάμαι. Αυτό ήταν ένα καθοριστικό σημείο. Η άλλη στιγμή, ήταν το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισα. Τι δεν είχα καταλάβει; Γιατί δεν άκουγα το σώμα μου; Είμαι ευγνώμων που μου έτυχε στο πρώτο στάδιο. Δεν θα επέστρεφα τόσο γρήγορα πίσω. Θυμάμαι επίσης τη συνάντησή μου με τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, γιατί μου έδωσε πολλή δύναμη για τη μετέπειτα πορεία μου.

 

– Πώς ακριβώς έγινε η συνάντηση; Η ιστορία του πως έγινε είναι σχεδόν σουρεαλιστική. Είχα ανοίξει για πρώτη φορά το THE PERFORMANCE SHOP στο Pop up festival / NImac στη Λευκωσία και ένα πρωί ξυπνώ και βλέπω μέιλ απ’ την Αμπράμοβιτς, ότι θέλει να γνωριστούμε. Αντιλαμβάνεσαι το σοκ. 

 

– Και τι έγινε; Συναντηθήκαμε δύο φορές στην Αθήνα. Μιλήσαμε για την ιδέα του πρότζεκτ και με ρώτησε διάφορες ερωτήσεις σε σχέση με τις αρχές του και πώς λειτουργεί. Την βρήκε πολύ φρέσκια και ενδιαφέρουσα ιδέα και με απενεχοποίησε εντελώς από τις αμφιβολίες που μπορεί να είχα για το κόνσεπτ. Μιλήσαμε και για την τέχνη, της έδειξα φωτογραφίες από την παράστασή μου στο παλιό της σπίτι στο νησί Στρόμπολι όταν με είχαν καλέσει οι νέοι ιδιοκτήτες / συλλέκτες να παρουσιάσω το έργο μου THE RRR SHOW. Της άρεσε πολύ. Πριν φύγω της είπα ότι πολλές φορές είναι δύσκολο αυτό που κάνω και μοναχικό. Μου είχε πει «whatever happens, whatever people say, keep doing your work, this is what Ι did for many years». Αυτά τα λόγια με κράτησαν και με κρατούν στα δύσκολα. Είμαστε σε επαφή και μου έδειξε το παράδειγμα πως οι πιο μεγάλοι καλλιτέχνες υποστηρίζουν τους πιο μικρούς. Αυτό είναι και δική μου αρχή την οποία πράττω συνέχεια.

 

– Πώς δουλεύεις κάθε φορά Λία; Εργάζομαι απ’ το 2003 και τώρα είμαστε στο 2019. Έχω κάνει πολλά έργα για τη σκηνή και για εναλλακτικούς χώρους. Με ενδιαφέρει ως εργαλείο το σώμα. Η δουλειά μου είναι συνυφασμένη με τη ζωή μου. Δεν κάνω κάτι πέραν του τι περνώ κάθε φορά. Ένας υπέροχος curator, ο Αλέξης Βασιλείου, λέει για τη δουλειά μου ότι είναι δέντρο με πολλά κλαδιά που όλα μοιάζουν. Υπάρχουν όμως κοντά μου άνθρωποι που δονούμαστε το ίδιο. Την περασμένη βδομάδα στο Art your Service που παρουσιάσαμε στη Λευκωσία μετά από πρόσκληση του Άντη Παρτζιλη, κατάλαβα την επιτυχία του project γιατί ήμουν πίσω-πίσω στην παρέλαση και κανένας δεν με χρειαζόταν. Το να μη σε χρειάζονται στα ίδια σου τα έργα είναι από μόνο του μια επιτυχία. Η έναρξη των Κυπρίων έφερε πολλούς ανθρώπους από διαφορετικές κοινότητες να χορεύουν μαζί. Αυτό δεν το ξαναβιώσαμε. Η Λευκωσία ζωντάνεψε και δονήθηκε. 

 

– Υπήρχαν όμως και αντιδράσεις του στυλ «δεν είναι τέχνη ένας μονόκερος στο δρόμο». Από το έργο μου Dream On. Όσοι άνθρωποι υπάρχουν στον κόσμο, τόσα είδη εκφράσεων υπάρχουν άρα και τόσα είδη τέχνης. Η τέχνη δεν είναι κάτι εκτός από εμάς που πρέπει να υπηρετούμε. Είναι το σύμπαν του εκάστοτε καλλιτέχνη στην κάθε εποχή και έτσι αλλάζει και αναθεωρείται στιγμή προς στιγμή. Και είναι οκ να μη μας αρέσουν όλους όλα αλλά δεν σημαίνει ότι δεν είναι τέχνη. Εξάλλου τι σημασία έχει; Δυστυχώς αν δεν κατανοήσουμε και δεν ορίσουμε κάτι διανοητικά δεν είναι σημαντικό. Γι’ αυτό και όλα τα έχουμε βάλει σε κατηγορίες, ακόμη και την τέχνη. Πιστεύω σε μία τέχνη που δεν χωράει σε κατηγορίες και είδη. Επίσης σε μία τέχνη που δεν είναι ανάγκη να την κατανοήσουμε αλλά περισσότερο να την αφήσουμε να μας μετακινήσει λίγο συναισθηματικά, πνευματικά.

