Ο δρόμος της αντίδρασης για τον σκηνοθέτη Χριστόδουλο Ανδρέου περνά μέσα από το θέατρο.
Με την ιδιότητα του σκηνοθέτη συστήθηκε στο κυπριακό κοινό στην παράσταση «Μουσική Δωματίου», που πραγματευόταν τη συνθήκη του υποχρεωτικού εγκλεισμού. Ο ανερχόμενος Χριστόδουλος Ανδρέου καταπιάνεται τη φορά αυτή με το έργο του Ρώσου συγγραφέα Ιβάν Βιριπάγιεφ «Οξυγόνο», το οποίο συνοψίζει όλα τα μετασοβιετικά συμπλέγματα. Τον βασικό πυρήνα της πρότασης αποτυπώνει ο υπότιτλος «η επικαιρότητα του παρελθόντος στην ασφυξία του παρόντος». Στόχος του σκηνοθέτη και των καλλιτεχνικών του συνεργατών είναι να επικοινωνήσουν μια αλήθεια που εμπεριέχει το έναυσμα που θα αποκολλήσει το θεατή από την αδράνειά του.
– Τι είναι αυτό που σε συναρπάζει στο να σκηνοθετείς; Αυτό που με γοητεύει είναι η συνεχής επαφή με καινούργιους ανθρώπους και η πορεία των σχέσεων μας μέσα από τη διαδικασία προς την παράσταση. Θέλω πάντα τα θέματα που καταπιάνομαι να αφορούν πρώτα την ομάδα για να μπορούν να αφορούν και το κοινό. Θέματα που να μιλούν για την αλήθεια της κοινωνίας μας και των ανθρώπων της.
– Ποιος είναι ο κυριότερος στόχος σου στην ενασχόληση με το θέατρο; Στόχος μου είναι να επικοινωνήσω την αλήθεια μου πρώτα με τους συνεργάτες μου κι έπειτα με το κοινό που θα δει την παράστασή μας. Η αλήθεια αυτή εμπεριέχει το έναυσμα που θα αποκολλήσει το θεατή από την αδράνειά του. Οι καλλιτέχνες οφείλουν να μιλάνε για πράγματα που η πολιτεία και η κοινωνία αρνείται ν’ ακούσει, αν θέλουμε όντως να προσπαθήσουμε να πάμε ένα βήμα μπροστά.
– Τι σε πυροδοτεί καλλιτεχνικά; Με πυροδοτεί η ίδια η ζωή, η παρατήρησή μου στις ανθρώπινες δράσεις και αντιδράσεις, αλλά και στην αδράνειά τους.
– Ποιο στοιχείο σε ώθησε στην επιλογή του συγκεκριμένου έργου; Ψάχνοντας το επόμενο σκηνοθετικό μου βήμα, διάβασα πολλά κείμενα, θεατρικά και μη και το συγκεκριμένο είχε όλα όσα δεν είχα φανταστεί ότι μπορούν να χωρέσουν σ’ ένα έργο. Το έργο είναι γραμμένο το 2002, αλλά μοιάζει λες και γράφεται τώρα, είκοσι χρόνια μετά. Tα ίδια θέματα παραμένουν επίκαιρα. Θέματα όπως η γυναικοκτονία, η πατριαρχία, ο πόλεμος κι η διαφθορά μού προκαλούν ασφυξία και δεν μπορώ να μένω αδρανής. Ο δρόμος της δικής μου αντίδρασης είναι το θέατρο, προσπαθώντας να θέσω ερωτηματικά που θα διαταράξουν την κρίση του θεατή.
– Πώς θα περιέγραφες τη δική σου προσέγγιση; Μια μουσικός, με αφετηρία τις δέκα αντί-εντολές, παρουσιάζει δέκα συνθέσεις από το άλμπουμ του κόσμου: Το «Οξυγόνο» ή η επικαιρότητα του παρελθόντος στην ασφυξία του παρόντος. Ο υπότιτλος αποτυπώνει το βασικό πυρήνα της παράστασης. Σε ένα μπαρ όλων των δεκαετιών, δύο θαμώνες, μια γυναίκα κι ένας άντρας συναντιούνται, πίνουν, ξεχνάνε, φλερτάρουν, χορεύουν, ερωτεύονται, τραγουδάνε, συζητάνε και παθιάζονται με τις απόψεις τους για την πολιτική, την κοινωνία, τα μεγάλα ηθικά ζητήματα και τις αντιφάσεις της ζωής. Εκείνη κι Εκείνος, η Άλεξ κι ο Άλεξ, Εγώ κι Εσύ. Οι δύο νέοι εκπροσωπούν μια γενιά που ψάχνει για οξυγόνο μέσα στη μολυσμένη ατμόσφαιρα, καταδεικνύοντας πως η ασφυξία που νιώθει κανείς σε προσωπικό επίπεδο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κοινωνικοπολιτικά και τα ηθικά ζητήματα του σήμερα. Η σκηνοθεσία προσεγγίζει το έργο μ’ έναν ιδιαίτερο και καινοτόμο τρόπο, καθιστώντας τη ζωντανή μουσική ζωτικό κομμάτι της αφήγησης και την κίνηση ως δυναμικό και αναπόσπαστο μέρος της σκηνικής αναπαράστασής της, δημιουργώντας επί σκηνής ένα σύγχρονο χορικό.
