Σε μια προσπάθεια να θεραπεύσει τις όποιες πληγές μας, η Έφη Σπύρου δημιούργησε ένα έργο στην πρόσοψη της Λεβεντείου Πινακοθήκης γεμάτο δύναμη, φως και ανάταση, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φωτός και τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων.
Η επιστροφή στη νέα κανονικότητα σηματοδοτεί το σταδιακό άνοιγμα των μουσείων τα οποία, έπειτα από μια μεγάλη παύση, φιλοδοξούν να φέρουν ξανά το κοινό σε μια ζωντανή επαφή με την τέχνη. Σ’ αυτή τη νέα συνθήκη θα αρχίσουμε επίσης να βλέπουμε περισσότερη τέχνη σε εξωτερικούς χώρους. Η Λεβέντειος Πινακοθήκη, στο πλαίσιο των δράσεων της με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, αναδεικνύει στην πρόσοψη του κτηρίου της στην οδό Λεωνίδου το έργο της εικαστικού Έφης Σπύρου «Μαύρες Χρυσές Νιφάδες», το οποίο είναι υφασμένο με μαύρο βελούδο και κίτρινες ανακλαστικές ταινίες, σαν αυτές που συνήθως τοποθετούνται σε κινούμενα οχήματα: Καθώς η αντανάκλαση του φωτός κάνει το αντικείμενο ορατό στο σκοτάδι, αντιπαραβάλλονται με το ύφασμα. Έτσι, οι ανακλαστικές επιφάνειες αντιδρούν με το φως και το έργο τέχνης μετατρέπεται σε ένα έντονο, ζωντανό αντικείμενο. Πρόθεση της δημιουργού είναι, μέσα από αυτό το «παιχνίδισμα του φωτός», να αναπτυχθεί ένας διάλογος ανάμεσα στο έργο τέχνης, τον θεατή, τον καλλιτέχνη αλλά και το κέλυφος του κτηρίου, με τις έννοιες της κίνησης και της παύσης, του φωτός και του σκότους να διαδέχονται η μία την άλλη.
– Πόσο δημιουργική ήταν για σένα η περίοδος της καραντίνας και του εγκλεισμού; Δεν σου κρύβω ότι για μένα ήταν σαν ένα δώρο… μια ευκαιρία για ανασυγκρότηση και αναστοχασμό. Πραγματικά, ήταν μια έκρηξη ιδεών τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Μεταξύ εγκλεισμού και ελευθερίας (και όχι τυχαία) αυτή την περίοδο γεννήθηκαν και ολοκληρώθηκαν πολλά. Η αστική μου περφόρμανς ART SCENE CRIME SOON και ένα βραβευμένο μικρό φιλμ που παράχθηκε από αυτήν, η open air ατομική μου έκθεση στην Αθήνα MY FINEST FABULOUS AND AMAZING MATH BOOK, οι δράσεις της ΜΚΟ RUNONART την οποία ίδρυσα για την προβολή και υποστήριξη των καλλιτεχνών σε Ελλάδα και Κύπρο. Το μεγάλο φιλμικό έργο IDENTITY IN BETWEEN σε παραγωγή της RUNONART θα εκτεθεί στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ΜOΜUs στη Θεσσαλονίκη από τις 24 Ιουνίου, με την υποστήριξη του οργανισμού ΝΕΟΝ και χορηγία του υπουργείου Αθλητισμού και Πολιτισμού Ελλάδος. Επίσης, σε συνεργασία με την κυπριακή Ύπατη Αρμοστεία στο Λονδίνο και υπό την επιμέλεια του πολιτιστικού συμβούλου Μάριου Ψαρά, ετοιμάζουμε κάτι πολύ δυναμικό για την πρώτη επίσημη εκπροσώπηση της Κύπρου στο περίφημο London Festival of Architecture τον Ιούνιο. Περισσότερα θα πούμε σύντομα. Είναι πολλά και εκκολάπτονται κι άλλα…
– Τι σου έλειψε περισσότερο τον τελευταίο χρόνο; Τα ταξίδια… Από μικρή οραματιζόμουν τις αποδράσεις μου σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Η μόδα μού το είχε χαρίσει αυτό απλόχερα και για πολλά χρόνια. Ας πούμε ότι ήταν μία παύση και το κοντέρ θα αρχίσει πάλι να μετράει σύντομα. Έτσι μάλλον εκτιμούμε και πιο πολύ τα πράγματα όταν μας λείψουν και λίγο.
