Μετά την ένταξή της στην ΕΕ τον Μάιο του 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) ανέλαβε για πρώτη φορά την Προεδρία του Συμβουλίου το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Τότε όντας ακόμη δικαστής στο Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) ήμουν μέλος αποστολής του Δικαστηρίου, η οποία πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο πλαίσιο της Προεδρίας. Το Δικαστήριο εν όψει της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου από την ΚΔ για δεύτερη φορά το πρώτο εξάμηνο του 2026 πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Κύπρο τον ερχόμενο Νοέμβριο. Είναι η τρίτη φορά που το Δικαστήριο έρχεται για επίσημη επίσκεψη με αντιπροσωπεία μελών του στην Κύπρο. Η πρώτη έγινε τον Μάιο του 2005, μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και υπήρξα και τότε μέλος αυτής της αποστολής.

Πέραν από τη γενικότερη αξία που τέτοιες επισκέψεις έχουν, ώστε οι Δικαστές του ΔΕΕ να γνωρίζουν από κοντά τα νομικά και δικαστικά συστήματα των κρατών μελών, για την Κύπρο έχουν μία ιδιαίτερη αξία και βαρύτητα. Μόνο η επί τόπου γνωριμία της κατάστασης καθιστά καλύτερα κατανοητό το κυπριακό πρόβλημα και τις ιδιαιτερότητες τού νομικού και δικαστικού συστήματος σε μία ημικατεχόμενη χώρα. Μόνο έτσι καθίσταται καλύτερα κατανοητό το γεγονός ότι ένα μεγάλο τμήμα της χώρας είναι εκτός του ελέγχου του νομικού και δικαστικού συστήματος της ΚΔ. Ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, περιουσιακά και άλλα, καταπατούνται από την ξένη κατοχική δύναμη, η οποία αυθαίρετα εφαρμόζει συστήματα δικαίου προορισμένα να καταστρατηγούν τα ανθρώπινα δικαιώματα πολιτών της ΕΕ.

Αξίζει να σημειώσω ότι στη διάρκεια των πιο πάνω επισκέψεων του ΔΕΕ πλείστοι συνάδελφοι μού ομολόγησαν ότι μόνον όταν κάποιος δει επί τόπου την κατάσταση στην Κύπρο αποκτά πλήρη εικόνα της πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει η εισβολή και η κατοχή. Ιδιαίτερο δε συγκλονισμό ένοιωσαν ατενίζοντας από τα κράσπεδα της Δερύνειας την αιχμάλωτη, άδεια πόλη της Αμμοχώστου, το στολίδι της Κύπρου πριν από την εισβολή, η οποία και υπήρξε η γενέθλια πόλη μου.

Αλλά ας επιστρέψουμε στην Προεδρία του Συμβουλίου, την οποία η ΚΔ αναλαμβάνει για δεύτερη το πρώτο εξάμηνο του ερχόμενου έτους. Είναι μεγάλη η πρόκληση για την Κύπρο, ώστε να πραγματοποιήσει μία επιτυχημένη Προεδρία εν’ όψει των ταραγμένων καιρών στον ευρωπαϊκό χώρο, ιδιαίτερα όμως εν’ όψει των όσων τραγικά εκτυλίσσονται μόλις μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από εμάς. Το δράμα του παλαιστινιακού λαού μοιάζει ατέλειωτο και η ανασφάλεια του Ισραήλ προβληματίζει. Η Κύπρος είναι ο ανατολικότερος βραχίονας της ΕΕ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου τα όσα δραματικά εξελίσσονται είναι ικανά να επηρεάσουν τις παγκόσμιες εξελίξεις. Αναλαμβάνει την Προεδρία σε μια κρίσιμη στιγμή, κατά την οποία γίνεται μια πολύ σοβαρή προσπάθεια οριστικής ειρήνευσης και επίλυσης των προβλημάτων. Η Κύπρος έδειξε ήδη από την αρχή της κρίσης ότι μπορεί να συμβάλει μέσα από προγράμματα υποστηριζόμενα και από την ΕΕ στον μετριασμό του ανθρώπινου πόνου των Παλαιστινίων. Αναλαμβάνοντας σύντομα την Προεδρία αυτή την κρίσιμη στιγμή μπορεί να συμβάλει θετικά στα όσα επίκεινται να συμβούν,  πολύ περισσότερο αν η ίδια η ΕΕ θελήσει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις που έρχονται. Οι καλές της σχέσεις τόσο με το Ισραήλ όσο και με τους Παλαιστινίους μπορούν να συμβάλουν ώστε η Ευρώπη να βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων, κάτι που ας μου επιτραπεί να πω, απέφυγε μέχρι σήμερα, παρά την εγγύτητά της και τα συμφέροντα που έχει στην περιοχή, στον βαθμό που όφειλε να το πράξει.

Ανεξάρτητα, όμως, από το πρόβλημα της Παλαιστίνης, η Κύπρος ως η ανατολικότερη εσχατιά της Ευρώπης έχει την ευχέρεια ένεκα των ιδιαίτερα καλών σχέσεων της με πλείστες αραβικές-μουσουλμανικές χώρες της περιοχής να φέρει την ΕΕ εγγύτερα και να γίνει η γέφυρα μεταξύ της ΕΕ και των χωρών αυτών. Η ΚΔ μ’ έναν κατά μεγάλη πλειοψηφία χριστιανικό πληθυσμό, θα έλεγα το ανατολικότερο προπύργιο τού Χριστιανισμού στην περιοχή, και περιβαλλόμενη από μουσουλμανικές χώρες, μπορεί καλύτερα να συμβάλει στην πολιτισμική κατανόηση μεταξύ της Χριστιανικής Ευρώπης και του κόσμου του Ισλάμ. Η Κύπρος είναι η πύλη των αραβικών χωρών προς την Ευρώπη και η ασφαλής έξοδος του Ισραήλ προς δυσμάς.

Η μεγάλη πρόκληση για την κυπριακή Προεδρία είναι να φέρει γενικότερα την ΕΕ εγγύτερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, μια περιοχή από κάθε άποψη σημαντική για τις παγκόσμιες εξελίξεις, οικονομικές, εμπορικές, ενεργειακές, πολιτικές, και να συμβάλει στη σύσφιξη των σχέσεών τους σε ένα ευρύ φάσμα τομέων και δράσεων προς αμοιβαίο όφελος αλλά και προς όφελος της παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας. Η Κύπρος παρά το μέγεθος της και το δικό της ιδιαίτερο πρόβλημα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει θετικά στην εξέλιξη των παγκόσμιων πραγμάτων.

*Πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τέως δικαστής του Δικαστηρίου της ΕΕ– (Εισήγηση που κατατέθηκε στις Διεθνολογικές Συναντήσεις Ναυπλίου)