Ελπίδα σε ασθενείς και ιατρική κοινότητα για την πρώιμη ανίχνευση καρκίνου και κατ’ επέκταση τη θεραπεία του, προσφέρει το έργο της Κύπριας επιστήμονα, Κυριακής Μιχαηλίδου. Από τα θρανία του σχολείου της στα Κουκλιά Πάφου, όπου ξεκίνησε ως ένα κορίτσι με μεγάλη αγάπη στα μαθηματικά, βρέθηκε πριν από λίγες μέρες στην έδρα της UNESCO στη Γαλλία, για να παραλάβει το Διεθνές Βραβείο Al Fozan για την Προώθηση Νέων Επιστημόνων στις Επιστήμες, την Τεχνολογία, τη Μηχανική και τα Μαθηματικά (STEM).
«Τα τελευταία 15 χρόνια η έρευνα μου επικεντρώνετε στη γενετική του καρκίνου του μαστού», ανέφερε στον «Φ», αμέσως μετά την επιστροφή της στην Κύπρο. Η κ. Μιχαηλίδου ανέπτυξε πρωτοποριακά εργαλεία, ιδίως στην πρόβλεψη κινδύνου ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού –από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου που πλήττουν γυναίκες παγκοσμίως– τα οποία έχουν ήδη υιοθετηθεί σε διεθνείς κλινικές σε όλο τον κόσμο.
«Χρειάζεται μεγάλη υπομονή, πειθαρχία και επιμονή για να αποδείξεις την αξία της δουλειάς σου διεθνώς»,υπογραμμίζει η ίδια, επισημαίνοντας ως μια ιδιαίτερα σπουδαία στιγμή της πορείας της την βράβευσή της. Ωστόσο, η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στη συνειδητοποίηση πως η έρευνα της «μπορεί να βοηθήσει ασθενείς και να τους χαρίσει ελπίδα».
Η κ. Μιχαηλίδου, προσπέρασε τα εμπόδια αλλά και τα έμφυλα στερεότυπα που τοποθετούν τις γυναίκες μακριά από τις STEM επιστήμες, βρίσκοντας λύσεις πραγματικών προβλημάτων της κοινωνίας μέσα από τα μαθηματικά.
Αρχικά είναι σημαντικό να σας γνωρίσουμε. Από πού κατάγεστε; Πού πήγατε σχολείο;
Γεια σας, είμαι η Κυριακή Μιχαηλίδου. Κατάγομαι από τα Κούκλια Πάφου και αποφοίτησα από το Λύκειο Κύκκου Πάφου.
Πότε διαπιστώσατε την αγάπη σας για τις STEM επιστήμες;
Από μικρή ηλικία αγαπούσα πολύ τα μαθηματικά – ήταν το αγαπημένο μου μάθημα και με ενθουσίαζε πάντα.
Υπήρχαν και άλλα κορίτσια στα μαθητικά σας χρόνια που ενδιαφέρονταν για τις STEM επιστήμες;
Στο Λύκειο ήμουν σε τάξη πρακτικού, μαζί με τους καλύτερους μαθητές του σχολείου. Αν θυμάμαι σωστά, ήμασταν σχεδόν ισάριθμοι αγόρια και κορίτσια, κάτι που μου είχε κάνει εντύπωση.
Τι επάγγελμα θέλατε να κάνετε όταν ήσασταν παιδί;
Πάντα ήθελα να γίνω δασκάλα. Μου άρεσε να εξηγώ στους άλλους και να τους βοηθώ να κατανοούν καινούριες έννοιες. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό συνεχίζω να κάνω και σήμερα, μέσα από την έρευνα και τη διδασκαλία.
Ποιες ακριβώς είναι οι σπουδές σας και πού σπουδάσατε; Πώς τις επιλέξατε;
Σπούδασα μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επειδή ήταν το αγαπημένο μου μάθημα. Στη συνέχεια, έκανα μεταπτυχιακό στην εφαρμοσμένη στατιστική στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου γνώρισα τις πρακτικές εφαρμογές της στατιστικής στην επίλυση πραγματικών προβλημάτων. Αυτό με οδήγησε να συνεχίσω με διδακτορικό στη γενετική επιδημιολογία του καρκίνου στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Στη διάρκεια των σπουδών σας είχατε συμφοιτήτριες; Νιώσατε ποτέ, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σας πορείας συνολικά, ότι είστε σε έναν ανδροκρατούμενο τομέα; Βιώσατε κάποιο στερεότυπο;
Η αλήθεια είναι πως όχι. Στο Αριστοτέλειο είχα αρκετές συμφοιτήτριες, και, μάλιστα, πολύ καλές φοιτήτριες, ενώ υπήρχαν και γυναίκες καθηγήτριες. Δεν ένιωσα ποτέ ότι ήμουν «μειοψηφία» λόγω φύλου.
Πού σας οδήγησαν οι σπουδές σας; Πού εργαστήκατε; Πότε ξεκινήσατε να εργάζεστε για το Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας Κύπρου;
Πριν επιστρέψω στην Κύπρο, εργάστηκα για λίγα χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Το 2015, μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού μου, ξεκίνησα να εργάζομαι στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου.
