Στο περιοδικό Scientific America, (8/2021) δυο φυσικοί ειδικοί στα θέματα στρατιωτικής ασφάλειας (David Wright, Cameron Tracy), υπογράφουν εκτενές άρθρο που αφορά σε στρατιωτικό εξοπλισμό, συγκεκριμένα τους σύγχρονους υπερ-υπερ-ηχητικούς πυραύλους (hypersonic, από 5 μέχρι Mach 20) [υπερηχητικοί (supersonic) όταν ταξιδεύουν με ταχύτητα μεγαλύτερη της ταχύτητας του ήχου (Mach 1), μέχρι Mach 5].
Ο Ρώσος Προέδρος Vladimir Putin σε ομιλία του μπροστά στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση (2018) (απ’ ευθείας μετάδοση από τηλεοράσεως), ανακοίνωσε κλιμάκωση της κούρσας εξοπλισμών που βρίσκεται σε εξέλιξη (είχε αποσυρθεί από τη Συνθήκη κατά των αντιβαλλιστικών πυραύλων (ΑΒΜ), 2002). Σύμφωνα με τον Putin, η Ρωσία δημιουργούσε νέους υπερ-υπερ-ηχητικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που κινούνται στην ατμόσφαιρα με μεγάλες ταχύτητες, ένας εκ των οποίων (Avangard) μπορεί να κάνει τέτοιους ελιγμούς στον αέρα με ταχύτητα Mach 20, ώστε δεν μπορεί να αναχαιτιστεί.
Η ομιλία Putin είχε πολλές αντιδράσεις, μεταξύ των οποίων το Πεντάγωνο που αφιέρωσε 3,2 δισ. για έρευνα και εφαρμοσμένες σχετικές πρακτικές ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυ άμυνας για την αναχαίτιση βαλλιστικών πυραύλων.
Μετά την επίθεση της Al Qaeda στους Δίδυμους Πύργους (11/9/2001) ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, George W. Bush, διέταξε τη δημιουργία τέτοιων πυραύλων και αποχώρησε από την ΑΒΜ. ΗΠΑ και Ρωσία την είχαν συνυπογράψει (1972), βάσει της οποίας είχε σταματήσει η κατασκευή αμυντικών ασπίδων για αναχαίτιση πυραύλων εκατέρωθεν. Αποτέλεσμα της επίθεσης (11/9/2001) ήταν η λήψη βιαστικών αποφάσεων που επηρέασε τις τρεις υπερδυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα).
Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα έχουν επιδοθεί στην κατασκευή υπερ-υπερ-ηχητικών πυραύλων που πετούν σε πιο χαμηλό ύψος, κυρίως διότι μπορούν να ξεγελάσουν τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ. Οι συζητήσεις για τα όπλα έχουν αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας, μεγιστοποιώντας την πιθανότητα σύγκρουσης.
Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και ιστορικός Θουκυδίδης (471-400 π.Χ.) πολέμησε στον Πελλοπονησιακό πόλεμο (431-404 π.Χ.) μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Ήταν Αθηναίος στρατηγός. Αντίθετα με τον Ηρόδοτο και άλλους ιστορικούς δεν κατέγραψε μόνο τα γεγονότα αλλά προσπάθησε να δώσει εξήγηση στους λόγους που προέκυψε ο πόλεμος. Μελέτησε την επικρατούσα πολιτική κατάσταση, κατέγραψε τη σειρά των γεγονότων και έδωσε εξήγηση γιατί κατέληξαν σε πόλεμο. Ο Θουκυδίδης, που οι θεωρίες του διδάσκονται σε όλα τα πανεπιστήμια, είχε πει ότι η ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων.
