Η πιο πάνω έκφραση  είναι μια παροιμία-γνωμικό στη λατινική γλώσσα, που σημαίνει «Ο άνθρωπος, για τον άνθρωπο είναι λύκος». Στη λαογραφία, ο λύκος παρουσιάζεται ως ένα άγριο ζώο, σκληρό και αρπακτικό με αρνητικά χαρακτηριστικά. Οπότε, η παροιμία ερμηνεύεται ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται προς τον συνάνθρωπό τους ως λύκοι, με άγριο ανταγωνιστικό τρόπο.

Την περί λύκου άγρια φύση του ανθρώπου έχει αποδεχτεί ο Θουκυδίδης, ο οποίος διακήρυξε ότι «γιγνόμενα μεν και αιεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η…» (Θουκυδίδης, Γ, 82, 2)˙ δηλαδή, η επιθετική και άγρια φύση του ανθρώπου ευθύνεται και για τους πολέμους που ξεσπούν λόγω συμφερόντων. Προφήτεψε πως οι πόλεμοι δεν θα σταματήσουν ποτέ. Το διαχρονικό επιθετικό ένστικτο του ανθρώπου δύσκολα τιθασεύεται αδιαφορώντας για τους νόμους και το δίκαιο.

Η λατινική έκφραση αναφέρεται και στο έργο «Λεβιάθαν» του φιλοσόφου Τόμας Χομπς. Ο Σίγκμουντ Φρόυντ, επίσης, συμφωνούσε. Έγραψε στο έργο του «Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας» (1930): «Οι άνθρωποι δεν είναι ευγενή πλάσματα, που επιθυμούν να αγαπηθούν, που το πολύ αμύνονται αν δεχθούν επίθεση. Αντιθέτως, είναι όντα μεταξύ των ενστικτωδών προικισμάτων των οποίων, πρέπει να αναγνωρισθεί ένα ισχυρό μερίδιο επιθετικότητας. Ως αποτέλεσμα, ο πλησίον τους είναι για αυτούς όχι ένας δυνητικός βοηθός ή αντικείμενο έρωτα, αλλά επίσης κάποιος που τους θέτει σε πειρασμό να ικανοποιήσουν την επιθετικότητά τους επάνω του, να εκμεταλλευθούν το εργασιακό του δυναμικό χωρίς αποζημίωση, να τον χρησιμοποιήσουν σεξουαλικά χωρίς τη συγκατάθεσή του, να πάρουν τα αγαθά του, να τον εξευτελίσουν, να του προκαλέσουν πόνο, να τον βασανίσουν και να τον σκοτώσουν». 

Ο «λύκος» εμφανίζεται στο ανθρώπινο επίπεδο όταν υπάρχει άγριος ανταγωνισμός μεταξύ αντιπάλων˙ «επιβάλλεται» να εξολοθρευθεί, αφανιστεί ο αντίπαλος.

Η πρόθεση για σεξουαλική εκμετάλλευση της χήρας περιγράφεται από τον Καζαντζάκη στον «Αλέξη Ζορπά».

Ποιος άνθρωπος με εμπειρίες ζωής και γνώσεις Ιστορίας, αμφισβητεί αυτό το συμπέρασμα;

Η αλλαγή της ανθρώπινης φύσης προϋποθέτει δημιουργικά εμπνευσμένες, αισθητικά καλλιεργημένες, ανθεκτικές στην κακοποίηση και επίμονες προσπάθειες πολιτισμικής, κοινωνικής και επιστημονικής αναβάθμισης. Χρειάζονται πολλές προσπάθειες που να οδηγήσουν το άτομο στην αυτογνωσία, στον αυτοσεβασμό, στην αυτοεκτίμηση, στην αυτοπεποίθηση, στην υπευθυνότητα στην άμιλλα, στην ηθική θεώρηση της πραγματικότητας, για την επίτευξη της ισορροπίας. Δεν μπορεί να αφήνεται το άτομο «βορά» στις εκάστοτε σκοπιμότητες. Ο άνθρωπος που στερείται αυτογνωσίας παρασύρεται από το συναίσθημα.

«… όλοι μας, γνήσια τέκνα των ίδιων αντιφατικών υπαρξιακών αναγκών:

⦁ από τη μια ορμές, από την άλλη ιδέες,
⦁ από τη μια συναίσθημα, από την άλλη λογική,
⦁ από τη μια ανάγκη για αγάπη, από την άλλη ανάγκη για ελευθερία,
⦁ από τη μια ανάγκη για αυτοϋπέρβαση, από την άλλη ανάγκη για αυτοεπιβεβαίωση.

