Γιώργος Κάρβελλος: Συμφωνικό ποίημα με έμπνευση την παράδοση

Αντλώντας έμπνευση από τον γνωστό νεολιθικό οικισμό στην Κύπρο, ο συνθέτης Γιώργος Κάρβελλος δημιούργησε το συμφωνικό ποίημα «Χοιροκοιτία», στο οποίο ενσωματώνει στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική. Το έργο θα παρουσιαστεί σε δύο συναυλίες της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου, σε Λευκωσία και Λάρνακα.

-Τι σας έδωσε το ερέθισμα να δημιουργήσετε το συμφωνικό ποίημα «Χοιροκοιτία» που θα παρουσιαστεί από τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου; Ο οικισμός της Χοιροκοιτίας, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, ως χώρος και ως ιδέα πάντοτε με ενέπνεε. Αποτελεί για μένα σημαντική πηγή της κυπριακής συνείδησης, την οποία συντηρεί και αθόρυβα μεταδίδει εδώ και χιλιετίες στους ανθρώπους του τόπου τούτου. Αυτή μου η αντίληψη και η αγάπη μου για την Κύπρο και την ιστορία της, που επηρεάζει βαθιά το σύνολο των έργων μου, με οδήγησε στη δημιουργία αυτού του συμφωνικού ποιήματος. Το έργο γράφτηκε το 2017, παρουσιάστηκε τον ίδιο χρόνο από τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, και το 2018 από την Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα Ουκρανίας στο Κίεβο. Με ευχαρίστηση ενημερώθηκα ότι η «Χοιροκοιτία» έχει συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα των συναυλιών της Σ.Ο.Κ. με τίτλο «Διασχίζοντας την Ευρώπη, διασχίζοντας τους καιρούς», που θα πραγματοποιηθούν σε λίγες μέρες υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Ανδρέα Τσελίκα.

-Ποια στοιχεία χαρακτηρίζουν μουσικά το έργο; Πώς το προσεγγίζετε; Η μουσική είναι γραμμένη σε τονικό μουσικό ιδίωμα, στο οποίο έχω ενσωματώσει και αναπτύξει ρυθμικά και μελωδικά στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική της πατρίδας μας. Το βασικό μελωδικό μοτίβο που χρησιμοποίησα συμβολικά ως σημείο αναφοράς είναι οι πρώτες τέσσερεις νότες του παραδοσιακού τραγουδιού του γάμου που αντιστοιχούν στις λέξεις «Ώρα καλή…».  Το συμφωνικό ποίημα είναι μια μονομερής σύνθεση για συμφωνική ορχήστρα, της οποίας η μορφή και το περιεχόμενο απορρέουν από το θέμα που επιδιώκει να αφηγηθεί μουσικά ο συνθέτης. Στην περίπτωση του έργου μου «Χοιροκοιτία», θέλησα να περιγράψω την ακόλουθη σουρεαλιστική σκηνή, η οποία αποτελεί το πρόγραμμα του συμφωνικού μου ποιήματος: «Από τα κατάλοιπα του νεολιθικού οικισμού της Χοιροκοιτίας αναδύονται αργά, αμέτρητα ανθρωπόμορφα ειδώλια 9.000 χρόνων! Ορθώνονται και ζωντανεύουν. Αγναντεύουν τη γη, τον τόπο τους. Αναφωνούν “Ώρα καλή…” και στήνουν χορό λιτό μα μεγαλοπρεπή. Κι έπειτα, θωρούν το σήμερα, αναλογίζονται το χτες. Ανακαλούν μνήμες αρχέγονες, άπειρες εμπειρίες: επιβίωση, νερό, ζωή, θάνατος, έρωτας, πόλεμος, πόνος…  Επιστροφή στο υπέδαφος του οικισμού. Η τελετή ολοκληρώνεται. Τελετή αέναη για να θυμούνται και να θυμίζουν».

