Ηχηρό μήνυμα προς την Τουρκία στέλνει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των συμπερασμάτων που υιοθετήθηκαν από τους υπουργούς εξωτερικών στο τελευταίο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων. Οι περί Κύπρου αναφορές που περιλαμβάνονται στο κείμενο συμπερασμάτων και προκάλεσαν ήδη την αντίδραση της Άγκυρας, θεωρούνται αρκετά ισχυρές. Τόσο στο θέμα των παραβιάσεων σε βάρος της Κυπριακή Δημοκρατίας όσο και στο θέμα των Βαρωσίων καλεί την Τουρκία να δείξει σεβασμό στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τουρκία: Η ΕΕ λειτουργεί ως εκπρόσωπος Ελλάδας – Κύπρου
Αναλυτικά τα συμπεράσματα για την Τουρκία αναφέρουν:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Ιουνίου 2021 σημείωσε το στρατηγικό ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Η αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να διατηρηθεί. Η ΕΕ παραμένει έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκική Δημοκρατία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με την επιφύλαξη των καθιερωμένων προϋποθέσεων που καθορίστηκαν από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου 2021 και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Υπό το πρίσμα της πρόσφατης αύξησης των εντάσεων, το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης- 24ης Ιουνίου 2022 εξέφρασε βαθιά ανησυχία για τις επανειλημμένες ενέργειες και δηλώσεις της Τουρκίας, προσθέτοντας ότι η Τουρκία πρέπει να σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, υπενθυμίζοντας τα προηγούμενα συμπεράσματά του και τη δήλωση της 25ης Μαρτίου 2021, δήλωσε ότι αναμένει από την Τουρκική Δημοκρατία να σεβαστεί πλήρως το διεθνές δίκαιο, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις προς όφελος της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και να προωθήσει τις σχέσεις καλής γειτονίας με βιώσιμο τρόπο.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα σχετικά συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το Συμβούλιο παραμένει προσηλωμένο στη διατήρηση ανοικτού και ειλικρινούς διαλόγου, στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και στη συνεργασία σε βασικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως η μετανάστευση, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η δημόσια υγεία, το κλίμα και τα περιφερειακά ζητήματα. Το Συμβούλιο σημειώνει τη συνέχιση των διαλόγων υψηλού επιπέδου μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας για αρκετά από αυτά τα θέματα
Το Συμβούλιο επιδοκιμάζει τις συνεχιζόμενες σημαντικές προσπάθειες της Τουρκίας για τη φιλοξενία και την αντιμετώπιση των αναγκών σχεδόν 4 εκατομμυρίων προσφύγων. Η συνεχιζόμενη βοήθεια της ΕΕ προς τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής έχει εξασφαλιστεί εγκαίρως. Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016 συνεχίζει να παράγει αποτελέσματα . Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 21ης και 22ας Οκτωβρίου 2021 κάλεσε την Τουρκία να διασφαλίσει την πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, μεταξύ άλλων έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων, η πρόληψη των παράτυπων αφίξεων, καθώς και η επανέναρξη των επιστροφών, εξακολουθούν να αποτελούν προτεραιότητες, σύμφωνα με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο. Η πλήρης και αποτελεσματική εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας και η συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ εξακολουθούν να έχουν ουσιαστική σημασία. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη ευθυγράμμισης της Τουρκίας με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ.
Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει τις σοβαρές ανησυχίες του για την περαιτέρω και βαθιά ανησυχητική οπισθοδρόμηση στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η συστηματική έλλειψη ανεξαρτησίας και η αδικαιολόγητη πίεση στη δικαστική εξουσία εξακολουθούν να αποτελούν πηγή σοβαρής ανησυχίας, όπως και οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί, οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις και άλλα μέτρα που στρέφονται κατά δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, μελών πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων των βουλευτών, δικηγόρων, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων που ασκούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες τους.
Το Συμβούλιο ανησυχεί ότι ο πρόσφατα εκδοθείς νόμος περί παραπληροφόρησης θα μπορούσε να περιορίσει περαιτέρω την ελευθερία της έκφρασης και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία.
Το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία του σεβασμού της νομιμότητας και της ακεραιότητας της εκλογικής διαδικασίας, ιδίως στο πλαίσιο των πολυάριθμων συλλήψεων, απολύσεων και αντικαταστάσεων δημοκρατικά εκλεγμένων δημάρχων δήμων και της στοχοποίησης των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των μελών τους. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την Τουρκία να αντιστρέψει επειγόντως τις αρνητικές τάσεις σε όλους αυτούς τους τομείς και να αντιμετωπίσει αξιόπιστα τις πολλές σοβαρές ελλείψεις που εντοπίζονται στην έκθεση της Επιτροπής, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Τουρκίας.
Η Τουρκική Δημοκρατία θα πρέπει επίσης να εντείνει τη συνεργασία της με το Συμβούλιο της Ευρώπης και τα αρμόδια όργανα και θεσμικά του όργανα, να αντιμετωπίσει τις βασικές συστάσεις τους, να εφαρμόσει πλήρως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και άλλες διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις οποίες η Τουρκική Δημοκρατία είναι συμβαλλόμενο μέρος, καθώς και να εκτελέσει όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σύμφωνα με το άρθρο 46 της ΕΣΔΑ.
