Σε στάση αναμονής μπαίνει η πρόταση νόμου που προβλέπει για το δικαίωμα στον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο, πιο απλά στην ευθανασία, αφού τόσο οι ισορροπίες μεταξύ των κομμάτων όσο και οι τοποθετήσεις των εκπροσώπων των εμπλεκομένων φορέων κατά τη χθεσινή συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έγειραν την πλάστιγγα, προς το παρόν, προς την πλευρά της ανακουφιστικής φροντίδας και την ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας.
Η συζήτηση ομολογουμένως έντονη και σίγουρα δεν έλειπαν οι, σε υψηλούς τόνους, διάλογοι (μεταξύ Ειρήνης Χαραλαμπίδου και Αλεξάνδρας Ατταλίδου με εκπροσώπους φορέων) περί θρησκείας, πνευματικής πτυχής αλλά και δικαιωμάτων στην αξιοπρεπή ζωή ή τον αξιοπρεπή θάνατο.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, στηρίζοντας έντονα το δικαίωμα, όπως είπε αρκετές φορές, στον αξιοπρεπή θάνατο και μετά από περίπου τρεις ώρες συζήτησης και ενώ αρχικά είχε δηλώσει ότι «η πρόταση νόμου θα πάει στην Ολομέλεια για ψήφιση έστω και αν θα πάρει μόνο μια θετική ψήφο, τη δική μου», ενημέρωσε λίγο πριν την ολοκλήρωση της συνεδρίασης ότι απόφασή της είναι να δοθεί χρόνος να κατατεθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί σε νόμο το νομοσχέδιο για την παροχή ανακουφιστικής φροντίδας με στόχο να επανέλθει για κατάθεση της πρότασης νόμου για την ευθανασία στην Ολομέλεια μετά τον Ιανουάριο του 2026.
ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ τάχθηκαν κατά της πρότασης νόμου η οποία, όπως διευκρινίστηκε και χθες, υπογράφεται μόνο από την κ. Χαραλαμπίδου και όχι από το ΑΚΕΛ, ενώ οργανωμένοι ασθενείς, γιατροί και Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, πρόταξαν την ανάγκη για παροχή υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας και στη συνέχεια, όπως τόνισαν, ενδελεχής και σωστός διάλογος μεταξύ όλων των εμπλεκομένων και για τον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο.
Νομική Υπηρεσία και Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος επεσήμαναν ότι στον χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν κατοχυρώνεται δικαίωμα στον θάνατο αλλά δικαίωμα στη ζωή.
Επικαλέστηκαν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο σε σχετική απόφαση του έδωσε το δικαίωμα στα κράτη να πράττουν κατά βούληση και τόνισαν ότι η απόφαση για κατοχύρωση του δικαιώματος στον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο είναι «καθαρά πολιτική».
Αξιοσημείωτο, πάντως, το γεγονός ότι κατά το μεγαλύτερο μέρος της συνεδρίασης παρούσες, από πλευράς βουλευτών ήταν μόνο η πρόεδρος της Επιτροπής και η βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου.
Κατά της πρότασης, τάχθηκε όπως ήταν αναμενόμενο η Εκκλησία της Κύπρου, ενώ ενάντια τοποθετείται και η κυβέρνηση με το υπουργείο Υγείας. Ο υπουργός Υγείας εξάλλου απέστειλε επιστολή στη Βουλή, χαρακτηρίζοντας «πρόωρη και κοινωνικά ανισόρροπη την ψήφιση της πρότασης νόμου» που αφορά στην επιλογή του τερματισμού της ζωής, «ειδικά όταν δεν έχουν ακόμα διασφαλιστεί συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης».
Ο Μιχάλης Δαμιανός επικαλείται στην επιστολή του δύο νομοσχέδια, εκ των οποίων το ένα προβλέπει για την ανακουφιστική φροντίδα και το δεύτερο για την κατ’ οίκον νοσηλεία.
Τι προβλέπει η πρόταση
Η πρόταση προβλέπει για δικαίωμα στον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο μόνο για τους ασθενείς των οποίων η διάγνωση είναι καταληκτική. Δεν υπάρχει, δηλαδή, ορατό ενδεχόμενο για επιβίωση (απευθύνεται κυρίως σε καρκινοπαθείς).
Προβλέπεται επίσης ότι:
– Κανένας δεν μπορεί να πάρει απόφαση για άλλον.
– Μόνο ο ασθενής ο οποίος είναι ενήλικας με σώας τας φρένας μπορεί να αποφασίσει για τον εαυτό του.
– Απαραίτητη προϋπόθεση να υπάρξει διάγνωση για νόσο καταληκτικού σταδίου.
– Να εξεταστεί η διάγνωση του καταληκτικού σταδίου από ιατροσυμβούλιο.
– Να εξεταστεί ο ασθενής από εξειδικευμένα ιατροσυμβούλια (ψυχολόγους, ψυχίατρους για να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες, π.χ. κατάθλιψη).
– Κανένας γιατρός ή νοσηλευτής ή άλλος επαγγελματίας υγείας δεν θα είναι υποχρεωμένος να συμμετέχει σε μια τέτοια διαδικασία.
