Τη μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση της καριέρας του πραγματοποιεί ο Νέϊβιντ Χόκνεϊ στο Ίδρυμα Louis Vuitton στο Παρίσι.

Η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από 400 έργα του μεγάλου Βρετανού καλλιτέχνη, με δανεισμένα έργα από πάνω από 40 ιδιωτικές συλλογές και θεσμούς, γεμίζοντας όλες τις αίθουσες του μουσείου. Το μήνυμα που εκπέμπει ο καλλιτέχνης είναι σαφές και εντυπωσιακό: «Ακόμη περισσότερη χαρά».

«Να θυμάστε ότι δεν μπορούν να ακυρώσουν την άνοιξη» ήταν το σλόγκαν του Ντέϊβιντ Χόκνεϊ πριν από πέντε χρόνια στη διάρκεια του covid όταν περιορίστηκε στον κήπο του στη Νορμανδία ζωγραφίζοντας την άνοιξη στο iPad. Τις εικόνες του τότε τις είχε μοιραστεί με όσους είχε τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις στέλλοντας σήματα ελπίδας. Η φράση «Να θυμάστε ότι δεν μπορούν να ακυρώσουν την άνοιξη» είναι τώρα γραμμένη πάνω από την είσοδο του Ιδρύματος Louis Vuitton.

Ο Ντέϊβιντ Χόκνεϊ συμμετείχε προσωπικά σε κάθε πτυχή της έκθεσης και επέλεξε, μαζί με τον σύντροφό του και διευθυντή του στούντιο Jean-Pierre Gonçalves de Lima, να επικεντρωθεί ιδιαίτερα στα τελευταία 25 χρόνια, ενώ συμπεριέλαβε και τα εμβληματικά πρώιμα έργα του, προσφέροντας στους επισκέπτες μια σπάνια εικόνα του δημιουργικού του σύμπαντος, που καλύπτει επτά δεκαετίες. Ο καλλιτέχνης συμμετείχε στη σύνθεση κάθε ακολουθίας και στη διαμόρφωση κάθε χώρου, σε διαρκή διάλογο με τον βοηθό του Jonathan Wilkinson. Εκτός από τους πίνακες του iPad, υπάρχουν πολλά λάδια και ακρυλικά της Νορμανδίας, μεταξύ των οποίων και μαγευτικά ανθισμένα δέντρα που αποτίουν φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ. Στην τελευταία αυτοπροσωπογραφία του, ο Χόκνεϊ κάθεται στον κήπο του στο Λονδίνο και δίπλα του φυτρώνουν κίτρινοι νάρκισσοι.

Ο Χόκνεϊ επιστρέφει στα 87 του χρόνια για να μας δείξει πόσο όμορφος είναι ο κόσμος παρά εκείνους που προσπαθούν τόσο σκληρά να τον καταστρέψουν. Το μάτι του για τη φύση είναι αυτό που συνδέει την τέχνη του τώρα με τα πρώιμα έργα του. Το πορτρέτο του 1968 του Κρίστοφερ Ίσεργουντ και του Ντον Μπακάρντι είναι μια επιβεβαίωση της ομοφυλοφιλικής συντροφικότητας και μια συνάντηση γενεών, καθώς ο σταρ της δεκαετίας του ’60 Χόκνεϊ απεικονίζει τον συγγραφέα του «Αντίο στο Βερολίνο» της δεκαετίας του ’30.

Μια ολόκληρη σειρά πινάκων με άνδρες σε ντους, μόνοι ή μαζί, και μια ιδρωμένη σκηνή νυχτερινού κέντρου του Βερολίνου δείχνουν πόσο ηρωικά αλλά και χωρίς αυτοσυνειδησία απεικόνιζε την τότε παράνομη γκέι ζωή στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ήταν απλώς η εμπειρία του, όπως πιστοποιεί στον καμβά του We Two Boys Together Clinging του 1961.

Σε μια κρεμάλα στην οποία ο ίδιος ο Χόκνεϊ είχε τον τελικό λόγο, η μετατόπιση από την Καλιφόρνια στο Yorkshire και στη συνέχεια στη Νορμανδία, είναι συναρπαστική. Γιγαντιαία λευκά άνθη ιπποφαούς ξεχειλίζουν πάνω από έναν δρόμο του Γιορκσάιρ, σμαραγδένια χωράφια απλώνονται στον ήλιο κάτω από σύννεφα από καραμελένιο νήμα. Το έντονο και ταυτόχρονα διακριτικό φως και η σκιά κινούνται πάνω στα σύννεφα και τα χωριά κάτω από αυτά. Ο Hockney δεν χρειάζεται γοητεία ή επιθυμία για να ικανοποιήσει τα μάτια του – μόνο μια θυελλώδη μέρα στην εξοχή.

Ο επισκέπτης μπορεί να μάθει πολλά σε αυτή την έκθεση – όχι μόνο για τη φωτογραφία και το ανθρώπινο μάτι, αλλά και για την ιστορία της τέχνης και την προοπτική. Στις αρχές του αιώνα, δημοσίευσε τη Μυστική Γνώση, στην οποία ισχυρίζεται ότι οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης έκαναν κρυφή χρήση των πρώτων συσκευών που έμοιαζαν με κάμερες. Το μοντάζ μουσειακών αναπαραγωγών που έφτιαξε το 2000 για να εικονογραφήσει τη διατριβή του, με τίτλο The Great Wall, παρουσιάζεται ως αυτοτελές έργο τέχνης.