– Ποιον ρόλο παίζει η μουσική στην πρόταση αυτή; Η μουσική παίζει τον πρώτο ρόλο σε κάθε καλλιτεχνική μου πρόταση, πολλώ δε μάλλον σ’ αυτό το έργο που μια γυναίκα μουσικός συνθέτει δέκα κομμάτια και τα παρουσιάζει στο κοινό. Η δομή της κάθε σύνθεσης αποτελείται από τα μέρη ενός τραγουδιού, με κουπλέ και ρεφραίν. Τόσο δομικά, όσο και με την επανάληψη των ρεφραίν αλλά και άλλων λέξεων και φράσεων, δίνει την αίσθηση ενός οργανωμένου ρυθμικού μοτίβου και μιας έντονης μουσικότητας. Στην παράσταση η μουσική άλλοτε συνοδεύει, άλλοτε ορίζει την συνθήκη της σκηνής κι άλλοτε αλληλοεπιδρά με τους performers.
– Το έργο επιδέχεται πιο πειραματικών αναγνώσεων; Ο συγγραφέας δεν ορίζει το σκηνικό χώρο, ούτε σκηνοθετικές οδηγίες, παρά μόνο τη δομή ενός τραγουδιού– κουπλέ, ρεφραίν, φινάλε– και τους δύο αφηγητές: «Εκείνη» κι «Εκείνον». Τα υπόλοιπα είναι σκηνοθετικές επιλογές που μπορεί να διαμορφωθούν από την πιο κλασική προσέγγιση έως και την πιο πειραματική.
– Από τι ασφυκτιεί περισσότερο σήμερα η νέα γενιά; Τα χαστούκια που έχει «φάει» η νέα γενιά είναι απανωτά και πολλαπλά. Κυρίως όμως ασφυκτιεί από τη σαθρότητα του κοινωνικοπολιτικού συστήματος που δεν την αφήνει να ζήσει αξιοπρεπώς και να σχεδιάσει το άμεσο μέλλον της. Επιπλέον, τα κοινωνικά πρέπει εγκλωβίζουν τους νέους σε «παλαιάς κοπής» καλούπια, μιας εγκληματικής επινοούμενης πατριαρχίας.
– Ποια χαρακτηριστικά του μετασοβιετικού ρωσικού θεάτρου θεωρείς τα πιο ενδιαφέροντα; Θα εστιάσω στο «Οξυγόνο» του Βιριπάγιεφ που συνοψίζει όλα τα μετασοβιετικά συμπλέγματα, όπως ο όρος «βότκα ανδρισμός» που περιλαμβάνει πρακτικές επιδεικτικού καταναλωτισμού, χρήσης ουσιών, χορευτικής δεινότητας, που αγγίζουν την αυτοκαταστροφή προκειμένου να διασφαλισθεί το κύρος αυτού που εκτελεί τον ανδρισμό της νόρμας. Άλλα χαρακτηριστικά που θίγονται είναι η ανισορροπία της κοινωνικοικονομικής διαστρωμάτωσης και η θρησκοληψία.
– Πώς αναπτύσσονται οι μηχανισμοί των ανθρώπινων σχέσεων στο έργο του Ιβάν Βιριπάγιεφ; Κάθε σύνθεση έχει και το δικό της τίτλο, με αφετηρία μια εντολή θίγεται ένα ζήτημα, στο οποίο, άλλοτε Εκείνη κι άλλοτε Εκείνος, παίρνουν θέση. Πολλές φορές συνομιλούν συμπνέοντας ή διαφωνώντας. Μια ανθρώπινη συζήτηση, γύρω από τα κοινωνικοπολιτικά και ηθικά ζητήματα του σήμερα, που μέσα σ’ αυτή τη σχέση παρεμβαίνει σποραδικά η προσωπική σχέση των δύο είτε ως Άλεξ- Άλεξ είτε ως Εκείνη- Εκείνος είτε και ως performers στο Εδώ και το Τώρα. Για να καταλήξει ίσως να πει πως στη θέση αυτών μπορεί να είσαι εσύ κι εγώ- όλοι μας.
– Πιστεύεις ότι οι εκπρόσωποι της σύγχρονης ρωσικής δραματουργίας εντοπίζουν στη δουλειά τους και αντιστέκονται στις παθογένειες που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση πραγμάτων στη χώρα; Γενικότερα, θεωρώ πως σε κάθε χώρα οι άνθρωποι του πολιτισμού βρίσκονται αντιμέτωποι με τις παθογένειες που συνθέτουν την κοινωνικοπολιτική τάξη πραγμάτων και αντιδρούν μέσω της τέχνης τους, με κάθε δυνατό τρόπο, αναζητώντας οξυγόνο. Ωστόσο, η παράστασή μας εστιάζει στις κυπριακές παθογένειες.
– Είναι η ανθρώπινη επικοινωνία θεραπευτική; Η ανθρώπινη επικοινωνία είναι ένα μοίρασμα και το μοίρασμα είναι πάντα θεραπευτικό, σε βοηθά να καταλάβεις τον εαυτό σου και μετά ίσως και τους άλλους. Με την προϋπόθεση της σιωπής, που σημαίνει σταματώ να μιλώ και αφουγκράζομαι τον συνομιλητή μου, βάζοντας λίγο στην άκρη τον εγωισμό, φτάνοντας στην ενσυναίσθηση.
INFO: «Οξυγόνο» του Ιβάν Βιριπάγιεφ, Λευκωσία, Θέατρο Χώρα κάθε Δευτέρα, Τρίτη, Σάββατο & Κυριακή, 20/5 Πάφος, Αττικον, 21 & 22 Μαΐου, Λεμεσός, Πολυχώρος Συνεργείο, 8.30μ.μ. 95781818, 99544934