Η έρευνα 15 χρόνων, οι δυσκολίες και ο θρίαμβος
Με τι έρευνες έχετε ασχοληθεί;
Τα τελευταία 15 χρόνια η έρευνα μου επικεντρώνετε στη γενετική του καρκίνου του μαστού. Συγκεκριμένα, μελετούμε τους γενετικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, με στόχο την καλύτερη πρόληψη και κατανόηση των μηχανισμών της. Επίσης, έχουμε ασχοληθεί με τον τρόπο τον οποίο μπορούν αυτές οι πληροφορίες να συνδυαστούν με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση της νόσου.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση/ δυσκολία που αντιμετωπίσατε έως τώρα στην επαγγελματική σας πορεία;
Η επιστροφή στην Κύπρο ήταν αρκετά δύσκολη στην αρχή. Υπήρχε η αβεβαιότητα, η ανάγκη να αποδείξω ξανά τη δουλειά μου, καθώς και διάφορες απογοητεύσεις. Χρειάζεται μεγάλη υπομονή, πειθαρχία και επιμονή για να αποδείξεις την αξία της δουλειάς σου διεθνώς.
Ποια ήταν η πιο σπουδαία ή και χαρούμενη στιγμή σας ως επαγγελματίας;
Σίγουρα η βράβευσή μου από την UNESCO ήταν μια κορυφαία στιγμή, όχι μόνο για μένα προσωπικά αλλά και για την Κύπρο. Παράλληλα, κάθε φορά που βλέπω πώς η έρευνά μας μπορεί να βοηθήσει ασθενείς και να δώσει ελπίδα, νιώθω τεράστια ικανοποίηση.
Τι είναι το Διεθνές Βραβείο UNESCO–Al Fozan για την Προώθηση Νέων Επιστημόνων στις STEM επιστήμες, το οποίο λάβατε πριν από λίγες ημέρες; Γιατί είναι σημαντικό για εσάς και την Κύπρο;
Πρόκειται για μια διεθνή διάκριση που απονέμεται σε νέους επιστήμονες οι οποίοι προωθούν τις STEM επιστήμες μέσα από καινοτόμο έρευνα και απονέμεται σε ένα ερευνητή από κάθε γεωγραφική περιφέρεια της UNESCO. Για μένα είναι τιμή και αναγνώριση της δουλειάς πολλών ετών. Για την Κύπρο, είναι μια ευκαιρία να δείξει ότι μπορεί να συμβάλει ισότιμα στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.
Για ποιο λόγο σας βράβευσαν; Εξηγήστε μας ποιο είναι το εργαλείο που αναπτύξατε.
Δεν βραβεύομαι για μια συγκεκριμένη έρευνα αλλά για μια πορεία 15 ετών. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη γονιδιωματική έρευνα παγκοσμίως στον καρκίνο του μαστού, μέσω διεθνών συνεργασιών καθώς και στατιστικών εργαλείων τα οποία κατηγοριοποιούν με μεγαλύτερη ακρίβεια την σημασία γενετικών παραλλαγών.
Πώς προέκυψε η ιδέα; Γιατί είναι σημαντικό για τους ασθενείς και τους γιατρούς; Μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον σε κάτι ακόμη;
Η ιδέα προέκυψε από την ανάγκη των γιατρών να έχουν πιο ακριβή εργαλεία πρόγνωσης. Τα εργαλεία αυτά επιτρέπουν καλύτερη πρόληψη, στοχευμένο έλεγχο και πιο εξατομικευμένη φροντίδα. Στο μέλλον μπορεί να εξελιχθούν, ώστε να χρησιμοποιούνται και σε άλλες μορφές καρκίνου ή και σε διαφορετικές ασθένειες.
Ήταν δύσκολο να διακριθείτε ανάμεσα σε αυτούς τους 269 υποψηφίους; Γνωρίζεται πόσες ήταν γυναίκες και πόσοι άνδρες;
Ήταν σίγουρα μια απαιτητική διαδικασία, δεδομένου ότι υπήρχαν σπουδαίοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Δεν γνωρίζω τον ακριβή αριθμό γυναικών και ανδρών υποψηφίων, αλλά θεωρώ πολύ σημαντικό ανάμεσα στους πέντε βραβευθέντες οι τρεις είναι γυναίκες.
Περιμένατε ότι θα λάβετε το βραβείο; Πώς σας ενημέρωσαν; Πώς αντιδράσατε;
Δεν το περίμενα καθόλου. Όταν έλαβα την ειδοποίηση, ένιωσα έκπληξη και μεγάλη συγκίνηση. Ήταν μια στιγμή υπερηφάνειας που θέλησα να μοιραστώ αμέσως με την οικογένεια και τους συνεργάτες μου.
Έχετε λάβει άλλα βραβεία στο παρελθόν;
Έχω λάβει διακρίσεις στο παρελθόν, όπως το βραβείο νέου ερευνητή στις επιστήμες ζωής από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας Κύπρου, το βραβείο «Πάνος Ιωάννου» από το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου και άλλες διακρίσεις από διεθνή συνέδρια.
Τι θα θέλετε να πετύχετε με το έργο σας; Τι εύχεστε να προσφέρετε κάποια στιγμή στην επιστήμη;
Ο στόχος μου είναι να συνεχίσω να αναπτύσσω εργαλεία που θα βοηθούν τους γιατρούς και τους ασθενείς, ώστε η πρόληψη και η θεραπεία να γίνονται πιο αποτελεσματικές. Εύχομαι το έργο μου να συμβάλει ώστε η γενετική γνώση να μετατραπεί σε πρακτικό όφελος για την κοινωνία.