– Ποια ήταν η αφετηρία για την εγκατάσταση «Μαύρες χρυσές νιφάδες» στον εξωτερικό χώρο της Λεβεντείου Πινακοθήκης; Ήταν ένα συγκέρασμα πολλών πραγμάτων. Την ίδια περίοδο που μελετούσα το έργο του Γερμανοεβραίου ποιητή Paul Celan, διάβασα σε ένα επιστημονικό άρθρο για τον θάνατο των αστεριών στις μαύρες τρύπες (κυριολεκτικά ένοιωσα τη διάλυση των αστεριών από την βαρυτική δύναμη της μαύρης τρύπας) και ταυτόχρονα έκανα έρευνα για το πλέγμα και την πλέξη στην ιστορία της τέχνης, σε σχέση πάντα με το πλέγμα στα έργα μου την τελευταία δεκαετία. Και εκεί γεννήθηκε κάτι που είχε προφανώς να κάνει με το ό,τι βιώναμε όλοι τη συγκεκριμένη περίοδο: Ένα σκοτεινό ρεύμα από τα έξω προ τα μέσα, μια μαύρη τρύπα που έφερε το όνομα πανδημία – και σε ελεύθερη μετάφραση, πανδημία ίσον φόβος, θάνατος, διάλυση, ανυπαρξία. Δανειζόμενη λοιπόν τον τίτλο του ποιήματος του Paul Celan «Μαύρες Νιφάδες» (σε αυτό οραματίζεται την -πεθαμένη- μητέρα του να τον παρακαλάει να της πλέξει ένα μαντήλι) δημιούργησα το δικό μου έργο «Μαύρες Χρυσές Νιφάδες». Σε μια προσπάθεια να θεραπεύσω τις όποιες πληγές μας, δημιούργησα ένα έργο γεμάτο δύναμη, φως και ανάταση.
– Το έργο σου παρουσιάζεται με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Πιστεύεις ότι τα μουσεία θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν τα προγράμματα τους σύμφωνα με τα νέα δεδομένα; Το έργο αυτό ζει ανάμεσα σε δύο γιορτές: Την Παγκόσμια Ημέρα Φωτός στις 16 Μαΐου και την Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Σαν συνδετικός κρίκος, δίνει το μήνυμα για το πως έχουμε όλοι ανάγκη να είναι οι χώροι πολιτισμού: Να είναι ανοιχτοί στα καλέσματα και τις προκλήσεις των καιρών, με ένα βλέμμα πάντα στο παρελθόν και στο μέλλον. Η Λεβέντειος Πινακοθήκη ήταν και θα είναι, πιστεύω, σε αυτή την κατηγορία, γιατί η ψυχή της είναι οι άνθρωποί της, αυτοί που κάνουν ένα μουσείο ζωντανό.
– Αυτή την περίοδο θα δούμε περισσότερη τέχνη σε δημόσιους χώρους; Ναι, και ελπίζω να ξυπνήσουμε έτσι μια διάδραση με το κοινό, γιατί έργο χωρίς συμμετοχή δεν υπάρχει.
– Σε ποιο βαθμό τα ταξίδια έχουν επηρεάσει τη σκέψη και την τέχνη σου; Ήταν και είναι μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για μένα, και το ότι βρέθηκα εκεί έξω, ανάμεσα σε τόπους και ανθρώπους από μικρή ηλικία, μου έδωσε ευρύνοια και θετική σκέψη.
– Έχεις αφήσει τον χώρο της μόδας, ωστόσο παραμένει ένα πεδίο από το οποίο αντλείς ερεθίσματα; Η μόδα ήταν ένα μεγάλο σχολείο για μένα και ακόμα έχω στην «κατάψυξη» πολλά πακέτα πρώτης ύλης. Ξεπαγώνω ανά διαστήματα ένα ψήγμα για επανεξέταση και έρευνα.
– Οι άνθρωποι της τέχνης έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα αυτή την περίοδο. Ποιες οι ανησυχίες σου για το μέλλον; Μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών περνάει δύσκολα, με μεγάλα οικονομικά και ψυχολογικά αδιέξοδα. Αυτή η περίοδος θα κλείσει σιγά-σιγά και κάπως θα επουλωθούν τα τραύματα. Το ζήτημα είναι τι θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα. Τι απαντήσεις θα δώσει το κράτος όταν κληθεί να σχεδιάσει το πολιτιστικό κεφάλαιο του τόπου με 30+ χιλιάδες εργάτες των τεχνών σε Ελλάδα και Κύπρο.
– Πώς απαντάς σε όσους υποστηρίζουν ότι η τέχνη σε περιόδους κρίσης είναι πολυτέλεια; Τα μεγαλύτερα έργα τέχνης και τα πιο σημαντικά μανιφέστο γεννήθηκαν σε περιόδους πολιτικοκοινωνικής κρίσης.
* Η υπαίθρια έκθεση της Έφης Σπύρου «Μαύρες Χρυσές Νιφάδες» στη Λεβέντειο Πινακοθήκη θα διαρκέσει ως τα τέλη Ιουνίου.
Φιλελεύθερα, 16.5.2021.
