Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εκδόθηκε χθες δικαιώνει τον Φιλελεύθερο σε υπόθεση δυσφήμισης για άρθρο που είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα μας το 2007. Το ΕΔΑΔ ανέτρεψε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου κρίνοντας πως η προσέγγιση των κυπριακών δικαστηρίων παραβίαζε το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα καταβάλει στον «Φ» το ποσό των 40,000.00 ευρώ.
Η υπόθεση αφορά δημοσίευμα του Χρήστου Αρβανίτη που δημοσιεύθηκε στον «Φ» τον Ιούλιο του 2007. Το δημοσίευμα με τίτλο «Ιδιοκτησία-Αξιοπρέπεια Ένα μηδέν» σχολίαζε άρθρο του γνωστού δικηγόρου Κωνσταντή Καντούνα που είχε δημοσιευθεί στην αθηναϊκή εφημερίδα «Το βήμα» μερικές μέρες προηγουμένως. Στο εν λόγω άρθρο, ο κ. Καντούνας περιέγραφε τον τρόπο με τον οποίο δύο πίνακες του κορυφαίου ζωγράφου Πολ. Γεωργίου ιδιοκτησίας της οικογένειάς του οι οποίοι από το 1974 βρίσκονταν στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, περιήλθαν ξανά στην κατοχή του μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003. Σύμφωνα πάντα με τα γραφόμενα του κ. Καντούνα, ο πρώτος πίνακας επέστρεψε στα χέρια του έναντι καταβολής από τον ίδιο αντιτίμου «πέραν των τριάντα αργυρίων» τα οποία κατέληξαν σε άγνωστό του πρόσωπο. Ο δεύτερος πίνακας, αφού δεν έγινε κατορθωτό να επανακτηθεί έναντι χρημάτων, επανήλθε στην κατοχή του διά της επιτόπιας αντικατάστασής του με πλαστό αντίγραφο αντλώντας έμπνευση από τις ταινίες «Υπόθεση Τόμας Κράουν» και «Πώς να κλέψετε ένα εκατομμύριο δολάρια».
Εξ αφορμής του εν λόγω δημοσιεύματος του κ. Καντούνα, ο αρθρογράφος του «Φ» Χρήστος Αρβανίτης δημοσίευσε στην εβδομαδιαία στήλη του άρθρο με το οποίο σχολίαζε την εν λόγω ενέργεια του κ. Καντούνα. Στο εν λόγω άρθρο -το οποίο περιλαμβάνεται αυτούσιο στην απόφαση του ΕΔΑΔ- ο Χρήστος Αρβανίτης στεκόταν επικριτικά προς την εν λόγω δράση του δικηγόρου και διερωτάτο, μεταξύ άλλων, αν είναι σωστό να πληρώνει κανείς λύτρα για να επανακτήσει την κλεμμένη περιουσία του και επίσης κατά πόσο ο κ. Καντούνας -συνήγορος στην πολύκροτη υπόθεση Αποστολίδη εναντίον Όραμς η οποία ήταν τότε, το 2007, στην επικαιρότητα- συμβουλεύει τον πελάτη του να πράξει το ίδιο. Κατά τον αρθρογράφο, ο κ. Καντούνας έθετε, με την εν λόγω πράξη του, την ιδιοκτησία πάνω από την αξιοπρέπεια.
