Απέραντο μπλε και απόλυτη σιωπή, περικυκλώνουν αρχαία και σύγχρονα ναυάγια στον κυπριακό βυθό.
Οι απόκοσμοι σκελετοί των πλοίων έχουν ενσωματωθεί με την πάροδο του χρόνου στο περιβάλλον, λειτουργώντας ως τεχνητοί ύφαλοι. Πλήθος από σφουγγάρια, κοράλλια, βρυόζωα, κοχύλια, μαλάκια και ψάρια έχουν μετατρέψει τα ναυάγια αυτά στο σπίτι τους. «Είναι μυστηριώδης και μαγικός κόσμος. Υπάρχει πάντα κάτι καινούριο για να δεις», σημειώνει στον «Φ» ο Λούης Χατζηιωάννου, ερευνητής βιολόγος και θαλάσσιος οικολόγος του Κυπριακού Ινστιτούτου για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία (CMMI).
Όπως υπογραμμίζει, υπάρχει πληθώρα ναυαγίων και τεχνητών υφάλων στα νερά της Κύπρου, μερικά εκ των οποίων ξακουστά ανά το παγκόσμιο, με το υφυπουργείο Τουρισμού να προχωρά σε ενέργειες και τη δημιουργία στρατηγικής στοχεύοντας στην ανάδειξη της Κύπρου ως καταδυτικού προορισμού.
«Στις ακτές της Κύπρου υπάρχουν διάφορα ναυάγια που δημιουργούν τεχνητούς υφάλους, οι οποίοι προσελκύουν μεγάλη βιοποικιλότητα θαλάσσιας ζωής και παράλληλα προσφέρουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για καταδυτικό τουρισμό. Το πιο τρανό παράδειγμα, το οποίο επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο από όλο τον κόσμο, είναι το διεθνώς αναγνωρισμένο ναυάγιο “Ζηνοβία” που βρίσκεται στον κόλπο της Λάρνακας. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο πλοίο, το οποίο χρειάζονται αρκετές καταδύσεις για να το εξερευνήσεις», σημειώνει ο κ. Χατζηιωάννου και προσθέτει ότι το «Ζηνοβία» βρίσκεται σε ιδανικό βάθος, από 18 το πιο ρηχό κομμάτι έως 42 μέτρα, όσα δηλαδή μπορεί να επισκεφθεί και ένας δύτης αναψυχής. «Είναι τεράστιο ναυάγιο. Μπορείς να το δεις και από μέσα. Να μπεις σε αίθουσες, στο εστιατόριο», είπε και υπογράμμισε ότι χρειάζεται πολύ προσοχή, ειδική κατάρτιση και εξοπλισμός.
Πέραν του «Ζηνοβία», αναφέρει ο κ. Χατζηιωάννου, υπάρχουν και πολλά άλλα ναυάγια που προσφέρονται για καταδύσεις. Επί παραδείγματι τα ναυάγια «Vera K», «Achilleas», «White Star» και «EDRO III» στην Πάφο και τα ναυάγια «Alexandria» και «HMS Cricket» στη Λάρνακα. «Εκτός από τα πλοία που βυθίστηκαν λόγω κακών καιρικών συνθηκών, ανθρώπινου λάθους ή άλλων παραγόντων, υπάρχουν πλέον και αρκετά ναυάγια τα οποία ποντίστηκαν μετά από συντονισμένες προσπάθειες του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών του υπουργείου Γεωργίας σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Καταδυτικών Κέντρων Κύπρου με χρηματοδότηση από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού, δημιουργώντας επιπλέον τεχνητούς υφάλους». Πριν τη βύθιση, σημειώνει, τα σκάφη περνούν από προετοιμασία και αφαιρούνται τοξικές μπογιές, πετρέλαια, πόρτες και άλλα.
Ανάμεσα σε αυτά τα ναυάγια περιλαμβάνονται τα «Liberty» και «Nemesis III» ποντισμένα στο Παραλίμνι, το «Kerynia» στην Αγία Νάπα, τα «Elpida» και «LEF1» στη Λάρνακα, τα «Lady Thetis» και «Constantis» στο Δασούδι της Λεμεσού και το «Laboe» στη Γεροσκήπου. «Σε κάποιες από αυτές τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, έχουν, επίσης, προχωρήσει με την πόντιση άλλων ειδικών κατασκευών, όπως πυραμίδες από τσιμέντομπλοκ», είπε.
Ανάλογη χρήση αλλά και καταδυτική αξία, αναφέρει ο ερευνητής, έχει και το υποβρύχιο μουσείο γλυπτικής MUSAN στην Αγία Νάπα, «το οποίο θεωρείται μοναδικό στο είδος του και αποτελείται από 93 γλυπτά. Είναι ποντισμένο πολύ κοντά στην ακτή, σε βάθη λιγότερο από 10 μέτρα».
Παράλληλα, σημειώνει ο κ. Χατζηιωάννου, γίνονται προσπάθειες από το Κυπριακό Ινστιτούτο για τη Θάλασσα και τη Ναυτιλία (CMMI) για τη δημιουργία νέων, τεχνολογικά προηγμένων τεχνητών υφάλων οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να εμπλουτίσουν ακόμα πιο αποτελεσματικά τη θαλάσσια ζωή και θα βοηθήσουν στην περαιτέρω ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού. «Η πληθώρα ναυαγίων και τεχνητών υφάλων στα νερά της Κύπρου, σε συνδυασμό με τα δεκάδες άλλα φυσικά καταδυτικά σημεία, προσφέρουν άφθονες επιλογές καταδυτικών σημείων για άπειρους και έμπειρους δύτες».
Το υφυπουργείο Τουρισμού τα τελευταία χρόνια έχει εντείνει τις προσπάθειες προώθησης του καταδυτικού τουρισμού στην Κύπρο μέσω διαφόρων δράσεων. «Ανάμεσά τους και μεγάλη μελέτη, η οποία θα συμβάλει στην εκπόνηση Στρατηγικής Προώθησης για τον καταδυτικό τουρισμό».
Ναυάγια αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
«Υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις επαρχίες αρχαία ναυάγια», ανέφερε στον «Φ» η διδάκτωρ ενάλιας αρχαιολογίας και ερευνήτρια του CMMI, Άννα Δημητρίου. Αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) Τα πλοία, όπου υπάρχουν τουλάχιστον δέκα καταγεγραμμένα αρχαία ναυάγια, β) τα αρχαία λιμάνια, τα οποία συναντώνται σε Λεμεσό και Πάφο και γ) τα αρχαία αγκυροβόλια.
Στην Κύπρο, από τον Ιούνιο του 2022 και με βάση νομοθεσία του 2016 που επιτρέπει την πρόσβαση του κοινού σε θαλάσσια αρχαιολογικά σημεία, δημιουργήθηκε το πρώτο αρχαιολογικό πάρκο στο ελληνιστικό λιμάνι της Αμαθούντας.
