Η χαράκτρια Σιμώνη Φιλίππου αναδεικνύει την ήσυχη αλλά πανίσχυρη δύναμη της φύσης και εξερευνά τη σύνδεση μεταξύ φυτικού κόσμου και αρχαιολογικών ευρημάτων.
-Τι σε ώθησε να επιλέξεις ως εικαστικό μέσο τη χαρακτική; Τι σε συναρπάζει σ’ αυτή την τεχνική; Η χαρακτική είναι σαν μια τεράστια ομπρέλα ως μέσο έκφρασης, αφού οι τεχνικές με τις οποίες μπορεί κάποιος να δημιουργήσει ένα χαρακτικό είναι πάμπολλες. Η λέξη χαρακτική στα ελληνικά κάποτε μπερδεύει, επειδή παραπέμπει μόνο σε τεχνικές που χρησιμοποιούν χάραξη μιας πλάκας, πράγμα που δεν ισχύει πάντα, όπως για παράδειγμα στη μεταξοτυπία ή στη λιθογραφία. Προσωπικά, επιλέγω να δουλεύω με διάφορες τεχνικές ανάλογα με το τι θέλω να εκφράσω μέσα από το έργο που δημιουργώ. Αυτό που με συναρπάζει στη χαρακτική είναι το πόσα έχω να μάθω ακόμη, έχω τόσες ιδέες για πράγματα που θέλω να δοκιμάσω και να εξερευνήσω μέσα από αυτό το μέσο, που πιστεύω ότι θα μου κρατά το ενδιαφέρον για όλη μου τη ζωή.
-Έζησες τρία χρόνια στην Ιαπωνία ερευνώντας την ιαπωνική χαρακτική. Πόσο επηρεασμένη είναι η δουλειά σου από αυτή την έρευνα; Η εμπειρία και η έρευνα μου στην Ιαπωνία ήταν πολύ πολύτιμες. Είχα την ευκαιρία να συγκεντρωθώ στις τεχνικές που ήθελα να αναπτύξω, όπως την ξυλογραφία με φυσικά χρώματα ή το χειροποίητο χαρτί, και να εμβαθύνω τις γνώσεις μου στην κατασκευή δικών μου εργαλείων που έχουν πλέον αναπόσπαστο ρόλο στην πρακτική μου.
Κατ’ ακρίβεια, η συλλογή που παρουσιάζω σε αυτή την έκθεση είναι μια σειρά από λιθογραφίες, τυπωμένες με μια ιαπωνική χειροκίνητη πρέσα από τις αρχές του 20ού αιώνα, την οποία μου δώρισε ένας πολύ αγαπημένος δάσκαλος, φίλος και συνεργάτης από το Τόκιο. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσα να δημιουργήσω αυτά τα έργα, άρα ουσιαστικά η Ιαπωνία θα βρίσκεται μέσα στη δουλειά μου για πολλά χρόνια.
-Ποιες δυσκολίες συνάντησες ως νέα καλλιτέχνης επιστρέφοντας στην Κύπρο; Νομίζω πως οποιαδήποτε νέα αρχή είναι δύσκολη. Επιστρέφοντας από την Ιαπωνία είχα ήδη το εργαστήρι μου στη Λευκωσία που με περίμενε, άρα δεν είχα τόσο τη δυσκολία να στήσω ένα νέο χώρο, όπως όταν επέστρεψα από το Λονδίνο μετά τις σπουδές μου. Αυτή την φορά όμως είχα περισσότερες απαιτήσεις από την απόδοσή μου. Έκανα αναβαθμίσεις, στο εργαστήρι μου για να μπορώ να το χρησιμοποιώ πιο εργονομικά, εντάσσοντας και την τεχνική της λιθογραφίας.
-Στην έκθεσή σου Sessile (=Άμισχος) εξετάζεις τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Από πού αντλείς ερεθίσματα; Ναι, αντλώ ερεθίσματα από τον φυτικό κόσμο και αρχαιολογικά ευρήματα, εξερευνώ τους αισθητικούς συνδέσμους μεταξύ τους. Η αρχαιολογία έχει άπειρα να μας πει για την ιστορία του τόπου μας και τον χαρακτήρα των προγόνων μας. Βρίσκω οπτικές ομοιότητες ανάμεσα σε τεχνουργήματα που αλλοιώθηκαν στην πάροδο του χρόνου με σπορόφυτα που μεγαλώνω, και δημιουργώ υβρίδια μέσα από τα σχέδιά μου. Η ιδέα της φθοράς που σιγά-σιγά θα φέρει νέα ζωή, είναι μια πολύ όμορφη φιλοσοφία.
-Ποια θέματα σε ενδιαφέρει να αναδείξεις; Την ήσυχη αλλά πανίσχυρη δύναμη της Φύσης. Τον σεβασμό μου σ’ αυτήν και την αναγνώριση του πολύπλευρου χαρακτήρα της. Την εκτίμησή μου στην ιστορία και την πολιτιστική μου κληρονομιά και την ανάγκη μου να υπάρχει αυτός ο πλούσιος κόσμος γύρω μου. Η ηθική της διατήρησης όλων αυτών ως στοιχειώδεις αξίες στην καθημερινή μου ζωή.