Η τοποθέτηση των κομμάτων
Η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, ξεκαθάρισε τη θέση του κόμματός της, λέγοντας ότι τάσσεται ενάντια στην πρόταση νόμου. Τόνισε ότι «πρώτα πρέπει να δούμε ως Πολιτεία την ανυπαρξία δομών και υπηρεσιών ανακούφισης του πόνου. Στην Κύπρο δεν έχουμε αυτές τις υπηρεσίες και σίγουρα δεν μπορούμε να συζητούμε για οτιδήποτε άλλο εάν αυτό το μεγάλο κενό δεν καλυφθεί».
Η τοποθέτηση της κ. Σούπερμαν προκάλεσε την αντίδραση της κ. Χαραλαμπίδου με τις δύο να συζητούν στη συνέχεια σε υψηλούς τόνους. Η κ. Χαραλαμπίδου υπέδειξε ότι «ο ΔΗΣΥ δέκα χρόνια στην κυβέρνηση δεν μερίμνησε να καλύψει το κενό της ανακουφιστικής φροντίδας».
Εκ μέρους του ΔΗΚΟ, ο Χρίστος Σενέκης, ζήτησε να του δοθούν συγκεκριμένα στοιχεία για τη δημοσκόπηση της Εθνικής Αρχής Βιοηθικής, την οποία η κ. Χαραλαμπίδου επικαλέστηκε λέγοντας ότι από αυτή προέκυψε ότι 6 στους 10 πολίτες τάσσονται υπέρ της ευθανασίας.
«Είναι ένα πράγματα να ρωτήθηκαν και να απάντησαν άνθρωποι 20 και 30 ετών που νιώθουν και είναι πολύ μακριά από τον θάνατο και άλλο να ρωτήθηκαν και να απάντησαν άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας και, μάλιστα, ασθενείς». Και ο κ. Σενέκης πρόταξε την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην κάλυψη του κενού της ανακουφιστικής φροντίδας.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Κουκουμάς, ανέφερε ότι το κόμμα του δεν έχει τελική τοποθέτηση αφού ακόμα δεν έχει συνεδριάσει για να συζητήσει ενδελεχώς το ζήτημα.
Η βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της πρότασης. Μάλιστα, σε αρκετά σημεία της συνεδρίασης ήρθε σε αντιπαράθεση με εκπροσώπους φορέων που εξέφραζαν αντίθετη άποψη.
Η τοποθέτηση γιατρών και ασθενών και Επιτροπής Βιοηθικής
Ταυτόσημες οι θέσεις του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου. Εκπροσωπώντας τον ΠΙΣ, ο γιατρός Μιχάλης Αναστασιάδης ανέφερε ότι δεν υπάρχει δογματική αντιμετώπιση του ζητήματος της ευθανασίας, ωστόσο, όπως είπε, ο ιατρικός κόσμος θέτει ως προτεραιότητα τις σωστές υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, την ανακούφιση του πόνου, τη σωστή και πλήρη φροντίδα του ασθενούς, για όλους τους ασθενείς. (σ.σ. στην Κύπρο ανακουφιστική φροντίδα παρέχεται μόνο σε καρκινοπαθείς μετά από πρωτοβουλία εθελοντικών οργανώσεων).
Ο επίτιμος πρόεδρος της ΟΣΑΚ, Μάριος Κουλούμας, ο οποίος ήρθε σε αρκετές περιπτώσεις σε αντιπαράθεση με τις Ειρήνη Χαραλαμπίδου και Αλεξάνδρα Ατταλίδου, τόνισε ότι «κάνουμε συγκρίσεις με άλλες χώρες. Κάνουμε σύγκριση με την Αγγλία. Η Αγγλία έχει σύστημα υγείας από το 1947, παρέχει πλήρη ανακουφιστική φροντίδα μέσω οργανωμένων δομών από το 1967 και διαθέτει χιλιάδες τέτοιες δομές και τώρα συζητά την ευθανασία. Εμείς δεν έχουμε τίποτα και αρχίσαμε να συζητάμε την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία».
Σε ό,τι αφορά την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, η οποία δεν απορρίπτει το δικαίωμα στην ευθανασία, κατά τη χθεσινή συνεδρίαση ήταν η εξής: «Πρώτα πρέπει να προχωρήσουμε στην ψήφιση νομοθεσιών οι οποίες θα βοηθούν στην ανακούφιση, τη στήριξη, τη φροντίδα των ασθενών και των οικογενειών τους και στη συνέχεια θα μπορούσαμε να συζητήσουμε και το οποιοδήποτε άλλο ενδεχόμενο, όπως τους όρους και τις προϋποθέσεις διενέργειας ιατρικού υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής».
Κίνηση υπέρ της ευθανασίας
«Η απώλεια της αξιοπρέπειας είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε ένα άνθρωπο», ανέφερε από πλευράς του εκπροσωπώντας την Κίνηση υπέρ της Ευθανασίας, ο δημοσιογράφος Γιώργος Παυλίδης.
«Η υποβοηθούμενη αξιοπρεπής αναχώρηση ενός ανθρώπου, όπως αυτή προβλέπεται από την πρόταση νόμου δεν αφορά όλους τους ασθενείς. Αφορά εκείνες τις περιπτώσεις οδυνηρού τέλους και δεν αντιλαμβάνομαι γιατί μιλάμε για το αν υπάρχει κατοχυρωμένο δικαίωμα ή όχι. Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και η Πολιτεία οφείλει να δώσει στον πολίτη το δικαίωμα της διαχείρισης του σώματος του».
