Επιλόχεια κατάθλιψη, ένας όρος που όλες οι γυναίκες έχουν ακούσει και που σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί άγχος. Μια πολύ δύσκολη περίοδος, την οποία βίωσαν και βιώνουν αρκετές γυναίκες μετά την εγκυμοσύνη τους. Το ποσοστό εμφάνισης της στην Κύπρο, σύμφωνα με στοιχεία από τη διδακτορική έρευνα του Δρ Κωνσταντίνου Στυλιανίδη που εκπονήθηκε το 2016, φτάνει το 28%. Ωστόσο στη χώρα μας, όπως αναφέρει ο ίδιος, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες μελέτες επί του θέματος.
Σε συνέντευξη του στο philenews ο Δρ Στυλιανίδης, κάνει αναφορά στα συμπτώματα που εκδηλώνονται στην επιλόχεια κατάθλιψη, ενώ μεταξύ άλλων εξηγεί ποια είναι η θεραπεία της επιλόχειας κατάθλιψης. Τονίζει επίσης πως η επιλόχεια κατάθλιψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με κοινωνικό στιγματισμό και δεν πρέπει να υποεκτιμάται, στέλνοντας την ίδια ώρα το δικό του μήνυμα τόσο στη κάθε γυναίκα ξεχωριστά όσο και στους γύρω της.
Αρχικά να εξηγήσουμε τι είναι η επιλόχεια κατάθλιψη και ποια είναι τα κύρια συμπτώματά της.
Η επιλόχεια κατάθλιψη εκδηλώνεται εντός τεσσάρων εβδομάδων από τον τοκετό και η
συμπτωματολογία συμπίπτει με αυτήν που παρατηρείται στις μείζονες καταθλιπτικές
διαταραχές. Σοβαρή καταθλιπτική διάθεση, υπολειτουργία σε πνευματικό και κινητικό
επίπεδο, ιδιαίτερη ανησυχία ακόμα και για απλά πράγματα, αμηχανία, δυστοκία στην
εκτέλεση καθημερινών καθηκόντων, διεγερτικότητα, αίσθημα ενοχής, καθώς και
αυτοκτονικές τάσεις, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της.
Η έννοια της επιλόχειας κατάθλιψης διερευνήθηκε για πρώτη φορά σε ένα νοσοκομείο του Λονδίνου από τον Pitt το 1968 και ακολούθησαν έρευνες του Dalton το 1971. Από το 1980, έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα αξιόπιστα και έγκυρα εργαλεία αξιολόγησής της, όπως το Beck Depression Inventory (BDI) και το Edinburgh Postpartum Depression Scale (EPDS).
Διαδραματίζει ρόλο πόσο καλή περίοδο εγκυμοσύνης και τοκετό περνά μια γυναίκα για το αν θα παρουσιάσει ή όχι επιλόχεια κατάθλιψη;
Τόσο η εγκυμοσύνη, όσο και ο τοκετός, αποτελούν ίσως τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή κάποιας γυναίκας και της οικογένειάς της, οι εμπειρίες των οποίων λειτουργούν καθοριστικά στη νοηματοδότηση της μητρότητας. Συνεπώς, αναπόφευκτα, όσο πιο δύσκολη είναι η περίοδος της κύησης, τόσο πιο επιρρεπής και ευάλωτη καθίσταται μια επίτοκος, στο να αναπτύξει επιλόχεια κατάθλιψη.
Μπορούμε να προλάβουμε την επιλόχεια κατάθλιψη; Υπάρχουν ενδείξεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Παρατηρείται μεγάλο εύρος διακύμανσης στον επιπολασμό της επιλόχειας κατάθλιψης παγκοσμίως (10-53%), λόγω των διαφορών κουλτούρας, του τρόπου καταγραφής και αναφοράς των δεδομένων, του διαφορετικού τρόπου αντίληψης των ψυχικών νοσημάτων και του κοινωνικού στίγματος, των διαφορών στο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον (φτώχεια, επίπεδα κοινωνικής στήριξης, διατροφή, στρεσογόνο περιβάλλον).
