Η μέρα διαρκεί όσο 18.629! Φταίνε όσα έγιναν με το ξημέρωμά της κι ακόμα διαρκούν. Ύστερα ήρθαν κι άλλα που δεν έγιναν έγκαιρα αντιληπτά, υποβαθμίστηκαν ή “ξεχάστηκαν”-θυσία στον βωμό του μηδέποτε καλού κλίματος και μιας ψευδεπίγραφης ειρήνης. Το κακό δεν ξεκίνησε το 1974, λένε ντόπιοι και ξένοι. Δεν αρκεί να αναφέρεις μια άλλη ημερομηνία αλλά πρέπει να αναζητήσεις τα γεγονότα σε βάθος χρόνου… Δεν είναι μόνο οι διακοινοτικές ταραχές του Δεκέμβρη 1963, ούτε μόνο τα τελευταία χρόνια της αποικιοκρατίας. Ας ξεκινήσουμε από το 1960, τα πρώτα βήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ). Ο τόπος μπήκε τότε σε μια νέα εποχή, απρόσμενα (αλλά όχι ανεξήγητα) ταραχώδη. Μετά εκείνα τα Χριστούγεννα, η πρώτη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας (18 Μάρτη 1964) παρείχε πλήρη στήριξη στην κυρίαρχη ΚΔ, την οποία και καλούσε να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για τερματισμό της βίας και της αιματοχυσίας. Εκεί καθοριζόταν και η σύσταση μιας Ειρηνευτικής Δύναμης και ο διορισμός ενός μεσολαβητή σε συμφωνία με την ΚΔ, μαζί και με τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις. Τότε η συνεννόηση ήταν σε τετραμερές επίπεδο…
Δέκα χρόνια αργότερα τα σιαμαία “πραξικόπημα-εισβολή”, καλοσχεδιασμένα και συμπορευόμενα άλλαξαν το σκηνικό, με νεκρούς και τραυματίες, αγνοούμενους και πρόσφυγες. Μεσούσης της “εκεχειρίας”, με τον εισβολέα να κατακτά όσα δεν κατάφερε στην πρώτη φάση της εισβολής, ξεκίνησαν οι “συνομιλίες” της Γενεύης με υποβάθμιση της ΚΔ σε ένα από τα δυο μέρη – αυτό μάς έμεινε από τότε… Εκβιαστικό ζητούμενο από την Τουρκία το 35% του εδάφους, ομοσπονδιακή λύση με πρόσθετα καντόνια και επειδή (τότε) αυτά απορρίφθηκαν ακολούθησε, εξίσου καταστροφική, η δεύτερη φάση της εισβολής. Ο “βοηθητικός” ρόλος των Βρετανών (προς λύση διχοτομική) αναδείχτηκε ξανά τον Γενάρη του 1975 όταν συνέδραμαν στη μεταφορά Τουρκοκυπρίων από τις ελεύθερες στις κατεχόμενες περιοχές, με δελεαστική/εκβιαστική προτροπή του Ντενκτάς για ασφάλεια και διανομή κλεμμένων περιουσιών “ίσης αξίας” με αυτές που άφησαν στα χωριά τους. Με τον τρόπο αυτό αχρηστεύτηκε, πριν καν συνυπογραφεί, η Συμφωνία της Γ΄Βιέννης (Αύγουστος 1976) την οποία η Τουρκία δεν επρόκειτο να σεβαστεί, ερμηνεύοντάς την αργότερα σαν “συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών”.
Σταδιακά, η αρχική συζήτηση για πολυπεριφερειακή ομοσπονδία, που τουλάχιστον δεν θα ήταν καθοριστικά χωριστική, εξελίχτηκε στον τελευταίο οδυνηρό συμβιβασμό της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ), με ασαφές αλλά επικίνδυνα διχοτομικό περιεχόμενο. Αργότερα αυτός ο συμβιβασμός βαφτίστηκε “διεκδίκηση αγώνα”…
Το ψευδοκράτος ανακηρύχθηκε τον Νιόβρη 1983 και το ακούσαμε με υπομονή και “σύνεση”. Πέρασαν πέντε μέρες για να κινητοποιηθούμε εντός ωραρίου εργασίας (σημ.: σαρανταδύο χρόνια αργότερα, η Βουλή επέβαλε ψήφισε πρόσφατα για …εγκράτεια εφτά ημερών και υποβολή αίτησης για μια κινητοποίηση)…
Στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, “προοδευτικές” δυνάμεις στα κατεχόμενα άνοιξαν τον δρόμο για επέκταση του σφετερισμού των κλεμμένων περιουσιών, παραχωρώντας “τίτλους ιδιοκτησίας” σε Τουρκοκύπριους μα και έποικους. Το μεγάλο φαγοπότι εντατικοποιήθηκε κι ενώ, έστω με καθυστέρηση δέκα χρόνων (2006), η ΚΔ ενίσχυσε κατάλληλα το θεσμικό πλαίσιο, δεν έκανε οτιδήποτε για δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια. Την ενοχή της Πολιτείας για την απραξία, την καταγγέλλουμε ως ύποπτη διευκόλυνσης διχοτομικής λύσης όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και των ιδιοκτησιών. Άλλωστε είχε από νωρίς παραμορφωθεί από προσφυγικό σε περιουσιακό, παραπέμποντας σε αποζημιώσεις. Πέρασε απαρατήρητη η “απουσία συναισθηματικού δεσμού” για τους δεκάχρονους και η Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας που επικεντρώθηκε σε αποζημίωση- τουρκοποίηση…
Από την επαύριον της εισβολής, η κατοχή άρχισε μεθοδευμένη τη δημογραφική αλλοίωση των κατεχομένων, μετατρέποντας την τουρκοκυπριακή κοινότητα σε μειονότητα και φιμώνοντάς την στις διαδοχικές “εκλογές” ενώ, παράλληλα, τουρκοποιούσε τα τοπωνύμια. Είναι αξιοπερίεργο πώς δεν αξιοποιήθηκαν οι εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης (Κουκό-1992, Λάκσο-2003) περί εποικισμού. Στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Χάνεϊ-ντε Σότο ψήφισαν ξανά οι έποικοι, καθορίζοντας με οδηγίες της Άγκυρας, το πλειοψηφικό “ναι” στα κατεχόμενα. Από τότε κουβαλούμε σαν προπατορικό αμάρτημα το δικό μας “΄Οχι” που ήταν η εύλογη απόρριψη ενός διχοτομικού ΔΔΟϊκού σχεδίου.
Στο μεταξύ είχαν “ανοίξει” τα οδοφράγματα… Ήταν αυτονόητο να θέλουμε να δούμε τους τόπους μας, ιδιαίτερα όσοι διωγμένοι άφησαν σπίτια και καλλιέργειες, φωτογραφίες, κειμήλια και αναμνήσεις. Αυτό ουδεμία έχει σχέση με τις κλεπταποδοχικές εξορμήσεις για διακοπές, καζίνα και κάθε είδους “ψυχαγωγία”, φτηνή βενζίνη και λοιπά αγαθά…
Πέρασε μισός αιώνας για να κατανοήσουμε πως ο αγώνας ενάντια στην κατοχή, τον εποικισμό και τον γεωγραφικό διαχωρισμό είναι κοινός για τους Κυπρίους. Είναι το μήνυμα της Μέρας μέσα από τις εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων. Οι γραφειοκράτες του ΟΗΕ που μιλούν με την κοινωνία των “επιλεγμένων” πολιτών αδυνατούν να το κατανοήσουν. Εμείς θα το δυναμώσουμε!
