Τα artists’ books είναι ακόμη ένα μέσο με το οποίο καλλιτέχνες ασκούν την πρακτική τους. Οι εκδόσεις Maria Editions της Κύπριας εικαστικού Μαρίας Τουμάζου συμμετέχουν στον ετήσιο θεσμό, έκθεσης βιβλίου Printed Matter Art Book Fair στη Νέα Υόρκη.
Το 2014 δημιούργησες τον εκδοτικό οίκο Maria Editions. Ποιος ήταν ο σκοπός σου;
Το Maria Editions ξεκίνησε με τη Marysia Gacek, με την οποία ήμασταν συγκάτοικοι και μοιραζόμαστε το ίδιο studio κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού μας στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γλασκόβης. Το φωτογραφικό και άλλο υλικό που συγκεντρώσαμε και καταγράψαμε στις διαδρομές μας, αποτέλεσε την πρώτη μας έκδοση με τίτλο Maria+Maria+.doxc. Μέσω του Maria Editions πλέον, από τη Νέα Υόρκη όπου ζει και εργάζεται η Marysia και τη Λευκωσία όπου είμαι εγώ, συνεχίζουμε την ενασχόληση με παραμελημένες πτυχές της καλλιτεχνικής πρακτικής, παρέχουμε πλατφόρμα για νέα έργα, καλούμε καλλιτέχνες να επιμεληθούν εκδόσεις, εκδίδουμε συλλογές δοκιμίων ή ποιητικών συλλογών καλλιτεχνών και μεταφράσεις έργων, επανεκδίδουμε ξεχασμένα λογοτεχνικά έργα, επιστολογραφία και προσωπικά αρχεία.
Φέτος θα εκπροσωπηθείτε στο Printed Matter Art Book Fair στη Νέα Υόρκη. Τι θα παρουσιάσετε;
Το Printed Matter Art Book Fair είναι ένας ετήσιος θεσμός που φιλοξενεί zines, artists’ books, σπάνια βιβλία, εκτός κυκλοφορίας εκδόσεις και editions σύγχρονης τέχνης. Λόγω της πανδημίας, φέτος θα διεξαχθεί μόνο διαδικτυακά. Το διαδικτυακό μας τραπέζι στο φεστιβάλ περιλαμβάνει νέες εκδόσεις, ένα poster, μια επανέκδοση, συζητήσεις και προβολές video καλλιτεχνών.
Η νέα μας έκδοση «Correspondence» της καλλιτέχνιδας Sophia Dawson περιλαμβάνει τις επιστολές που αντάλλαξε από το 2012 μέχρι το 2021 με φυλακισμένους Αμερικανούς του Black Panthers Party και του Black Liberation Movement. Θα υπάρξει και μια συζήτηση μεταξύ της Dawson και της Marysia Gacek που επιμελήθηκε την έκδοση με αποφυλακισμένους ακτιβιστές. Η συζήτηση θα διεξαχθεί στο Langston Hughes Community Library του Queens της Νέας Υόρκης την οποία οι διαδικτυακοί επισκέπτες θα μπορούν να παρακολουθήσουν από τη σελίδα μας. Παρουσιάζουμε επίσης το περιορισμένης έκδοσης νέο artist’s book της Marysia Gacek, το Holiday Inn Express Hotel & Suites, ένα φωτογραφικό άλμπουμ από τη διαμονή της καλλιτέχνιδας στο ομώνυμο ξενοδοχείο στη Νέα Υόρκη.
Η Olga Micińska παρουσιάζει ένα συλλογικό poster ως πρόλογο στη νέα της έκδοση, Amanda, που ευελπιστούμε να εκδώσουμε προς τα τέλη του 2021. Το βιβλίο θα περιλαμβάνει σχέδια της καλλιτέχνιδας Olga Micińska και κείμενα των Sepideh Karami, Samantha McCulloch με δικό μου πρόλογο.
Παρουσιάζουμε επίσης τη δεύτερη έκδοση του βιβλίου μας, Mallorca. Είναι ένα από τα 15 διηγήματα της Anaïs Nin στο Delta of Venus, όπως αυτά εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1977, μετά τον θάνατό της. Περιλαμβάνει σχέδια της Heidi Hahn, μια συνέντευξη με την καλλιτέχνιδα και επιπλέον δυο κείμενα, του William J. Simmons και της Sarah Blazej.
Ο καλλιτέχνης John Rayner επιμελείται τη video προβολή Raised on song and story, η οποία θα είναι διαθέσιμη κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ στη σελίδα μας. Τα έργα είναι των Annika Ström, Cooper Union Workers Film Group, David Blandy, Hamza Halloubi, Jacob Dwyer, Keren Cytter, Laure Prouvost, Luzie Meyer, Yong Xiang Li.
Τι σημαίνει για σένα αυτή η συμμετοχή εκτός Κύπρου;
Το Maria Editions δημιουργήθηκε εξαρχής σε ένα πολυπολιτισμικό πλαίσιο. Εκδίδουμε τη δουλειά καλλιτεχνών και καλλιτεχνικών κοινοτήτων από την Πολωνία, τη Νέα Υόρκη, το Άμστερνταμ, το Βερολίνο, τη Φρανκφούρτη και τη Λευκωσία. Η ενασχόληση με τη σύγχρονη τέχνη, άλλωστε, απαιτεί συνεχή κινητικότητα και παγκόσμια επικοινωνία ως τρόπο ζωής.