 

– Εδώ και πολλά χρόνια συνεργάζεσαι και με άλλους καλλιτέχνες. Όταν πας να περάσεις το όραμά σου μέσα από τα σώματα των χορευτών-καλλιτεχνών, ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντάτε; Υπάρχουν σώματα που αντιστέκονται στο δικό σου όραμα; Πέρασαν χρόνια για να φτάσουμε σε ένα τέτοιο σημείο όπου έχουμε ένα κοινό όραμα και για να βγει αυτή η ενέργεια που είδες την περασμένη βδομάδα στο Art Your Service που πρόκειται για μια συνεπιμέλεια με τον Andrea S. D’ Alessandro. Βοήθησε πολύ η συνεργασία μου με τον Γιάννη Τουμαζή και το Nimac και η βάση μας, το Θέατρο Πόλης. Εκεί, είχαμε μάλιστα την ευκαιρία να φιλοξενήσουμε 10 άτομα καλλιτέχνες και επιστήμονες στο πρόγραμμα φιλοξενίας μας BRIDGES για έρευνα σε σχέση με τις συνδέσεις μεταξύ τέχνης και επιστήμης. 

– Θα με διευκόλυνε να σε κατανοήσω αν μου περιέγραφες τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείς ένα έργο βήμα βήμα… Σε  δυσκολεύω; Λειτουργώ ανάλογα με το έργο. Πάντα έχω μια πρόθεση. Για παράδειγμα, το performance «Body Unmuted» που θα παρουσιάσω το Σεπτέμβριο στη Λευκωσία και στη Λεμεσό τον Οκτώβριο είναι ένα έργο όπου ηχογράφησα τη φωνή μου και την ακούς σε 15 διαφορετικά σημεία. Πρόκειται για ηχογραφήσεις που έκανα όταν περνούσα κάτι συγκεκριμένο και που μπορεί να λέω πράγματα που ούτε η καλύτερη μου φίλη να μην ξέρει. Με ενδιαφέρει η τέχνη που γίνεται αφορμή για να καταλάβουν οι άνθρωποι πως πρέπει να χαλαρώσουν γιατί όλοι περνάμε τα ίδια. Πολλές φορές βλέπουμε ή ακούμε κάτι και λέμε δεν είμαι μόνος μου. Αυτός είναι και ο ρόλος της τέχνης. Ότι είμαι με τους άλλους. 

 

– Αλήθεια, έχεις καταλάβει πότε γερνάει το σώμα; Το σώμα μεταμορφώνεται καθημερινά. Νιώθω όμως πιο νέα σήμερα στα 44 μου απ’ ότι στα 25 μου. Δεν είναι τόσο ο αριθμός αλλά πόσο ελαφρύς νιώθεις. Μπορεί να είσαι 18 χρόνων και να  σέρνεσαι απ’ το τι κουβαλάς, λες και είσαι 80 σκορπώντας τη μιζέρια σου. Πρέπει να έχεις ισορροπία, αυτό είναι το σημαντικό. Κι αυτό που με βγάζει απ’ την ισορροπία μου είναι ο φόβος και ο ενθουσιασμός. 

 

– Είναι οι φόβοι μας οδηγοί στη ζωή μας; Όπως και οι ενοχές. Το να παίρνεις βάρη που δεν είναι δικά σου ακριβώς λόγω ενοχών. Φόβο και ενοχή έχουμε συνεχώς. Πρέπει να θυμάσαι ότι είσαι υπέροχος όπως είσαι, είσαι αυτός που είσαι και κάνεις το καλύτερο που μπορείς εσύ να κάνεις και δεν φταις αν αυτό δεν αρκεί σε κάποιους. 

 

– Δεν υπάρχουν στιγμές που νιώθεις ηττημένη από τις ανασφάλειες, από τον χρόνο που περνά; Ο χρόνος περνά, αυτή είναι η δουλειά του. Το τι κάνουμε εμείς είναι το θέμα. Χρειάζεται προσαρμοστικότητα. Πώς προσαρμόζομαι στο κάθε σήμερα, στο πώς με δέχομαι. Ακόμα και αν τρίζουν λίγο τα γόνατα λέω δεν πειράζει. Ξέρεις πόσα μου γλυτώνω τώρα που έχω την πείρα που έχω;Συνειδητοποιώ πολύ πιο γρήγορα τα πράγματα. Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, για μια γυναίκα είναι πιο δύσκολος ο χρόνος. Νιώθω όμως ότι επιτέλους έρχεται η εποχή των γυναικών. Η εποχή που δεν είναι ανάγκη να το παίζουμε άντρες για να ακουστούμε. Η εποχή που ο θηλυκός τρόπος στα πράγματα αρχίζει να υπάρχει στην κοινωνία είτε είσαι άντρας είτε είσαι γυναίκα. Δηλαδή της γενναιοδωρίας, της διαφάνειας, της αλληλεγγύης, της ευγένειας. Λες και χωράνε όλοι και δεν είναι ανάγκη να πατήσεις επί πτωμάτων για να ανέβεις. Ούτε είναι ανάγκη να το παίζεις δυνατή. Νομίζω ότι η ευθραυστότητα είναι η νέα δύναμη γιατί το να τολμάς να αποκαλύπτεις την ευαισθησία σου θέλει πολλά κότσια. Αυτό το ένιωσα πολύ γνωρίζοντας και τις υπόλοιπες γυναίκες στην κλινική μαστού. Μας συνέδεε η ίδια ασθένεια και η μία υποστήριζε την άλλη ανεξαρτήτως ηλικίας, επαγγέλματος και background.

* Η Λία Χαράκη θα παρουσιάσει το performance «Body Unmuted» στο Θέατρο Πόλης ΟΠΑΠ στις 27,28, 29 Σεπτεμβρίου και στο Open House Festival στη Στέγη Χορού Λεμεσού στις 4,5,6 Οκτωβρίου. Για περισσότερες πληροφορίες www.liaharaki.com.