Η Αλάσκα μύριζε Γιάλτα. Θύμισε εκείνη τη βαριά αίσθηση ότι οι ισχυροί του κόσμου μοιράζουν τις χώρες σε σφαίρες επιρροής, όπως μοιράζουν οι παίκτες του πόκερ τα τραπουλόχαρτα. Δεν συναντήθηκαν δύο ηγέτες για να βρουν λύση στον πόλεμο. Συναντήθηκαν δύο ισχυροί για να παίξουν με την τύχη μιας χώρας. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, με την άνεση του θηρευτή που μυρίζει αίμα, και ο Ντόναλντ Τραμπ, με το αχόρταγο πάθος για προβολή, αναγνώριση και το πολυπόθητο -δεν το κρύβει πια- Νόμπελ Ειρήνης. Το αποτέλεσμα; Η Ουκρανία υποτιμήθηκε. Πέρασε σε δεύτερη μοίρα. Το δίκαιο πετάχτηκε στα σκουπίδια. Οι αρχές θυσιάστηκαν στο βωμό των γεωστρατηγικών συμφερόντων.
Ο μόνος πραγματικός νικητής ήταν ο Πούτιν. Δεν έδωσε τίποτα. Ούτε υπόσχεση για κατάπαυση του πυρός, ούτε ψήγμα αυτοκριτικής. Κι όμως κέρδισε: Εικόνες δίπλα στον Αμερικανό Πρόεδρο, ισότιμη μεταχείριση, βγήκε από την απομόνωση στην οποία τον ήθελαν οι δυτικοί, διεθνής αποκατάσταση. Για τον Πούτιν η Αλάσκα ήταν θρίαμβος. Με ένα σόου εμπνευσμένο από αμερικανιές, ξαναμπήκε στο παιχνίδι.
Και ο Τραμπ; Επανέλαβε αυτό το οποίο πάντα ήταν: Ένας έμπορος εντυπώσεων. Ενδιαφέρεται περισσότερο για το προφίλ του, για την εικόνα του «ειρηνοποιού», παρά για το περιεχόμενο. Η λέξη «ολιστική ειρηνευτική συμφωνία» που λάνσαρε, δεν είναι τίποτε άλλο από καμουφλαρισμένη συνθηκολόγηση για την Ουκρανία. Δεν είναι αυθεντική ειρήνη. Είναι το κλείδωμα της ρωσικής κατοχής με τη σφραγίδα ενός πλανητάρχη. Αλλά βέβαια, τι σημασία έχει; Αρκεί να υπάρχει μια τελετή με κάμερες, υπογραφές και με επιδιωκόμενο στόχο ένα… βραβείο Νόμπελ. Το Κίεβο μπορεί να περιμένει.
Και η Ουκρανία; Ξεχασμένη. Ούτε ο πόνος των χιλιάδων νεκρών, ούτε τα ερείπια των πόλεων, ούτε η αδιάκοπη ροή προσφύγων φάνηκε να απασχολούν πραγματικά το «δίδυμο της Αλάσκας». Αντί να μιλούν για δικαιοσύνη, μιλούν για «ολιστικές ειρηνευτικές συμφωνίες». Δηλαδή για πολιτικές ισορροπίες που βολεύουν τους ισχυρούς και αδιαφορούν για το δίκαιο. Αυτό, ας μην κοροϊδευόμαστε, στην Αλάσκα θάφτηκε.
Η αλήθεια είναι ότι σε τέτοια σαλόνια, οι αρχές και οι αξίες δεν έχουν καμία τύχη. Συνθλίβονται κάτω από το βάρος των γεωστρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων. Σε αυτό το παζάρι, η Ουκρανία βρέθηκε στο ράφι σαν εμπόρευμα σε ξεπούλημα. Τώρα προσπαθούν να χρυσώσουν το χάπι. Προτάσσουν ότι θα προσφέρουν εγγυήσεις ασφάλειας. Με ποιο τίμημα; Την παραχώρηση εδαφών…
Και ο ΟΗΕ; Αστείο. Ο οργανισμός που δημιουργήθηκε για να εμποδίζει τέτοια ξεπουλήματα είναι πια το πιο ακριβοπληρωμένο γραφείο έκδοσης ανακοινώσεων στον κόσμο. Μόνο δηλώσεις, μόνο ευχολόγια. Καμία παρουσία, καμία ισχύς. Η ανυπαρξία του επισφραγίστηκε πέραν πάσης αμφιβολίας.
