Μια μεγάλη κρίση, από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της, βιώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τις αποκαλύψεις ότι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανάμεσά τους και ευρωβουλευτές εμπλέκονται σε σκάνδαλο χρηματισμού από το Κατάρ.
Καθώς οι έρευνες των βελγικών Αρχών συνεχίζονται ώστε να διαλευκανθεί πλήρως η υπόθεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να διαχειριστεί τις εξελίξεις, οι οποίες έχουν φέρει βαρύτατο πλήγμα στο κύρος της. Από την άλλη όμως, όπως ανέφερε στην συνέντευξή της στον «Φιλελεύθερο», η Στέλλα Λαδή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Queen Mary University of London στη Βρετανία, η αποκάλυψη τέτοιων σκανδάλων δείχνει πως τέτοια γεγονότα δεν περνούν απαραίτητα και πως υπάρχουν τα απαραίτητα αντανακλαστικά για την αντιμετώπισή τους.
Το επόμενο διάστημα δεν θα είναι εύκολο. Όμως το Qatargate είναι μια μεγάλη ευκαιρία των ευρωπαϊκών θεσμών για μια γενναία αυτοκάθαρση. Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες έχουν αποδείξει ιστορικά ότι έχουν τη δυνατότητα μετασχηματισμού. Όπως ανάφερε η Στέλλα Λαδή, είναι σημαντικό πως θα διερευνηθούν πλήρως τα γεγονότα και πως θα αποδοθούν ευθύνες σε όλους τους εμπλεκόμενους. «Οι ποινές πρέπει να είναι αυστηρές και παραδειγματικές γιατί η διαφθορά όταν κάποιος απολαμβάνει ένα δημόσιο αξίωμα και την εμπιστοσύνη των πολιτών, δεν είναι μόνο ένα οικονομικό έγκλημα αλλά και ένα πλήγμα στους θεσμούς», ανάφερε.
Την ίδια στιγμή η ΕΕ πρέπει να διαχειριστεί και τις παράπλευρες συνέπειες, καθώς το Qatargate δεν είναι καθόλου θετικό για την διεθνή εικόνα της. Εφόσον όμως γίνουν οι σωστές διορθωτικές κινήσεις στους κανονισμούς και στους θεσμούς και αποδοθεί δικαιοσύνη θα είναι μια απόδειξη ότι οι Βρυξέλλες λειτουργούν σωστά, με βάση τους κανόνες δικαίου και ότι προσπαθούν να βελτιωθούν, υποστήριξε η Στέλλα Λαδή.
-Οι αποκαλύψεις για το Qatargate σε ποιο βαθμό υπονομεύουν το κύρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και γενικότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
-Οι αποκαλύψεις διαφθοράς πάντα υπονομεύουν το κύρος των θεσμών και αποκαλύπτουν κενά στους μηχανισμούς αποφυγής τέτοιων φαινομένων, αλλά από την άλλη πρέπει να μας θυμίζουν ότι ζούμε σε οργανωμένα, δημοκρατικά συστήματα όπου τέτοιου τύπου γεγονότα δεν περνάνε απαρατήρητα. Αποκαλύπτονται από τις Αρχές και τιμωρούνται. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πάντα πιο ευάλωτη στα πυρά αμφισβήτησης καθώς, ναι μεν έχει κάνει σημαντικά βήματα δημοκρατικοποίησης με τη Συνθήκη της Λισαβώνας, αλλά εκ των πραγμάτων παραμένει ένας υπερεθνικός οργανισμός, πολύ συχνά απόμακρος για τους πολίτες.
-Ποια πρέπει να είναι κατά τη γνώμη σας η αντίδραση της ΕΕ; Ποια βήματα πρέπει να γίνουν και τι να αλλάξει, ώστε να διασφαλιστεί πως παρόμοια φαινόμενα δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον;
-Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Αρχές του Βελγίου θα πρέπει κατ’ αρχάς να ερευνήσουν τα γεγονότα και να αποδώσουν ευθύνες στους εμπλεκόμενους. Καθώς οι διαδικασίες της δικαιοσύνης απαιτούν χρόνο είναι σημαντικό, όπως άλλωστε ήδη συμβαίνει να υπάρξουν και άμεσες συμβολικές κινήσεις όπως η απομάκρυνση των υπόπτων από τος θεσμικούς τους ρόλους και η καταδίκη των γεγονότων.