Η συνεχιζόμενη αδυναμία της Τουρκίας να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις δεσμεύσεις της Τουρκίας για το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και τις διεθνείς υποχρεώσεις της.
Όσον αφορά τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, το Συμβούλιο σημειώνει τις σοβαρές ανησυχίες που εξακολουθούν να υπάρχουν σχετικά με τη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς της χώρας. Οι θεσμικές αδυναμίες και οι αδυναμίες συντονισμού των πολιτικών υπονόμευσαν την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των δράσεων των αρχών και οι ανισορροπίες αυξήθηκαν σημαντικά, με αποτέλεσμα την αστάθεια της χρηματοπιστωτικής αγοράς, την αύξηση του πληθωρισμού, την αποδυνάμωση της λίρας και την αύξηση της φτώχειας. Η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών, ιδίως της Κεντρικής Τράπεζας, έχει ιδιαίτερη σημασία. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει περαιτέρω την ανάγκη η Τουρκία να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις της όσον αφορά την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη μέλη. Το Συμβούλιο εκφράζει τη λύπη του για τις συνεχείς και εκτεταμένες αποκλίσεις της Τουρκίας από τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και υπενθυμίζει ότι οι εμπορικοί φραγμοί ή ισοδύναμα που δεν είναι σύμφωνοι με αυτήν θα πρέπει να αρθούν χωρίς καθυστέρηση
Το Συμβούλιο συγχαίρει την Τουρκική Δημοκρατία για τον εποικοδομητικό της ρόλο στη διευκόλυνση των εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών. Ωστόσο, το Συμβούλιο εκφράζει τη βαθιά του λύπη για τη μη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την έντονη προσδοκία του από την Τουρκική Δημοκρατία να ενισχύσει την ευθυγράμμισή της με τις θέσεις και τα περιοριστικά μέτρα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ ως θέμα ύψιστης προτεραιότητας. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την ύψιστη σημασία της αποτροπής της καταστρατήγησης των περιοριστικών μέτρων της ΕΕ που θεσπίστηκαν ως απάντηση στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Εν προκειμένω, το Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία να διασφαλίσει την πλήρη τήρηση των εν λόγω περιοριστικών μέτρων, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των αγαθών διπλής χρήσης, στο πλαίσιο της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας.
Το Συμβούλιο σημειώνει με βαθιά ανησυχία ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας συγκρούεται όλο και περισσότερο με τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη Συρία, τη Λιβύη και την επιχείρηση IRINI. Σύμφωνα με το κοινό συμφέρον της ΕΕ και της Τουρκίας για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, το Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία και όλους τους φορείς να συμβάλουν θετικά στην επίλυση των περιφερειακών κρίσεων. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τη θέση του σχετικά με την προσχώρηση των κρατών μελών σε διεθνείς οργανισμούς.
Το Συμβούλιο εξακολουθεί να αναμένει από την Τουρκική Δημοκρατία να δεσμευτεί απερίφραστα για τις σχέσεις καλής γειτονίας, τις διεθνείς συμφωνίες και την ειρηνική επίλυση των διαφορών, προσφεύγοντας, εάν χρειαστεί, στο Διεθνές Δικαστήριο. Το Συμβούλιο, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματά του της 11ης Δεκεμβρίου 2006, της 26ης Ιουνίου 2018 και της 18ης Ιουνίου 2019, τα οποία στη συνέχεια εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς και στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, καλεί την Τουρκική Δημοκρατία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του διαπραγματευτικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής του πρόσθετου πρωτοκόλλου της συμφωνίας σύνδεσης έναντι όλων των κρατών μελών. Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι η αναγνώριση όλων των κρατών μελών είναι ουσιώδης. Η Τουρκική Δημοκρατία πρέπει να σταματήσει όλες τις απειλές και τις ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της ΕΕ επί των χωρικών τους υδάτων και του εναέριου χώρου, καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Υπενθυμίζοντας προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος. Υπενθυμίζει ότι εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας από την άποψη αυτή η δέσμευση της Τουρκίας και η συμβολή της σε μια ειρηνική διευθέτηση, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της, εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με όλα τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο. Η ΕΕ θα συνεχίσει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη στήριξη της διαδικασίας. Το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απέχει από ενέργειες που αντιβαίνουν στα ψηφίσματα 541 και 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Το Συμβούλιο καταδικάζει τις συνεχιζόμενες μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας σε σχέση με τα Βαρώσια, οι οποίες είναι αντίθετες με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, και υπενθυμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και την ανάγκη πλήρους σεβασμού των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως των ψηφισμάτων 550, 789 και 1251. Το Συμβούλιο ζητά την άμεση ανάκληση αυτών των ενεργειών και την αντιστροφή όλων των μέτρων που έχουν ληφθεί για τα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει εν προκειμένω τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2021.
Το Συμβούλιο σημειώνει με λύπη ότι η Τουρκική Δημοκρατία συνεχίζει να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υπενθυμίζει τα προηγούμενα συμπεράσματά του στα οποία σημείωνε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκικής Δημοκρατίας έχουν συνεπώς ουσιαστικά σταματήσει και δεν μπορούν να εξεταστούν περαιτέρω κεφάλαια για άνοιγμα ή κλείσιμο.»
