«Μπήκαν στην πολιτική ατζέντα της ελληνικής Αριστεράς ζητήματα όπως οι ταυτότητες, η θέση της γυναίκας, ο ερωτικός αυτοπροσδιορισμός».
– Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την «άλλη» Αριστερά της Μεταπολίτευσης; Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι μια μελέτη που πραγματοποίησα στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, άρα οι… ρίζες της επιλογής είναι βασικά επιστημονικές. Στο μεταξύ, η ελληνική μεταπολίτευση έχει ήδη αρχίσει να ιστορικοποιείται – είναι μια διαδικασία που εντάθηκε λόγω της οικονομικής κρίσης, και η οποία συνέβη σε αρκετές περιπτώσεις λίγο βιαστικά. Θεώρησα λοιπόν ότι έχει σημασία, για να καταλάβουμε καλύτερα το πώς η πρώιμη μεταπολιτευτική Ελλάδα θα «παράξει» τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, να κοιτάξουμε και αυτό το λίγο βιβλιογραφημένο πεδίο, αυτό της υπερπολιτικοποίησης των πρώτων μεταδικτατορικών ετών, αλλά και των τροχιών στις οποίες κινήθηκε η ελληνική Αριστερά.
– Τι προκάλεσε τη διαδικασία ρήξης στους κόλπους της ευρύτερης Αριστεράς της περιόδου 1974-1981; Σε αντικομουνιστικά περιβάλλοντα εντός του δυτικού κόσμου, πάντα η Αριστερά αποτελούσε ένα ευρύ πολιτισμικό «σπίτι» για τους νέους ή τους όχι και τόσο νέους, στων οποίων τη σκέψη η αντίσταση σε καθεστωτικές αντιλήψεις είχε κεντρικό ρόλο. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ελληνικής μεταδικτατορικής αριστεράς – είτε μιλάμε για την εξωκοινοβουλευτική, είτε για την «επίσημη». Φοβάμαι όμως ότι δεν μπορώ να δώσω μια μονολεκτική απάντηση στο ερώτημά σας, καθώς θα διακινδύνευα να μιλήσω υπεραπλουστευτικά για τις κοινωνικές και πολιτισμικές διαδικασίες που επέδρασαν στις συνειδήσεις των μελών των ελληνικών εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων. Θεωρώ όμως ότι μέρος των αιτιών θα μπορούσαν με ασφάλεια να θεωρηθούν στοιχεία όπως η κοινωνική και πολιτισμική καθυστέρηση της ελληνικής κοινωνίας, η βαριά σκιά της δικτατορίας των συνταγματαρχών και ο μεταπολεμικός αντικομουνισμός που κράτησε όμηρο την ελληνική δημοκρατία για δεκαετίες.
– Ήταν καθοριστική στη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης η πολιτιστική διαφοροποίηση εκείνης της μερίδας της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς; Σε ορισμένα πεδία οι εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις όντως διαφοροποιούνται πολιτισμικά από την επίσημη Αριστερά, σε άλλα πάλι συνεχίζουν την πολιτισμική παράδοση των κομμουνιστικών κομμάτων. Άρα η «διαφοροποίηση» που λέμε εδώ είναι σχετική. Ωστόσο, όσον αφορά τα άτομα και τις οργανώσεις όπου αυτή ίσχυσε -και αυτές οι περιπτώσεις πυκνώνουν μετά το 1978-, άνοιξε τον δρόμο για διεύρυνση των πολιτικών προταγμάτων και πέραν του αυστηρά οικονομιστικού ή μαρξιστικού, αν θέλετε, περιεχομένου. Έτσι, μπήκαν στην πολιτική ατζέντα της ελληνικής Αριστεράς ζητήματα όπως οι ταυτότητες, η θέση της γυναίκας, ο ερωτικός αυτοπροσδιορισμός. Όχι μόνο από τις εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις όμως, για να είμαστε δίκαιοι: ο Ρήγας Φεραίος στάθηκε μια στιβαρή επιρροή προς αυτή την κατεύθυνση.
– Μιλήσατε με ανθρώπους της περιόδου αυτής όπως οι Χρ. Μπίστης, Π. Κοροβέσης, Γ. Φελέκης, Άννα Φιλίνη, Γ. Καραμπελιάς κ.ά. Τι κρατάτε από αυτές τις μαρτυρίες; Οι συνεντεύξεις είναι δύο ειδών. Μίλησα με ηγετικά, επώνυμα στελέχη των οργανώσεων, όπως αυτά που αναφέρατε, μίλησα και με απλά στελέχη. Πρόκειται για «ανώνυμα» μέλη που βίωσαν την αριστερή πολιτικοποίηση της μεταπολίτευσης χωρίς αξιώματα και χωρίς να εκπονούν την πολιτική στρατηγική. Από τις συνεντεύξεις των στελεχών μπόρεσα να ανασυστήσω ένα πραγματολογικό πλαίσιο, ενώ από τις συνεντεύξεις των απλών μελών άντλησα στοιχεία για την καθημερινότητα και τις πολιτισμικές συνήθειες του μεγαλύτερου πλήθους. Μπορεί οι συζητήσεις με τα επώνυμα στελέχη να μοιάζουν πιο ενδιαφέρουσες, αλλά σας διαβεβαιώ πώς δεν ήταν καθόλου έτσι.
- Eκδ. Θεμέλιο
- Σελ. 340
- Τιμή: €18