Μετά τη νίκη των Ελλήνων στους Περσικούς πολέμους, υπήρχαν δύο μεγάλες δυνάμεις (πόλεις-κράτη), η Αθήνα με μεγάλη ναυτική δύναμη και η Σπάρτη με μεγάλη δύναμη στην ξηρά, που συγκρούστηκαν με νικητή τη Σπάρτη. Η μεγάλη διάρκεια του πολέμου και η σκληρότητά του εξασθένησαν και τις δύο πόλεις οπότε κατέφθασαν οι Μακεδόνες από τον βορρά και κατέλαβαν και τις δύο, με τελικό αποτέλεσμα να επωφεληθεί τρίτος, που έγινε η μόνη δύναμη της εποχής. Η εξήγηση του Θουκυδίδη πολύ απλή: η Αθήνα εξοπλιζόταν συνεχώς, οπότε το αντίπαλο δέος, η Σπάρτη ανησύχησε και άρχισε να εξοπλίζεται και αυτή, οπότε ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Αυτή είναι η παγίδα του Θουκυδίδη, η ανατροπή στην ισορροπία δυνάμεων που προκαλεί φόβο στον αντίπαλο, αφού δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τις προθέσεις του άλλου, υποψιάζεται ότι εξοπλίζεται για να επιτεθεί. Η εξήγηση βρίσκει εφαρμογή στις μέρες μας και οι πολιτικοί δεν έχουν και πολλά περιθώρια ελιγμού, παγιδεύονται, επιβάλλουν περαιτέρω εξοπλισμό και ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος.
Δηλαδή, όταν μια ισχυρή κυρίαρχη δύναμη αντιλαμβάνεται την άνοδο μιας άλλης που απειλεί να την επισκιάσει, μοιραία οδηγείται σε σύγκρουση μαζί της.
Ερχόμαστε τώρα στις ανοικτές διαλέξεις των Ρώσων καθηγητών του Πανεπιστημίου Higher School of Economics (HSE) Μόσχας, Timofey Bordachev και Dmitry Suslov, κάτω από τη θεματική «Understanding International Relations Theory» (Μάιος 2021). Ανέφεραν τα εξής: «Η Ρωσία έχει ωφεληθεί από την άνοδο της Κίνας, ο κόσμος έγινε πολυπολικός με αποτέλεσμα το οικονομικό και πολιτικό κέντρο βάρους να μετατοπιστεί από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό. …Το ”τέλος της ιστορίας” με επικράτηση του δυτικού προτύπου έχει αποδειχθεί ψευδαίσθηση… Η Ρωσία βλέπει απειλές αλλά και προκλήσεις στη νέα τάξη πραγμάτων, έχει ήδη αποτρέψει διεύρυνση της δυτικής τάξης και ενσωμάτωση στην τροχιά της δύσης… Συνεχίζεται νέος αγώνας εξοπλισμών και περαιτέρω στρατιωτική συσσώρευση στην Ευρώπη με κατάρρευση του εναπομείναντος ελέγχου των πυρηνικών όπλων… Η Μέση Ανατολή βρίσκεται μόνο στην αρχή μεγάλης αποσταθεροποίησης και τα προβλήματα δεν θα λήξουν και αν ακόμα καταστραφεί το Ισλαμικό Κράτος… Η οικονομική κατάσταση της Ρωσίας είναι δύσκολη ειδικά με τις κυρώσεις… Οι σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση θα παραμείνουν συγκρουσιακές, σίγουρα όχι φιλικές και επομένως πρέπει να προετοιμαστούμε για την πιθανότητα περαιτέρω όξυνσης της αντιπαράθεσης ή ακόμα και άμεσης στρατιωτικής απειλής. Η Ρωσία πρέπει να κάνει στρατιωτικές επενδύσεις… Άμεσες προτεραιότητες της Ρωσίας είναι η διατήρηση της στρατιωτικής αυτονομίας (ούτε με το ΝΑΤΟ ούτε με την Κίνα), η με ίσοις όροις συμμετοχή με άλλους ισχυρούς παράγοντες στη λήψη παγκόσμιων αποφάσεων βασισμένα στη διπλωματική ισότητα, αμοιβαιότητα και αναγνώριση…».
Η παγίδα του Θουκυδίδη καλά κρατεί.