Οι αποφάσεις των κυπριακών Δικαστηρίων
Μερικές βδομάδες μετά τη δημοσίευση, ο κ. Καντούνας προσέφυγε στην κυπριακή δικαιοσύνη ζητώντας αποζημιώσεις για δυσφήμιση από τον «Φ» και τον Χρήστο Αρβανίτη. Η αγωγή που εκδικάσθηκε από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας είχε επιτυχή κατάληξη τον Σεπτέμβριο του 2014. Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως υπήρξε δυσφήμιση για την οποία ουδεμία υπεράσπιση υπήρχε και επιδίκασε το ποσό των €12.000 ως αποζημιώσεις πλέον τόκους και δικηγορικά έξοδα. Η πρωτόδικη δικαστίνα, στην πολυσέλιδη απόφασή της, έκρινε πως το άρθρο του Χρήστου Αρβανίτη είχε παρερμηνεύσει τα γραφόμενα του κ. Καντούνα σε σημείο διαστρέβλωσης της αλήθειας και περαιτέρω έκρινε πως ο Χρήστος Αρβανίτης «υπό το πρόσχημα ενός θέματος που γίνεται αποδεκτό ότι παρουσιάζει δημόσιο ενδιαφέρον» έκανε «άμεση επίθεση» στον κ. Καντούνα αποκαλώντας τον «αναξιοπρεπή». Το πρωτόδικο δικαστήριο αφού επεσήμανε πως ο κ. Καντούνας δεν μπορεί να θεωρείται «δημόσιο πρόσωπο» κατέληξε λέγοντας πως ο κ. Καντούνας είχε δεχθεί από τη δημοσίευση μέχρι και το τέλος της δικαστικής διαδικασίας ένα «ανελέητο σφυροκόπημα» από την άλλη πλευρά που «υπερέβη το όριο». Τέλος, το πρωτόδικο δικαστήριο δεν παρέλειψε να ψέξει τη μη αναζήτηση των απόψεων του κ. Καντούνα πριν τη δημοσίευση του άρθρου του Χρήστου Αρβανίτη εξισώνοντάς την με ένδειξη κακοπιστίας εκ μέρους του τελευταίου.
Ο «Φ» και ο συντάκτης του άσκησαν έφεση κατά της εν λόγω απόφασης. Ο κ. Καντούνας άσκησε επίσης έφεση θεωρώντας, μεταξύ άλλων, την αποζημίωση των €12.000 ως έκδηλα ανεπαρκή. Οι εφέσεις συνεκδικάστηκαν και εκδόθηκε απόφαση από το Ανώτατο Δικαστήριο τον Ιούνιο του 2022. Η απόφαση απέρριπτε την έφεση και έκανε εν μέρει δεκτή την έφεση του κ. Καντούνα (ως προς το δευτερεύον ζήτημα του τόκου). Το Ανώτατο Δικαστήριο συμφώνησε επί της ουσίας με το πρωτόδικο δικαστήριο πως απουσίαζε από το άρθρο του Χρήστου Αρβανίτη «ένα αληθές υπόβαθρο γεγονότων που θα έθετε τα πράγματα σ’ ένα κατ’ αρχήν σωστό πλαίσιο» και περαιτέρω πως αντί τούτου του υποβάθρου «το δημοσίευμα βρίθει από χαρακτηρισμούς κακών ιδιοτήτων προς το πρόσωπο του Ενάγοντα» ο οποίος Ενάγοντας και πάλι κρίθηκε ως μη δημόσιο πρόσωπο. Το Ανώτατο Δικαστήριο συντάχθηκε με το πρωτόδικο δικαστήριο πως το άρθρο του Χρήστου Αρβανίτη δεν απέδωσε την αλήθεια του νοήματος του άρθρου του κ. Καντούνα αφού ο Χρήστος Αρβανίτης έγραψε πως ο κ. Καντούνας «αγόρασε» τον πίνακα του πίσω ενώ ο κ. Καντούνας είχε γράψει απλώς πως ο πίνακάς του «επανακτήθηκε έναντι χρημάτων». Αυτή η διαφορά στην επιλογή των λέξεων («αγόρασε» αντί «επανάκτησε») είχε κατά την κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου τόση απόσταση όση η αλήθεια από το ψέμα. «Η επανάκτηση του ενός πίνακα έγινε με χρήματα» ανέφερε η απόφαση των ανώτατων δικαστών «αλλά αυτό δεν σημαίνει άνευ ετέρου αγορά». Το Ανώτατο Δικαστήριο διατήρησε την απόφαση για αποζημίωση ύψους €12.000 και άλλαξε τον τόκο ώστε να επιμετράται από το 2007 και όχι από το 2014.