Στο μαργαριτάρι του 1972, Portrait of an Artist (Pool with Two Figures), συμβαίνουν πολλά που δεν φαίνονται με το μάτι, ειδικά όταν μάθεις ότι ο άνδρας που κοιτάζει τον κολυμβητή είναι ο Peter Schlesinger, η σχέση του οποίου με τον Hockney πλησίαζε στο τέλος της. Αλλά αυτό το μεσημέρι με το λευκό σατέν είναι πάνω απ’ όλα μια πανδαισία του κοιτάγματος: ενώ ο Schlesinger κοιτάζει το νερό, το μάτι του Χόκνεϊ προσλαμβάνει περισσότερα: το ροζ σακάκι του Schlesinger, τους πολύπλοκους κυματισμούς και τις ανταύγειες του μπλε και του λευκού νερού.

Η έκθεση κορυφώνεται στον τελευταίο όροφο, όπου ο επισκέπτης νιώθει ότι έχετε ανέβει σε ένα χαρούμενο προσκύνημα χρωμάτων και ειλικρίνειας, με μια έκρηξη υψηλής συγκίνησης. Είναι σχεδόν αποχαιρετιστήρια. Η νέα αυτοπροσωπογραφία του Χόκνεϊ, διασκεδαστική αλλά εύθραυστη, κρέμεται κοντά σε δύο νέους πίνακες εμπνευσμένους από τους οραματιστές καλλιτέχνες Munch και Blake που μας λένε: «Γνωρίζουμε λιγότερα απ’ ό,τι νομίζουν οι άνθρωποι». Μαζί με μια πανέμορφη εικόνα του σκανδιναβικού ήλιου μοιάζουν με διαλογισμούς για το τι θα ακολουθήσει.

Στη συνέχεια, ο επισκέπτης εισέρχεται σε μια καθηλωτική αναπαράσταση των σχεδίων του για την όπερα, που τον καθήλωναν για χρόνια, προτού η κώφωση μειώσει την απόλαυση της μουσικής. Ο Χόκνεϊ, που χαρακτηρίζεται συχνά ως ο «νέος Πικάσο», θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς και αναγνωρισμένους καλλιτέχνες της εποχής του, με έργα που διαπραγματεύονται τις πιο προσωπικές του αναζητήσεις, πάντα με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Γεννημένος στο Μπράντφορντ της Βόρειας Αγγλίας, ο Χόκνεϊ  έχει ταξιδέψει πολύ στη ζωή του και έζησε πάνω από 30 χρόνια στο Λος Άντζελες, επιδρώντας βαθιά στην καλλιτεχνική σκηνή της Αμερικής.

Η φίλη του για δεκαετίες, Μπίρτγουελ, της οποίας το πορτρέτο έχει κάνει πολλές φορές ο Χόκνεϊ έχει περιγράψει την καλλιτεχνική διαδικασία του ζωγράφου ως μια μοναδική εμπειρία. Η ίδια αναφέρει πως οι συνεδρίες για τα πορτρέτα γίνονταν πάντα σε πλήρη ησυχία, χωρίς μουσική ή άλλες παρεμβολές, με τον ζωγράφο να εστιάζει αποκλειστικά στα χαρακτηριστικά του προσώπου της.

«Ο Χόκνεϊ  είδε σε μένα πράγματα που κανείς άλλος δεν είχε δει ποτέ», λέει η Μπίρτγουελ, προσδιορίζοντας τη μοναδική του ικανότητα να αποτυπώνει τις πιο κρυφές πλευρές των ανθρώπων με έναν προσωπικό και εξαιρετικό τρόπο.

Από την πλευρά του, ο βοηθός του, Γουίλκινσον, τονίζει ότι ο Χόκνεϊ εργάζεται με απαράμιλλη αφοσίωση, επενδύοντας όλη του την ενέργεια και πάθος στη δημιουργική του διαδικασία. Για να ενταχθεί κάποιος στην ομάδα του, πρέπει να είναι πλήρως αφοσιωμένος και να έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει τον Χόκνει στο σφιχτό και απαιτητικό πρόγραμμα του.

Παρά την προτίμησή του στη ζωγραφική, ο Χόκνεϊ συνεχίζει αδιάκοπα την καλλιτεχνική του πορεία, έχοντας ήδη στο μυαλό του τα επόμενα βήματά του. Ο καλλιτέχνης αναμένει να επιστρέψει στην έδρα του μετά την έκθεση στο Παρίσι, για να ολοκληρώσει δύο νέα πορτρέτα που τον περιμένουν στο ατελιέ του. Τα έργα αυτά βρίσκονται ακριβώς απέναντι από το γραφείο του και αναμένονται να φέρουν την προσωπική του υπογραφή, ολοκληρώνοντας μια ακόμη δημιουργική ενότητα στην εκρηκτική του πορεία.

Ελεύθερα 11.5.2025