Κατά τη γνώμη μου, οι ποινές θα πρέπει να είναι αυστηρές και παραδειγματικές γιατί η διαφθορά όταν κάποιος απολαμβάνει ένα δημόσιο αξίωμα και την εμπιστοσύνη των πολιτών, δεν είναι μόνο ένα οικονομικό έγκλημα αλλά και ένα πλήγμα στους θεσμούς. Από εκεί και πέρα η ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να αναθεωρήσουν τους κανόνες και να ενδυναμώσουν τα όργανα που ελέγχουν τις διαδικασίες lobbying. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Βρυξέλλες είναι πλέον η δεύτερη μετά την Ουάσιγκτον πρωτεύουσα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση ομάδων συμφερόντων και ατόμων που προωθούν τα συμφέροντα οργανώσεων αλλά και ξένων κυβερνήσεων.
-Η πρόταση για δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα δεοντολογίας που θα καλύπτει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα;
-Σίγουρα δεν βλάπτει, αλλά εξαρτάται από το πόσο αποφασιστικές αρμοδιότητες θα έχει. Όπως και η υποχρεωτική εγγραφή των ομάδων συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στις Βρυξέλλες σε ένα μητρώο. Όσο περισσότερες πληροφορίες απαιτούνται και όσο περισσότερα φίλτρα υπάρχουν, τόσο το καλύτερο. Το σημαντικότερο, όμως, είναι η εμπέδωση της κουλτούρας μη αποδοχής τέτοιων πρακτικών και η άμεση αποπομπή λειτουργών που αποκλίνουν από αυτόν τον κώδικα δεοντολογίας που ήδη υπάρχει.
-Θα έχει οποιεσδήποτε επιπτώσεις το σκάνδαλο διαφθοράς στις εξωτερικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Βλέπετε να αποδυναμώνεται ο διεθνής γεωπολιτικός ρόλος που επιδιώκει να διαδραματίζει;
-Σίγουρα ένα τέτοιο γεγονός δεν είναι θετικό για τη διεθνή εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν θα πήγαινα τόσο μακριά ώστε να πω ότι αποδυναμώνεται ο διεθνής γεωπολιτικός της ρόλος. Βεβαίως και η διεθνής κοινότητα περιμένει να δει πώς η ΕΕ θα αντιμετωπίσει αυτό το λυπηρό γεγονός, αλλά εφόσον γίνουν οι σωστές διορθωτικές κινήσεις στους κανονισμούς και στους θεσμούς και αποδοθεί δικαιοσύνη, θα είναι μια απόδειξη ότι οι Βρυξέλλες λειτουργούν σωστά, με βάση τους κανόνες δικαίου και ότι προσπαθούν να βελτιωθούν. Σε όλα τα συστήματα υπάρχει και δυστυχώς θα υπάρχει διαφθορά. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα αποκαλύπτεται και πώς τιμωρείται.
Αυστηρή τιμωρία για τους εμπλεκόμενους
-Υπάρχει τρόπος η ΕΕ να διαφυλάξει τις αξίες της, ειδικά όταν έρχεται αντιμέτωπη με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που λειτουργούν πολλές φορές και με υπόγειο ή αδιαφανή τρόπο;
-Η ΕΕ είναι ένα μεγάλος οργανισμός με σημαντική οικονομική και πολιτική δύναμη. Φυσικά και μπορεί να διαφυλάξει τις αξίες της και αυτό θα γίνει και γίνεται από μέσα. Το πόσο δυνατά είναι τα οικονομικά συμφέροντα και το αν δρουν με υπόγειο τρόπο είναι δευτερεύον. Δεν είναι καλό ούτε αληθές να θεωρούμε ότι οι εκπρόσωποι μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή ότι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι έρμαια των οικονομικών συμφερόντων και επιρρεπείς στον χρηματισμό. Είναι λυπηρό ότι μια ομάδα Ευρωπαίων αξιωματούχων έδρασε με αυτό τον τρόπο αλλά πρόκειται για ένα μεμονωμένο γεγονός, το οποίο θα πρέπει να διαλευκανθεί πλήρως και όσοι εμπλέκονται να τιμωρηθούν αυστηρά.