Η απόφαση του ΕΔΑΔ
Ο «Φ» και ο Χρήστος Αρβανίτης προσέφυγαν το 2022 στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας όπου τους επιτράπηκε -πράγμα όχι σύνηθες- να επαναλάβουν την επιχειρηματολογία που είχαν ήδη αναπτύξει ενώπιον των κυπριακών δικαστηρίων. Την Κυπριακή Δημοκρατία εκπροσώπησε ο Γενικός Εισαγγελέας ο οποίος υποστήριξε την ορθότητα των κυπριακών αποφάσεων. Το ΕΔΑΔ με απόφασή που εξέδωσε χθες, 3 Ιουλίου 2025, έκανε δεκτή την προσφυγή του «Φ» και έκρινε πως υπήρξε παραβίαση από τα κυπριακά δικαστήρια του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δηλαδή παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης. Το ΕΔΑΔ είπε πως το ζήτημα ουσιαστικά ήταν κατά πόσο τα όσα έγραψε ο Χρήστος Αρβανίτης συνιστούν μέρος του δημόσιου διαλόγου ή αποτελούν απλώς επίθεση κατά του προσώπου του κ. Καντούνα. Το ΕΔΑΔ αποφάσισε πως πρόκειται «αδιαμφισβήτητα (“undoubtably”)» για το πρώτο και επομένως, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΕΔΑΔ, δεν υπήρχε πολύ περιθώριο για περιορισμό του δικαιώματος ελευθερίας της έκφρασης. Σύμφωνα με την ομόφωνη απόφαση των 7 ευρωπαίων δικαστών, ο κ. Καντούνας ναι μεν δεν είναι πολιτικό πρόσωπο ωστόσο εφόσον οικειοθελώς είχε δημοσιεύσει άρθρο που εξιστορούσε την επανάκτηση των πινάκων του τότε όφειλε να αναμένει τη διεξοδική αποτίμηση των δηλώσεών του. Το ΕΔΑΔ τόνισε πως το άρθρο του Χρήστου Αρβανίτη δεν σχολίασε την προσωπική ζωή του κ. Καντούνα παρά μόνο σχολίασε ένα θέμα που ο ίδιος ο κ. Καντούνας είχε επιλέξει να φέρει στο φως της δημοσιότητας.
Διαφωνώντας ευθέως με τα κυπριακά δικαστήρια, το ΕΔΑΔ αποφάσισε πως το άρθρο του Χρήστου Αρβανίτη περιείχε περισσότερο σχόλια παρά δηλώσεις γεγονότων και επανέλαβε πως οι δημοσιογράφοι δικαιούνται κατά τον σχολιασμό να υπερβάλλουν ή ακόμη και να προκαλούν. Έκρινε δε πως το συγκεκριμένο άρθρο του ήταν εντός των ορίων που ορίζει η ελευθεροτυπία και πως δεν εμφορείτο από κακή πίστη. Το ΕΔΑΔ προχώρησε και ένα βήμα παραπέρα λέγοντας πως τα κυπριακά δικαστήρια επέδειξαν άκαμπτη προσέγγιση απαιτώντας ουσιαστικά να υποδεικνύουν στους δημοσιογράφους πώς να εκφράζονται και ποιες λέξεις να χρησιμοποιούν. Σύμφωνα με το ΕΔΑΔ αυτή η απαίτηση των κυπριακών δικαστηρίων ήταν υπέρμετρα περιοριστική και ως εκ τούτου παραβίαζε και γι’ αυτό τον λόγο το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Τέλος, το ΕΔΑΔ σε μια επισήμανση με γενικότερο έρεισμα υπέδειξε πως το ύψος των επιδικασθεισών αποζημιώσεων (€12.000) ήταν τόσο υψηλό ώστε ενδέχεται να επιφέρει ανεπιθύμητη σίγαση (“chilling effect”) επί θεμάτων δημοσίου συμφέροντος.
Η αποζημίωση
Πέραν της καταδίκης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε νομικό επίπεδο και της ανατροπής των κυπριακών αποφάσεων, η απόφαση του ΕΔΑΔ έχει ασφαλώς και οικονομικές συνέπειες. Εντός 3 μηνών η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να αποζημιώσει τον «Φ» για όλα τα ποσά που πλήρωσε δυνάμει των λανθασμένων κυπριακών αποφάσεων δηλαδή τα χρήματα που κατέβαλε στον κ. Καντούνα, στους δικηγόρους του καθώς και τα δικά της δικηγορικά έξοδα. Το συνολικό ποσό ανέρχεται γύρω στις €34,000. Επιπλέον τούτων, το ΕΔΑΔ επιδίκασε το ποσό των €6.500 για ηθική βλάβη.
Ο «Φ» και ο Χρήστος Αρβανίτης εκπροσωπήθηκαν σε όλα τα στάδια της διαδικασίας από το δικηγορικό γραφείο Πολάκης Σαρρής & Σία ΔΕΠΕ.