Στην Κύπρο, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες μελέτες επί του θέματος, εκτός από αυτές που έγιναν στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής το 2016, όπου το ποσοστό εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης έφτανε το 28%. Η έρευνα αφορούσε γυναίκες που έτεκαν παγκύπρια, σε δημόσια νοσηλευτήρια της χώρας.
Το εργαλείο Edinburgh Postpartum Depression Scale (EPDS), χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης επιλόχειας κατάθλιψης, ενώ η χρησιμοποίηση διάφορων εργαλείων συνδιαστικά, ενισχύει την ακρίβεια εντοπισμού γυναικών που ενδέχεται να αναπτύξουν επιλόχεια κατάθλιψη.
Η επιλόχεια κατάθλιψη εμφανίζεται περίπου σε ένα χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων μετά τον τοκετό και συνεπώς μπορεί να μην εμφανίζεται κατά την περίοδο της κύησης ή κατά τη φάση που η γυναίκα είναι στη διαδικασία τοκετού. Ως εκ τούτου, η εμπειρία του τοκετού των γυναικών, μπορεί να είναι και να καταγράφεται ως καλή. Μετά τον τοκετό όμως, κατά την περίοδο της λοχείας, το επιπλέον άγχος και η ανησυχία των γυναικών που προκύπτει από τη φροντίδα του νεογνού, ενδεχομένως να πυροδοτεί την εκδήλωση συμπτωμάτων επιλόχειας κατάθλιψης, με όλα τα συνεπακόλουθα αρνητικά συναισθήματα.
Οι γυναίκες που είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης, είναι αυτές που: υποφέρουν από έντονο προϋπάρχον στρες, ζουν σε αστικά κέντρα, ανήκουν στα χαμηλά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, είναι άνεργες, έχουν δύσκολο/πολύωρο/επιπλεγμένο τοκετό ή στις περιπτώσεις όπου η εγκυμοσύνη δεν ήτανε προγραμματισμένη. Επίσης, οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τον θηλασμό και στις οποίες παρέχεται ελλιπής συμβουλευτική, είναι πιο επιρρεπείς.
Ποια είναι η θεραπεία της επιλόχειας κατάθλιψης;
Η ανάπτυξη υπηρεσιών κοινοτικής μαιευτικής, όπου οι μαίες θα επισκέπτονται τις λεχώνες στο σπίτι τους, προσφέροντάς τους βοήθεια και συμβουλευτική για τον μητρικό θηλασμό, καθώς και για τη φροντίδα του νεογνού αλλά και της επισιοτομής, θα βοηθήσει σημαντικά στη διαχείριση της επιλόχειας κατάθλιψης. Άλλωστε, γίνεται εκτενής αναφορά στη βιβλιογραφία για την ελλιπή έμφαση που δίνεται από τις μαιευτικές υπηρεσίες για την πολύ σημαντική περίοδο της λοχείας, επικεντρώνοντας στην περίοδο της κύησης και του τοκετού περισσότερο.
Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να αποτελέσει κάτι μόνιμο στη ζωή μια γυναίκας;
Η πρώιμη διάγνωση, αλλά και η εντόπιση των γυναικών που συγκεντρώνουν χαρακτηριστικά που τις καθιστούν ευάλωτες στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης, βοηθά στην έγκαιρη παρέμβαση των επαγγελματιών υγείας, αποτρέποντας έτσι ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε τόσο στις γυναίκες όσο και στους γύρω της;
Η επιλόχεια κατάθλιψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με κοινωνικό στιγματισμό και δεν πρέπει να υποεκτιμάται. Οι επαγγελματίες υγείας (μαιευτήρες, μαίες και παιδιάτροι), πρέπει εξατομικευμένα να προσεγγίζουν την κάθε περίπτωση και επενδύοντας και ενεργοποιώντας τον δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης της κάθε γυναίκας που είναι επιρρεπής στο να παρουσιάσει επιλόχεια κατάθλιψη, να παρεμβαίνουν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Δρ Κωνσταντίνος Στυλιανίδης
Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος
MD, MA, PhD, FMAS
Εξειδικευθείς στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική και σε Θέματα Υπογονονιμότητας
