« Σ’ αυτή την κόλαση, που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε στους χειρότερους εφιάλτες μας, το να κάνεις αυτό που έκανε μου φαίνεται καταπληκτικό. Εγώ θα είχα παραλύσει από φόβο.»
– Πώς ανακαλύψατε την ύπαρξη της μικρής βιβλιοθήκης στο υπόγειο του στρατοπέδου BIIb στο Άουσβιτς; Βρήκα αυτή την ιστορία ακολουθώντας ίχνη μέσα σε βιβλία. Ο Αλμπέρτο Μανγκέλ στο βιβλίο του «The Library at Night» μιλά για τις διάσημες βιβλιοθήκες στην ιστορία, όπως της Αλεξάνδρειας ή τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Σε λίγες γραμμές, σε ένα κεφάλαιο, αναφέρει πως στο παιδικό μπλοκ του Άουσβιτς υπήρχε μια μυστική βιβλιοθήκη με μόλις οκτώ βιβλία. Διάβασα περισσότερα στην «Ανατομία του στρατοπέδου θανάτου του Άουσβιτς», της ειδικού στο Ολοκαύτωμα Αμερικανίδας Νίλι Κέρεν. Αποφάσισα να διηγηθώ αυτή την εκπληκτική ιστορία μιας βιβλιοθήκης στο κέντρο της κόλασης.
– Πώς θα περιγράφατε την ηρωίδα του βιβλίου σας «Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς»; Συνήθως με επιπλήττει, γιατί την εμφανίζω ως ηρωίδα, και επιμένει ότι δεν είναι. Η Ντίτα Κράους λέει πως έκανε ό, τι της ζητήθηκε: Φρόντισε μερικά παλιά βιβλία σε μια αποθήκη. Σ’ αυτή την κόλαση, που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε στους χειρότερους εφιάλτες μας, το να κάνεις αυτό που έκανε μου φαίνεται καταπληκτικό. Εγώ θα είχα παραλύσει από φόβο. Είναι μια πολύ ταπεινή γυναίκα, αλλά με εκπληκτική εσωτερική δύναμη.
– Τι σας έχει συγκλονίσει περισσότερο στην ιστορία της; Το γεγονός ότι μια έφηβη όπως η Ντίτα νίκησε το Τρίτο Ράιχ. Κατέστρεψαν την παιδική της ηλικία, προκάλεσαν τον θάνατο του παππού της, του πατέρα και της μητέρας της, αλλά δεν έχασε το χαμόγελο ή την επιθυμία της να ζήσει. Την περασμένη εβδομάδα μου έστειλε ένα ποίημα που της άρεσε πάρα πολύ. Οι Ναζί δεν μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν, δεν μπόρεσαν να βλάψουν το πνεύμα της ούτε την αξιοπρέπειά της.
– Κουβαλάτε μαζί σας για καιρό τους ήρωες των ιστοριών σας; Όλη την ώρα, για όλη μου τη ζωή. Ορισμένοι άνθρωποι που συναντάς στη ζωή σου σε μεταμορφώνουν. Σε συνοδεύουν για πάντα, επειδή δεν είσαι το ίδιο άτομο μετά τη συνάντησή σας. Θυμάμαι λοιπόν τους ανθρώπους από το Μπλοκ 31 και προσπαθώ να είμαι λίγο πιο σκληραγωγημένος. Μου κοστίζει, γιατί είμαι δειλός, αλλά το παράδειγμά τους με ενδυναμώνει.
– Τι ρόλο έπαιξαν στη δική σας ζωή τα βιβλία; Έχω ταξιδέψει στον βυθό της θάλασσας με τον Ιούλιο Βερν, έχω καλλιεργήσει καφέ στην Αφρική με την Κάρεν Μπλίξεν, έχω εισέλθει στο πιο σκοτεινό μέρος της ζούγκλας και της ανθρώπινης κατάστασης με τον Τζόζεφ Κόνραντ… Είμαι ένα συνηθισμένο άτομο, αλλά τα βιβλία έχουν κάνει τη ζωή μου εξαιρετική.
– Αν ήσασταν στην φυλακή, ποια βιβλία θα θέλατε να είχατε μαζί σας; Το «Walden ή η ζωή στο δάσος» του Χένρι Θορώ. Για μένα είναι ένα είδος Αγίας Γραφής. Επίσης τον «Μικρό Πρίγκιπα» του Σεντ Εξιπερί για να θυμάμαι τα σημαντικά πράγματα που δεν μπορώ να αγγίξω. Την τριλογία «Οrbitor» (Εκθαμβωτικός) του Μιρτσέα Καρταρέσκου, επειδή μας δείχνει ότι δεν υπάρχει άλλη πραγματικότητα από τη φαντασία.
– Τι διαβάζετε αυτή την περίοδο; Δίπλα στον υπολογιστή μου περιμένει το βιβλίο «Γράμματα, γραπτά και μαρτυρίες» του Γκούσταβ Κλιμτ. Με ενδιαφέρουν πολύ τα γραπτά και οι σκέψεις των ζωγράφων. Περνούν τη ζωή τους προσπαθώντας να αγγίξουν το φως, να το αποτυπώσουν σε έναν πίνακα. Ως συγγραφείς, έχουμε πολλά να μάθουμε από τους ζωγράφους στον αγώνα μας να σταματήσουμε τον χρόνο και να τον βάλουμε σε μια χούφτα κόλες.
