Ύψιστη τιμητική διάκριση για την κυπριακής καταγωγής Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σοφία Ξενοφώντος, η οποία εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας της Ευρώπης (Academia Europaea) στην τάξη Κλασικών και Ανατολικών σπουδών (Classics and Oriental Studies).
Η Σ. Ξενοφώντος είναι ένα από τα νεαρότερα τακτικά μέλη της Ακαδημίας, η μόνη γυναίκα κλασική φιλόλογος από την Ελλάδα που εκλέγεται μέλος της Academia Europaea και η πρώτη Κύπρια επιστήμονας (άνδρες και γυναίκες) που γίνεται μέλος της Ακαδημίας όχι μόνο στις κλασικές σπουδές, αλλά και σε όλες τις τάξεις των ανθρωπιστικών επιστημών.
Η Academia Europaea ιδρύθηκε το 1988 και είναι ένας διεθνής μη κυβερνητικός οργανισμός με διακεκριμένους ερευνητές διεθνούς εμβελείας από όλους τους τομείς των επιστημών, συμπεριλαμβανομένων επιστημόνων βραβευθέντων με το βραβείο Nobel (Nobel Laureates). Το μοναδικό κριτήριο εκλογής είναι η «αποδεδειγμένη επιστημονική αριστεία στο πεδίο του υποψηφίου».
Η πρόεδρος της Academia Europaea Μαρία Μακάροβ, συνεχάρη την Σ. Ξενοφώντος για την επιτυχία της στην ανταγωνιστική εκλογική διαδικασία (πέραν των 600 υποψηφιοτήτων). Τόνισε ότι το Συμβούλιο της Ακαδημίας επαίνεσε την προσφορά της στην προαγωγή της κλασικής και βυζαντινής φιλολογίας μέσω του πρωτότυπου δημοσιευμένου έργου της και της δράσης της στο διεθνές ακαδημαϊκό στερέωμα.
Η Σοφία Ξενοφώντος έχει γράψει πέντε βιβλία δημοσιευμένα σε έγκριτους ακαδημαϊκούς οίκους όπως το Cambridge UniversityPress και το Harvard University Press, και 48 άλλες μελέτες σε κορυφαία ακαδημαϊκά περιοδικά και συλλογικούς τόμους με σύστημα κρίσης. Πρόκειται για εξαιρετική επίδοση για μία νεαρή επιστήμονα, μόλις 13 χρόνια μετά την απόκτηση του διδακτορικού της διπλώματος.
Με βάση βιβλιομετρικά δεδομένα και θετικές βιβλιοκρισίες, η έρευνα της Σ. Ξενοφώντος τυγχάνει υψηλής αναγνώρισης από την επιστημονική κοινότητα. Η ίδια έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις και βραβεία, λ.χ. βραβείο έρευνας από το Wellcome Trust του Ηνωμένου Βασιλείου, τρεις έπαινοι αριστείας για τη συνολική ακαδημαϊκή συνεισφορά της στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, όπου κατείχε μόνιμη θέση πριν από την εκλογή της στο Α.Π.Θ.
Έχει επίσης κερδίσει χρηματοδότηση από πληθώρα άλλων ιδρυμάτων και φορέων για τις έρευνές της και τη διοργάνωση συνεδρίων (Craven Committee Grant της Οξφόρδης, Ινστιτούτο Κλασικών Σπουδών του Λονδίνου, Cambridge Εuropean Trust, Ίδρυμα Ωνάση, Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, Βρετανική Εταιρία για την Ιστορία της Φιλοσοφίας, Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Princeton University). Διηύθυνε ή διευθύνει 3 ερευνητικά προγράμματα υπό την αιγίδα ιδρυμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου (Wellcome Trust, Arts and Humanities Research Council, Carnegie Trust), ενώ συνεργάστηκε ως ερευνήτρια ή σύμβουλος σε 7 άλλα προγράμματα (στην Ελλάδα, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ).
Σε αναγνώριση της διεθνούς της καταξίωσης, έχει λάβει 38 προσκλήσεις για να παρουσιάσει την έρευνά της σε διάφορα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού (ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Ισπανία, Ελβετία κ.α.). Είναι ανώνυμη κριτής άρθρων υποβεβληµένων σε 19 ακαδημαϊκά περιοδικά σε Αμερική, Αυστραλία, Ευρώπη και Καναδά (π.χ. Classical Quarterly, American Journal of Philology, Harvard Studies in Classical Philology), κριτής μονογραφιών για 7 σημαντικούς εκδοτικούς οίκους, ανάμεσα στους οποίους το Oxford University Press, το Cambridge University Press και το University of Michigan Press, και αξιολογήτρια ερευνητικών προτάσεων υποβεβλημένων σε 7 ιδρύματα σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Βέλγιο, Πολωνία και Ελλάδα.
Από το 2016 είναι Εταίρος της Βρετανικής Ακαδημίας Ανώτατης Εκπαίδευσης (FHEA) και από το 2018 εξωτερική συνεργάτις στο ερευνητικό πρόγραμμα Commentaria in Aristotelem Graeca et Byzantina (CAGB) της Ακαδημίας Επιστημών του Βερολίνου-Βρανδεμβούργου. Το 2023 ίδρυσε τη σειρά ‘Theorising the Greek and Roman Classics’ (Routledge, UK), την οποία επιμελείται ως εκδότρια.
Το γεγονός ότι η εκλογή στην Academia Europaea προκύπτει μετά από πρόταση μελών της Ακαδημίας, αυστηρή κρίση του επιστημονικού έργου του κάθε υποψήφιου και επικύρωση από τα αρμόδια όργανα της Ακαδημίας επιβεβαιώνει τη διεθνή αναγνώριση της Σοφίας Ξενοφώντος από την επιστημονική κοινότητα και τον σημαντικό αντίκτυπο της έρευνάς της.
Ο πρύτανης του Α.Π.Θ. Χαράλαμπος Φείδας, συνεχάρη τη Σ. Ξενοφώντος για την εξόχως σημαντική διάκρισή της.
Ποια είναι η Σοφία Ξενοφώντος
Η Σοφία Ξενοφώντος αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (κατεύθυνση Κλασικών Σπουδών) το 2007. Oλοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην αρχαία ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 2008 λαμβάνοντας τιμητική διάκριση (Distinction).
Η διδακτορική της διατριβή εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης από το 2008 μέχρι το 2011 υπό την επίβλεψη του τότε Βασιλικού Καθηγητή Αρχαίων Ελληνικών Christopher Pelling και επικεντρώθηκε στην έννοια της ηθικής παιδείας στον Πλούταρχο. Κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών και διδακτορικών της σπουδών έλαβε υποτροφίες από το Ίδρυμα Αλέξανδρου Ωνάση και το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη.
Στην ακαδημαϊκή της πορεία δίδαξε αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (2010–2011) και εν συνεχεία διετέλεσε Επισκέπτρια Λέκτορας στο τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (2012–2013), μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών (2013–2014), και Λέκτορας (2014–2018) και Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης (2018–2022). Από το 2022 είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την αρχαία ελληνική λογοτεχνία των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων με ιδιαίτερη έμφαση στον Πλούταρχο και τον Γαληνό, την πρόσληψη της κλασικής αρχαιότητας στο Βυζάντιο και τον νεοελληνικό διαφωτισμό, τη σχολιαστική παράδοση ιδίως σε κείμενα του Αριστοτέλη, και την ιστορία των συναισθημάτων, της ψυχοθεραπείας και της ιατρικής δεοντολογίας στην αρχαιότητα και τους μέσους χρόνους.