-Είσαστε από τους πρωτεργάτες του  Κέντρου Κυπρίων Συνθετών. Σε ποιο βαθμό το Κέντρο συνέβαλε στην ανάδειξη του έργου των συνθετών μας; Το Κέντρο έχει πολυδιάστατη και ουσιαστική συμβολή στην πολιτιστική ζωή της χώρας μας. Κατάφερε, στον βαθμό που μπορούσε, να αναδείξει το έργο και τη σημασία του Κύπριου συνθέτη στην κοινωνία. Αποτελεί τον κύριο φορέα που δίνει βήμα έκφρασης στους συνθέτες μας και δημιουργεί προϋποθέσεις για τη σύνθεση νέων μουσικών έργων. Με τη δράση του, με υπομονή και επιμονή, το Κ.Κ.Σ. έχει πετύχει πράγματα τα οποία στο παρελθόν φάνταζαν ουτοπικά. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου παρουσιάζει συστηματικά πλέον, κάθε χρόνο, αριθμό νέων έργων Κυπρίων συνθετών είναι αποτέλεσμα πολύχρονης προσπάθειας του Κ.Κ.Σ. αλλά και της θετικής ανταπόκρισης από μέρους της Ορχήστρας. 

-Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια το Κέντρο πρωτοστατεί σε ένα πιο avant garde μουσικό σκηνικό; Όντας ζωντανός, δημιουργικός οργανισμός, σε συνάρτηση με την παρουσία νέων, ταλαντούχων και ακαδημαϊκά καταρτισμένων συνθετών, το Κέντρο Κυπρίων Συνθετών διευρύνει τις δραστηριότητές του και τους στόχους του. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια οι συναυλίες που διοργανώνει επικεντρώνονται σε πρωτοποριακές, πειραματικές μουσικές τεχνοτροπίες και τάσεις της εποχής μας. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για μια φυσιολογική εξέλιξη που οφείλεται τόσο στην ανάγκη των συνθετών μας για διαρκή δημιουργική αναζήτηση, όσο και στις αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν στον χώρο της σύνθεσης παγκόσμια. Ωστόσο, για μένα προσωπικά, μεγαλύτερη σημασία από την τεχνοτροπία ενός μουσικού έργου έχει η ποιότητα και το περιεχόμενό του. Τα δύο αυτά στοιχεία, σε συνδυασμό με τον μουσικό πλούτο που διαθέτει η χώρα μας, μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία σύγχρονων μουσικών έργων, τα οποία να αγγίζουν την ψυχή των Κυπρίων αλλά ταυτόχρονα να απευθύνονται και στον κόσμο ολόκληρο. 

-Πόσο σημαντική θεωρείτε την ένταξη έργων Κυπρίων συνθετών στις συναυλίες της Συμφωνικής Ορχήστρας; Η συμφωνική ορχήστρα είναι συνήθως το κορυφαίο επαγγελματικό μουσικό σύνολο της κάθε χώρας και αντικατοπτρίζει, εν μέρει, το επίπεδο του μουσικού της πολιτισμού.  Αυτό ισχύει και για τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου. Για κάθε συνθέτη αποτελεί τιμή να εκτελούνται έργα του από τη συμφωνική ορχήστρα της πατρίδας του. Θα έλεγα πως μεταξύ συνθέτη και ορχήστρας υπάρχει μια σχέση αμφίδρομη με αμοιβαία οφέλη, τα οποία οικοδομούν σταδιακά μια τοπική μουσική παράδοση. Ο συνθέτης έχει την ανάγκη να μεταδώσει, μέσω της ορχήστρας, τα συμφωνικά του έργα στο κοινό, αλλά και να τα ακούσει ο ίδιος προκειμένου να βελτιώνεται διαρκώς. Η Συμφωνική Ορχήστρα, από την άλλη, εντάσσοντας έργα Κυπρίων συνθετών στις συναυλίες της, εμπλουτίζει το ρεπερτόριό της. Σε μια χώρα χωρίς μακρά παράδοση συμφωνικής μουσικής, όπως είναι η Κύπρος, η προαγωγή της κυπριακής μουσικής δημιουργίας μπορεί να προσδώσει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στη φυσιογνωμία της Ορχήστρας. 

* Οι συναυλίες της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου με τίτλο «Διασχίζοντας την Ευρώπη, διασχίζοντας τους καιρούς» θα παρουσιαστούν στη Λευκωσία και τη Λάρνακα 

Φιλελεύθερα, 18.4.2021.