-Σε ποιο βαθμό οι νέες τεχνολογίες έχουν επηρεάσει τη χαρακτική; Η τεχνολογία παρέχει στους καλλιτέχνες υλικά, εργαλεία και μέσα έκφρασης για να δημιουργούν και να επικοινωνούν μέσα από τα έργα τους. Οι νέες τεχνολογίες είναι συνέχεια σε εξέλιξη και πλάθουν τον κόσμο μας κάθε μέρα. Πιο ουσιαστικά όμως, διεγείρουν τον διάλογο μεταξύ επαγγελματιών και του χώρου τους, επειδή ο κόσμος της χαρακτικής δεν συμπεριλαμβάνει μόνο τους καλλιτέχνες που εξασκούν αυτή την τέχνη αλλά και τους γκαλερίστες, τα κέντρα τεχνών, τους συλλέκτες, τα μέσα επικοινωνίας, τους ακαδημαϊκούς τέχνης κ.ά.
-Ποιοι χαράκτες ή άλλοι καλλιτέχνες έχουν επιδράσει στη σκέψη και τη δουλειά σου; Ενόσω δούλευα σ’ αυτή την ενότητα χαρακτικών είχα πολλές επιδράσεις, όχι μόνο από έργα χαρακτών αλλά και από άλλα μέσα. Κάνω αναφορά σε κάποια κυπριακά προϊστορικά αρχαιολογικά ευρήματα που βρίσκονται στα κρατικά μουσεία, σε εκδόσεις του 15ου αιώνα όπως οι περίτεχνες εικονογραφήσεις στο βιβλίο «The Hortus Sanitatis», μια λατινική εγκυκλοπαίδεια του φυσικού κόσμου (1491), στις αιθέριες ξυλογραφίες του Kobayashi Kiyochika, στις θεωρίες του Carl Gustav Jung περί του Κοσμικού Δέντρου, στην τέχνη και φιλοσοφία της φυλής Shipibo Conibo που ζει στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, γλυπτά των Μάγια, ινδικές υδατογραφίες από το Ρατζαστάν, στη δουλειά του φωτογράφου Karl Blossfeldt σε σπορόφυτα και δείγματα φυτών, στα σουρεαλιστικά σχέδια της Edith Rimmington και στην παιχνιδιάρικη, πλούσια διακοσμημένη πανίδα στα ζωγραφικά έργα του Scottie Wilson.
-Θα έλεγες ότι οι νέοι καλλιτέχνες συνέτειναν στο να αναδειχθεί και να εξελιχθεί η χαρακτική στον τόπο μας τα τελευταία χρόνια; Μέσα από τις συναντήσεις με τοπικούς καλλιτέχνες, βλέπω ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τη χαρακτική. Στο εργαστήρι μου προσφέρω τις πρέσες μου για δημιουργική απασχόληση σε άλλους καλλιτέχνες που χρειάζονται εγκαταστάσεις για να υλοποιήσουν κάποιο χαρακτικό πρότζεκτ, ενώ υπάρχουν πάντα άτομα που ενδιαφέρονται για εργαστήρια σε συγκεκριμένες τεχνικές. Όμως, η έλλειψη στήριξης των καλλιτεχνών από την κοινωνία και την κυβέρνηση καθιστά το επάγγελμα δύσκολο βιοποριστικά για ένα νέο καλλιτέχνη. Ελπίζω ότι η καθιέρωση του Καθεστώτος του Καλλιτέχνη στον τόπο μας θα αλλάξει αυτή την αντίληψη και θα ανοίξουν νέοι δρόμοι ώστε να αναδειχθούν όλες οι τέχνες, όχι μόνο η χαρακτική. Υπάρχουν πολλοί ικανοί και εργατικοί καλλιτέχνες που μπορούν να κάνουν την Κύπρο περήφανη αν τους δοθεί η ευκαιρία.
-Με την έκθεσή σου εγκαινιάζεται μια αίθουσα στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στη Λευκωσία, όπου θα παρουσιάζουν δουλειά τους νέοι χαράκτες. Πόσο σημαντική θεωρείς την παρουσία του Μουσείου στην πόλη; Το νέο Μουσείο είναι ένα στολίδι για τη Λευκωσία και είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε αυτόν τον υπέροχο χώρο όπου φιλοξενούνται εκθέσεις χαρακτικής. Έχει εξαιρετικά έργα στη συλλογή του και πίσω του κρύβεται μια ομάδα που δούλεψε πολύ σκληρά για να στηθεί. Ο Χαμπής, γνωστός σε όλους μας, ακούραστα αισιόδοξος και θετικός για τις νέες γενιές, μαζί με την Ελέν και τις πλούσιες γνώσεις της, έχουν ένα υπέροχο όραμα για το πού μπορεί να φτάσει η χαρακτική στη Κύπρο. Ο Γιώργος Τσαγκάρης, δραστήριος και με μακροχρόνια πείρα στην οργάνωση και διεκπεραίωση καλλιτεχνικών δρώμενων, η χαράκτρια Ελένη Παναγίδου, με απέραντη υπομονή και καλή βούληση για τη διεκπεραίωση των αναγκών του Μουσείου. Υπάρχει επίσης μια μεγάλη ομάδα εθελοντών που στηρίζουν ακούραστα τις δράσεις της χαρακτικής και που βλέπουν να δικαιώνεται το έργο τους με το Δημοτικό Μουσείο στη Λευκωσία. Είμαι πολύ περήφανη και ευγνώμων που μου ζητήθηκε να εγκαινιάσω την αίθουσα «Ανώι», στον πρώτο όροφο του Μουσείου, με αυτή την ατομική μου έκθεση, και χαρούμενη που αυτή είναι μόνο η αρχή για πολλούς συναδέλφους μου να μοιραστούν τη δουλειά τους, εμπλουτίζοντας τα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας.
Η έκθεση της Σιμώνης Φιλίππου Sessile (=Άμισχος) παρουσιάζεται στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στη Λευκωσία ως τις 21 Ιουλίου – www.printmaking.cy
Φιλελεύθερα, 20.6.2021.