Όλοι, αυτόβουλα ή όχι απαλλοτριωμένοι από τα πολιτισμικά προϊόντα του κόσμου μας, από τη φτιαξιά μας, από τις συνθήκες ή με την πρόοδο του χρόνου, συγκροτούμε ατομικές ταυτότητες και, εν τέλει, προσωπικές αλήθειες» (Παπαδόπουλος Γ.Χ.).

Όμως το συναίσθημα προπορεύεται της λογικής και χάνεται ευκολότερα.

Είναι δυνατόν ένας λογικός άνθρωπος να γίνει λύκος για τον άνθρωπο, το φίλο, το γείτονα, το γονιό, τον αδελφό;

Και όμως …

Ο άνθρωπος ξεχνά ότι είναι περαστικός από τη γη και πρέπει να κανονίσει ανάλογα την πορεία του.

Οφείλει να εναρμονίσει και να διαφυλάξει και το είναι του και την υστεροφημία του, προσέχοντας τη συμπεριφορά του, αποφεύγοντας τις αρνητικές κριτικές και πριν αλλά και μετά την «αναχώρηση».

Υπάρχουν όμως «λύκοι» και μεταξύ κρατών. Διαχρονικά πάντα υπήρχαν πόλεμοι. Αυτή την εποχή συνεχίζονται δυο πόλεμοι στην περιοχή μας (Ουκρανικός Πόλεμος και Πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς). Ο δεύτερος τείνει να εξελιχθεί σε γενοκτονία Παλαιστινίων. Οι Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα κάνουν τα δικά τους. Διάφορες εστίες συγκρούσεων υπάρχουν σε όλες τις ηπείρους και ευχόμαστε να μην επεκταθούν.

Και η ιστορία επαναλαμβάνει το ίδιο σενάριο. Ο άνθρωπος γίνεται για τον άνθρωπο λύκος. Σκοτώνει ανηλεώς, βομβαρδίζει, παρανομεί, καταπατεί, ισοπεδώνει για να κυριαρχήσει.

Ας θυμηθούμε τη ρήση του Θουκυδίδη, «αν θέλεις ειρήνη να ετοιμάζεσαι για πόλεμο». Γιατί τα ένστικτα «λύκου», του αντιπάλου, καραδοκούν (ειδικά του γκρίζου λύκου).

Πώς εξηγείται σε μια ημικατεχόμενη πατρίδα με επικίνδυνους γείτονες, ο προϋπολογισμός Παιδείας να είναι τριπλάσιος του αντίστοιχου της Άμυνας;

Η ιστορία διδάσκει.

Στη δεκαετία του 1930, εποχή που η Βρετανία ήταν η μεγαλύτερη δύναμη παγκοσμίως, οι ηγέτες της ακολούθησαν την «Πολιτική Κατευνασμού» (Appeasement Policy) απέναντι στη ναζιστική Γερμανία, θέλοντας να αποφύγουν έναν δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αφού ο πρώτος (1914-1918) κατέστρεψε την Ευρώπη και προκάλεσε τον θάνατο εκατομμυρίων. Ο κατευνασμός σημαίνει την παροχή παραχωρήσεων σε μια επιθετική ξένη δύναμη, ώστε να αποφευχθεί ο πόλεμος (ένα είδος ΜΟΕ).

Το 1938 ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Συντηρητικός, Νέβιλ Τσάμπερλεν, υπέγραψε τη Συμφωνία του Μονάχου μαζί με την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, με την οποία η Τσεχοσλοβακία (που δεν συμμετείχε στο Μόναχο) παραχωρούσε ανατολικά εδάφη της στη Γερμανία, με τη συμφωνία να μη γίνει εισβολή στην υπόλοιπη χώρα. Επιστρέφοντας στο Λονδίνο ο Τσάμπερλεν είπε την ιστορική φράση «Peace for our time» («Ειρήνη στην εποχή μας») (π.χ. Ήρεμα Νερά), η οποία διαψεύσθηκε τραγικά έξι μήνες μετά όταν η Γερμανία παραβίασε τη συμφωνία προσαρτώντας ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία. Τελικά, η κυβέρνηση Τσάμπερλεν αναγκάστηκε να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και ο ίδιος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ.

Επομένως, προσοχή από τους «λύκους».