Έχετε παρουσιάσει σε άλλα φεστιβάλ τις εκδόσεις σας;
Συμμετείχαμε και παρουσιάσαμε εκδόσεις μας στο Glasgow Sculpture Studio, στο φεστιβάλ τέχνης Glasgow International, στο Todo Mundo -ένα χώρο του David Byrne στην Νέα Υόρκη-, στο Independent Art Book Fair επίσης στη Νέα Υόρκη, στο βιβλιοπωλείο Broken Dimanche Press του Βερολίνου, στο Pure Fiction International Artbook Fair της Φρανκφούρτης, στο Printing Plant Art Book Fair κατά τη διάρκεια του Amsterdam Art Week και στο βιβλιοπωλείο Printed Matter Inc. στη Νέα Υόρκη. Έχοντας πλέον αποφασίσει να γίνει βάση μου η Λευκωσία, θέλω πολύ να κρατήσω ανοικτές διόδους με καλλιτέχνες που η δουλειά τους ταιριάζει με τις θεματικές του Maria Editions όπου και αν βρίσκονται, καθώς και μεγαλύτερη εμπλοκή στον κυπριακό χώρο.
Σχεδιάζετε και εκδόσεις που έχουν τοπικό χαρακτήρα;
Αρκετές εκδόσεις τοπικής χροιάς εκκρεμούν, λόγω της σχεδόν ανύπαρκτης οικονομικής στήριξης στον τομέα των βιβλίων καλλιτεχνών στην Κύπρο. Μεμονωμένη περίπτωση στήριξης τέτοιων έργων είναι μια δράση του Φυτωρίου με ανοικτό κάλεσμα για επιχορήγηση έκδοσης. Πέρα από αυτό, είναι πολύ δύσκολο να παραχθούν εκδόσεις χωρίς επιχορήγηση ή χρηματοδότηση, αφού δεν είναι δράσεις που αποφέρουν κέρδος.
Πού μπορεί να βρει κάποιος τις εκδόσεις του Maria Editions;
Στην ιστοσελίδα μας και σε ορισμένα βιβλιοπωλεία όπως το ICA στο Λονδίνο, το Good Press και Aye Aye Books στη Γλασκόβη, το Pro Qm στο Βερολίνο, το Bruno (Motto) στη Βενετία, το Printed Matter Inc. στη Νέα Υόρκη και το Moufflon Bookshop στη Λευκωσία. Το Moufflon εκτός από βιβλιοπωλείο έχει δουλέψει και προς την προώθηση, συλλογή και καλλιέργεια του artists’ book στην Κύπρο. Όταν ήμουν ακόμη μαθήτρια, θυμάμαι τις πρώτες εκθέσεις αυτού του τύπου που διοργάνωνε τακτικά η Ruth στο βιβλιοπωλείο.
Πώς αξιοποίησες τον χρόνο σου την περίοδο της καραντίνας;
Επιστρέφοντας στην Κύπρο από τη φιλοξενία στην τάξη της Haegue Yang, στο Staedelschule της Φρανκφούρτης, άρχισα να ψάχνω για studio. Το στήσιμο ενός νέου χώρου εργασίας και πλαισίου ήταν μεγάλο κομμάτι της καραντίνας. Το πιο ουσιαστικό όμως ήταν ότι βίωσα την επανεξέταση της «κανονικότητας» από συνανθρώπους μου εκτός του χώρου της τέχνης, όπως κριτικές κατά του υφιστάμενου συστήματος και τον τρόπο που καταπατά την ψυχική, σωματική και κοινωνική υγεία. Το αποτέλεσμα ήταν μια ριζοσπαστική διάθεση από τη νέα γενιά που, αν και καλλιεργήθηκε λόγω της καραντίνας, είμαι σίγουρη ότι θα παραμείνει.
Είσαι ικανοποιημένη από τα μέτρα στήριξης των καλλιτεχνών;
Υπάρχει ένα τεράστιο κενό στην κατανόηση της εργασίας ενός επαγγελματία καλλιτέχνη στην Κύπρο, και αυτό επηρεάζει και τις θεσμικές αποφάσεις για τα μέτρα στήριξης. Η εφαρμογή του Καθεστώτος του Καλλιτέχνη θα βοηθούσε και οικονομικά αλλά και κοινωνικά τους καλλιτέχνες να λειτουργήσουν στην Κύπρο με σεβασμό. Επίσης, είναι αναγκαία η καθιέρωση μιας κατώτατης αμοιβής (artists’ fee), πέρα από τα έξοδα παραγωγής του έργου τους για μια έκθεση. Μέρος της οικονομίας που στηρίζει τους καλλιτέχνες είναι και οι εκθεσιακοί χώροι. Θεωρώ αδιανόητο το ότι στις τελευταίες χαλαρώσεις των μέτρων δόθηκε άδεια να ανοίξουν τα μεγάλα πολυκαταστήματα και όχι οι εκθεσιακοί χώροι.
Τι νέο ετοιμάζεις αυτή την περίοδο;
Ετοιμάζω κείμενα για φίλους καλλιτέχνες, μια νέα έκδοση και μια συνεπιμέλεια έκθεσης, ενώ τον Σεπτέμβριο είναι προγραμματισμένη η ατομική μου έκθεση στην γκαλερί Hot Wheels Athens. Φέτος, τη θέση των εκθέσεων και της παραγωγής έργων πήρε, και συνεχίζει να παίρνει, η συζήτηση και κατανόηση της δουλειάς μου με αγαπημένους συνεργάτες και νιώθω πολύ ευγνώμων γι’ αυτό.
Φιλελεύθερα, 28.2.2021.
