Η Ελλάδα οδεύει ολοταχώς προς μια «χώρα συνταξιούχων», καθώς οι αποχωρήσεις από την εργασία αυξάνονται με ρυθμούς που υπερβαίνουν συστηματικά τις αντοχές του ασφαλιστικού συστήματος. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταγράφουν σταθερή άνοδο των συνταξιούχων από τα 2,5 εκατ. σήμερα, στα 2,8 εκατ. το 2040 και σχεδόν 3 εκατ. το 2050, ενώ την ίδια στιγμή οι απασχολούμενοι μειώνονται λόγω της οξυνόμενης δημογραφικής κρίσης και της πτώσης των γεννήσεων, που το 2024 υποχώρησαν στις 68.467, κάτω από το όριο των 70.000.
Το κύμα συνταξιοδοτήσεων προέρχεται κυρίως από τη γενιά των baby boomers, η οποία εισήλθε σε ηλικία εξόδου και αναμένεται να πιέσει περαιτέρω τη βιωσιμότητα του συστήματος. Ήδη εδώ και μια δεκαετία οι νέες συνταξιοδοτήσεις κινούνται από 170.000 έως 212.000 ετησίως, πολύ πάνω από τη γραμμή ισορροπίας των 80.000-90.000 που απαιτείται για τη μακροχρόνια ανθεκτικότητα του ασφαλιστικού.
Παρά τον αποκλεισμό των συντάξεων χηρείας από τα στατιστικά των νέων απονομών, ο συνολικός όγκος των αιτήσεων παραμένει οριακός. Μόνο στον ΕΦΚΑ, οι αιτήσεις για νέες απονομές και μεταβιβάσεις συντάξεων ξεπέρασαν τις 190.000 έως τον Οκτώβριο 2025, οδηγώντας σε εκτίμηση για πάνω από 200.000 αιτήσεις έως το τέλος του έτους.
Η «τέλεια καταιγίδα» στο ασφαλιστικό
Σύμφωνα με μελέτες Eurostat, Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ΟΟΣΑ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια τριπλή πρόκληση:
- Αύξηση των συνταξιούχων σε περίπου 3 εκατ. το 2050.
- Μείωση των ασφαλισμένων από 4,1 εκατ. το 2022, σε 3,3 εκατ. το 2050.
- Ραγδαία γήρανση του πληθυσμού, με τους άνω των 65 να αποτελούν 74,4% του εργάσιμου πληθυσμού το 2050.
Η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους θα κινηθεί από 1,65:1 σήμερα, σε 1,23:1 το 2050, ενώ οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% σε 14% του ΑΕΠ την περίοδο 2030–2050. Παράλληλα, ο πληθυσμός της χώρας αναμένεται να υποχωρήσει στα 7,77 εκατ. το 2070.
Τι αλλαγές έρχονται στα όρια ηλικίας
Η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής έχει ήδη θεσπιστεί, αλλά η εφαρμογή της μετατίθεται για την περίοδο 2027–2030, με τις αλλαγές να τοποθετούνται χρονικά από το 2030 και μετά.
Το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε το 2023 σε 79 έτη και 2 μήνες για τους άνδρες και 84 έτη και 4 μήνες για τις γυναίκες, ανοίγοντας τον δρόμο για προσαρμογές στα όρια ηλικίας.
Ανάλογα με το μοντέλο εφαρμογής:
- 1 προς 1 → αύξηση ορίων ηλικίας κατά 1 έτος για κάθε 1 έτος αύξησης προσδόκιμου ζωής.
- 1 προς 2/3 → αύξηση 8 μηνών.
- 1 προς 1/3 → αύξηση 4 μηνών.
Με βάση αυτό το πλαίσιο, ασφαλισμένοι που θα κλείσουν τα 62 το 2030 μπορεί να συνταξιοδοτηθούν στα 62 και 6 μήνες, ενώ όσοι φτάνουν το ίδιο όριο το 2032 μπορεί να αποχωρήσουν στα 63.