Και η Ευρώπη; Η γηραιά ήπειρος, που παριστάνει το θεματοφύλακα των αξιών, ήταν πάλι θεατής. Αμήχανη, διχασμένη, φοβισμένη, με μια μόνιμη διάθεση να συμβιβαστεί για να συνεχίσει το «business as usual». Από τη μια δηλώνει αλληλεγγύη στην Ουκρανία, από την άλλη κοιτάζει το ρολόι της ενεργειακής εξάρτησης. Ένας γίγαντας με πήλινα πόδια, που φωνάζει για αρχές αλλά σιωπά όταν το κόστος αγγίζει το πορτοφόλι.
Οι γραμμές αυτές γράφτηκαν πριν ξεκινήσει η ψεσινή συνάντηση στον Λευκό Οίκο, όπου ο Ζελένσκι λογικά θα προσπαθούσε να πείσει τον Τραμπ και τους Ευρωπαίους ότι η ελευθερία του λαού του δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα. Ωστόσο, αν οι ισχυροί αποφάσισαν ότι το έδαφος της Ουκρανίας πρέπει να είναι διαπραγματεύσιμο, ούτε ο ίδιος ούτε η Ευρώπη θα μπορέσουν να το αποτρέψουν. Στην Αλάσκα φάνηκε ξεκάθαρα ποιος κρατά το στυλό που γράφει την Ιστορία. Και δεν είναι ούτε οι λαοί ούτε οι αδύναμοι ηγέτες.
Το πραγματικό ερώτημα είναι ποια διεθνής τάξη γεννιέται μέσα από αυτή τη «νέα Γιάλτα»; Μια τάξη όπου η ισχύς καθορίζει το δίκαιο. Όπου οι λαοί γίνονται πιόνια στο παιχνίδι των υπερδυνάμεων. Αν αυτό είναι το μέλλον, τότε μιλάμε για επιστροφή στη ζούγκλα. Στην Αλάσκα δεν χάθηκε μόνο μια ευκαιρία για την Ουκρανία, χάθηκε κι ένα κομμάτι από την αξιοπιστία του ίδιου του «πολιτισμένου» κόσμου.
Αυτό είναι το εγκληματικό. Δεν μιλάμε για μια αποτυχία διαπραγμάτευσης αλλά για τη γέννηση μιας νέας διεθνούς τάξης όπου το δίκαιο αντικαθίσταται από τη βία και οι αρχές από την ισχύ. Ένα μήνυμα που δεν αφορά μόνο την Ουκρανία. Αφορά κάθε χώρα. Αφορά και εμάς. Γιατί αν οι ισχυροί αποφασίσουν αύριο ότι το Κυπριακό πρέπει να λυθεί με βάση τα δικά τους συμφέροντα, καμία Ευρώπη, κανένας ΟΗΕ, κανένα διεθνές δίκαιο δεν θα σταθεί εμπόδιο.
Αν αποφασίσουν ότι η κατοχή εδαφών πρέπει να νομιμοποιηθεί, θα την πλασάρουν ως μια ρεαλιστική λύση. Και τότε, όπως και στην Αλάσκα, θα αποφασίσουν οι λίγοι, κι εμείς θα βρεθούμε μπροστά σε τετελεσμένα.
Θυμίζοντας μας ότι οι έμποροι των εθνών παραμένουν εφιάλτης. Και οι υπόλοιποι μαριονέτες στις τραγωδίες τις οποίες ανεβάζουν.
