Η υπόθεση των παρακολουθήσεων που απασχολεί την Ευρωβουλή από το καλοκαίρι του 2021 καθώς και το εξεταστικό έργο της επιτροπής PEGA, αναδεικνύει και τα κενά στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κι όπως προκύπτει, η Κύπρος δεν αποτελεί θετική εξαίρεση του κανόνα. Ναι μεν αυτή τη στιγμή η σχετική νομοθεσία (2020) καθιστά νόμιμες τις παρακολουθήσεις υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, αλλά για την ώρα αυτές παραμένουν ανεξέλεγκτες.
Ο λόγος είναι ότι οι σχετικοί κανονισμοί και τα πρωτόκολλα που έπρεπε να ψηφιστούν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αυτή τη στιγμή εκκρεμούν.
Αναφερόμαστε σε κανονισμούς και πρωτόκολλα, που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι παρακολουθήσεις από Αστυνομία και ΚΥΠ. Μέσω αυτών θα έπρεπε να καθορίζεται πώς λειτουργούν τα λογισμικά υποκλοπών/παρακολουθήσεων, αλλά και πώς διασφαλίζεται ότι κατά την παρακολούθηση ενός ατόμου είτε για σοβαρό έγκλημα, είτε για λόγους εθνικής ασφάλειας, δεν καταπατώνται άλλα συνταγματικά δικαιώματα.
Άτομο με πραγματογνωμοσύνη και καλή γνώση της κείμενης νομοθεσίας, μιλώντας στον «Φ», σχολίασε: «Όταν παρακολουθείται κάποιος στο πλαίσιο διερεύνησης ενός κακουργήματος, θα πρέπει και το περιεχόμενο των συνομιλιών του που εξασφαλίζεται να αφορά τον λόγο παρακολούθησης. Οι κανονισμοί και τα πρωτόκολλα, διασφαλίζουν ότι οι παρακολουθήσεις γίνονται για τον λόγο για τον οποίο έχει εξασφαλιστεί το διάταγμα. Και αυτοί οι κανονισμοί και τα πρωτόκολλα θα έχουν ως αποτέλεσμα να ελέγχεται και αυτός ο οποίος κάνει την παρακολούθηση ώστε να μην ενεργεί ανεξέλεγκτα».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Παρακολουθήσεις: Απόρρητες συμβάσεις συνδέουν την ΚΥΠ
Πάντως, χθεσινές πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι η κυβέρνηση έχει θέσει ενώπιον της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής τροποποιητικό νομοσχέδιο για συζήτηση, αλλά και σχετικούς κανονισμούς. Ο στόχος είναι να ρυθμιστεί το κεφάλαιο των παρακολουθήσεων το συντομότερο δυνατόν και να διασφαλιστεί ότι οι επισυνδέσεις και συνακροάσεις δεν θα είναι αυθαίρετες, αλλά θα εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο εκδόθηκε και το διάταγμα παρακολούθησης στη βάση της νομοθεσίας. Περισσότερες λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει γνωστές, καθώς οι συνεδρίες της επιτροπής είναι κεκλεισμένων των θυρών και λαμβάνονται επιπλέον μέτρα ασφαλείας.
Ο τροποποιητικός του ’20
Να θυμίσουμε ότι ο περί Προστασίας του Απορρήτου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας (Παρακολούθηση Συνδιαλέξεων και Πρόσβαση σε Καταγεγραμμένο Περιεχόμενο Ιδιωτικής Επικοινωνίας) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2020, ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2020. Οι προσπάθειες είχαν ενταθεί επί θητείας του Ιωνά Νικολάου στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με βασική επιδίωξη να τεθεί ένα νομικό πλαίσιο ώστε οι παρακολουθήσεις να μην γίνονται ανεξέλεγκτα. Ένα από τα επιχειρήματα που είχαν τεθεί στη σφαίρα της δημόσιας συζήτησης αφορούσε τα κυκλώματα χειραγώγησης αγώνων. Είχε διατυπωθεί η θέση πως με τη νόμιμη πλέον παρακολούθηση από την Αστυνομία, θα μπορούσαν να προσαχθούν στη Δικαιοσύνη άτομα που συμμετείχαν στη χειραγώγηση ποδοσφαιρικών παιχνιδιών.
Ωστόσο, αν και το νομοσχέδιο έθετε κάποιες πρόνοιες, εντούτοις από τότε μέχρι σήμερα δεν τέθηκαν προς ψήφιση οι κανονισμοί που θα καθιστούσαν αποτελεσματικό τον Νόμο.
Θα ασχοληθούν με το βαν
Οι ευρωβουλευτές που θα βρίσκονται στην Κύπρο κατά το πρώτο διήμερο του Νοεμβρίου, θα επιχειρήσουν να μιλήσουν με τον Ηλία Στεφάνου. Ο έμπειρος νομικός τον Νοέμβριο του 2019 όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με το βαν παρακολουθήσεων, διορίστηκε από τον τότε Γενικό Εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη ως ανεξάρτητος ποινικός ανακριτής στο πλαίσιο διερεύνησης της υπόθεσης. Σε πρόσφατες τοποθετήσεις του ο γνωστός ποινικολόγος, κι αναφερόμενος στους όρους εντολής του, διευκρίνισε πως η αποστολή του ήταν να επικουρεί από νομικής απόψεως τους ανακριτές, ενώ πρόσθεσε: «Σε ό,τι αφορούσε εμπλοκή πολιτικού προσώπου, Αστυνομίας και ΚΥΠ, αν υπήρχε οποιοδήποτε ζήτημα θα εξετάζετο από εμένα και θα έβγαινε ξεχωριστό πόρισμα, το οποίο βγήκε και δόθηκε στον αρμόδιο Γενικό Εισαγγελέα».
Η κάθοδος της Επιτροπής
Η εξεταστική επιτροπή της Ευρωβουλής που συστάθηκε για να εξετάσει τη χρήση λογισμικών παρακολουθήσεων από τα κράτη μέλη, θα βρίσκεται στην Κύπρο το διήμερο 1-2 Νοεμβρίου. Το ακριβές πρόγραμμα της PEGA, όπως είναι η ονομασία της εν λόγω επιτροπής, μέχρι χθες δεν είχε οριστικοποιηθεί.
Όπως πληροφορούμαστε, κατά το εξεταστικό της έργο στο νησί μας, θα επιχειρήσει να εξακριβώσει κατά πόσον υπάρχει έλεγχος σε σχέση με εταιρείες ξένων συμφερόντων που εδρεύουν στην Κύπρο και έχουν ως αντικείμενο την πώληση λογισμικών υποκλοπών/παρακολουθήσεων.
Πέραν τούτου, οι Ευρωβουλευτές, θα επιχειρήσουν να διαπιστώσουν τον βαθμό εμπλοκής της Κύπρου στο σκάνδαλο της Ελλάδας με το Predator. Όπως είναι γνωστό, με το εν λόγω λογισμικό επιμολύνθηκε το κινητό του Ελλαδίτη δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, ο οποίος παρακολουθείτο επί 2,5 μήνες. Εξάλλου, με το Predator επιχειρήθηκε να προσβληθεί και το τηλέφωνο του πρόεδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη.
Υπενθυμίζουμε ότι το Predator είναι προϊόν της εταιρείας Cytrox, η οποία εξαγοράστηκε από εταιρεία συμφερόντων του Ταλ Ντίλιαν.
