Ο έρωτας και η επανάσταση αντιμάχονται, ταυτίζονται, αλληλοσπαράσσονται. Συναντιούνται.
– Στο τρίτο σας μυθιστόρημα, το «Κισσόσπιτο», εμπνέεστε από την τραγική μορφή του κομμουνιστή και επαναστάτη Νίκου Πλουμπίδη. Τι σας τράβηξε το ενδιαφέρον στην ιστορία του;
Εκείνο που έχει δικαίωμα η τέχνη, και κυρίως υποχρέωση, είναι να δώσει σάρκα και οστά σ’ αυτό που δεν έγινε ενώ θα μπορούσε, σ’ αυτό που δεν ειπώθηκε ενώ θα έπρεπε. Έτσι προέκυψε η ανάγκη μου να μιλήσω για την τραγική φιγούρα του Νίκου Πλουμπίδη, σπάνια, για να μη πω μοναδική, στην παγκόσμια ιστορία.
– Τι συμβολίζει το Κισσόσπιτο;
Την απόλυτη σχέση, είτε μεταξύ δύο ανθρώπων (π.χ. στον έρωτα) είτε μεταξύ ενός ανθρώπου με μια συλλογικότητα (π.χ. κίνημα, κόμμα…). Ο κισσός, απ’ την εποχή του Ομήρου ήταν σύμβολο της αθανασίας, και ο έλικας που σχηματίζει καθώς σκαρφαλώνει στα δέντρα αναζητώντας το φως, σύμβολο του αέναου κύκλου της ζωής και του θανάτου, της πορείας της ψυχής προς την ολοκλήρωσή της… Το απόλυτο όμως το αντέχουν οι άνθρωποι; Τις πιο πολλές φορές τρομάζουν, και όταν τείνουν να το αγγίξουν, όταν οι δύο διαφορετικές υπάρξεις τείνουν να γίνουν μία και να κατακτηθεί η αθανασία μέσα στο εφήμερο της ζωής, τότε συνήθως συντελείται η βίαιη αποκόλληση, συντελείται το απίθανο, ο θάνατος του απόλυτου. Πράγμα που, νομίζω, οδήγησε τον Ρίτσο στους θλιμμένους στίχους: «Τό ξέρω πώς καθένας μονάχος πορεύεται στόν ἔρωτα, μονάχος στή δόξα καί στό θάνατο…»
– Εκτός από συγγραφέας, είσαστε και βιβλιοπώλης στην Αθήνα. Πόσο δύσκολη ήταν η χρονιά που πέρασε για τους συγγραφείς και τους βιβλιοπώλες;
Αντικειμενικά ήταν πολύ δύσκολη για όλους τους ανθρώπους, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους. Πολλοί ταλαιπωρήθηκαν στις παραμελημένες δομές υγείας… Η πολιτική εξουσία συνελήφθη ανέτοιμη, ως συνήθως, να διαχειριστεί μια έκτακτη κρίση. Για τους μισθωτούς όμως που απολύθηκαν, ήταν και είναι τραγική περίοδος, όπως και για τους επαγγελματίες που δεν άντεξαν και έβαλαν λουκέτο στα καταστήματά τους.
Στα βιβλιοπωλεία δόθηκε μια βαθιά ανάσα την περίοδο των Χριστουγέννων. Πολύ βαθιά ανάσα… Οι συγγραφείς, όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, «τρέφονται» απ’ τη δυστοπία, την όποια δυστοπία. Αυτό θα φανεί, μετά από καιρό, στο έργο τους.
– Πιστεύετε ότι τα βιβλία έχουν τη δύναμη να μας αλλάξουν τον τρόπο σκέψης και ζωής;
Ένα σφαγμένο τζιτζίκι μπορεί να μας αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας, πόσο μάλλον ένα βιβλίο!
«Τον κόσμο τον αλλάζουν οι επαναστάσεις, όχι όμως και τον άνθρωπο. Την κοινωνία, τους θεσμούς, τις συνθήκες μέσα στις οποίες οι ανυπεράσπιστοι από τη μοίρα τους άνθρωποι έρπουν, τις αλλάζουν οι πολιτικές, οι θρησκευτικές, οι εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις. Δεν ξέρω αν η ποίηση, η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Τον άνθρωπο όμως, ίσως… μπορεί».
– Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτές τις μέρες;
Το «Κάστρα της οργής» του A. Baricco, το πρώτο και απ’ τα πιο ευφάνταστα μυθιστορήματά του, και το «Απαγορευμένη γνώση» της A. Miller.
Φιλελεύθερα, 30.5.2021.
