Του Vikram Mittal
Το ιρανικό Shahed-136 είναι ένα από τα drones που καθορίζουν το σύγχρονο πεδίο μάχης. Αυτό το μη επανδρωμένο αεροσκάφος, που όταν χρησιμοποιείται από τη Ρωσία αναφέρεται ως Geran-2, διαδραματίζει κομβικό ρόλο στη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας. Το σχετικά χαμηλό κόστος κατασκευής, το μεγάλο βεληνεκές και το σημαντικό ωφέλιμο φορτίο που μπορεί να μεταφέρει το έχουν καταστήσει ένα ευέλικτο όπλο για “εις βάθος” αλλά και για τακτικές επιχειρήσεις. Η Ουκρανία κατάφερε να αντιμετωπίζει όλο και πιο αποτελεσματικά τις επιθέσεις των drones. H Ρωσία απαντά με αναβαθμισμένες παραλλαγές του Shahed και υιοθετώντας νέες τακτικές για να “σπάσει” την ουκρανική άμυνα.
Πώς αντιμετώπισε η Ουκρανία τα Shahed;
Οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν αρκετά τα Shahed κι έτσι οι Οικυρανοί ανέπτυξαν μια συστηματική προσέγγιση για να τα αντιμετωπίσουν. Πέρυσι, οι Ρώσοι άρχισαν να στέλνουν drones-δολώματα μαζί με τα Shahed αυξάνοντας τις πιθανότητες να διασπάσουν την ουκρανική αεράμυνα. Η Ουκρανία ήταν αποτελεσματική στην εξουδετέρωση τόσο των “δολωμάτων” όσο και των Shahed. Στις 25 Ιανουαρίου 2025, η ουκρανική Πολεμική Αεροπορία ανέφερε ότι οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν 61 μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Κανένα δεν έφτασε στον στόχο του. Δεκαπέντε μπλοκαρίστηκαν και τα υπόλοιπα 46 καταρρίφθηκαν.
Τα ουκρανικά συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου είναι σε θέση να μπλοκάρουν περίπου τα μισά από τα εισερχόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ειδικά αυτά που πετούν σε χαμηλότερο ύψος. Τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου αναβαθμίζονται διαρκώς για να εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία επικοινωνίας των ρωσικών drones. Όσον αφορά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που δεν μπλοκάρονται, οι ουκρανικές δυνάμεις ενεργούν με βάση το υψόμετρο όπου κινείται το drone. Bίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ουκρανικά Mi-24 Hind και MiG-29 να καταδιώκουν και να καταρρίπτουν Shahed σε μεγάλο υψόμετρο. Στο μεταξύ, οι κινητές ομάδες πυρός χρησιμοποιούν πολυβόλα τοποθετημένα πάνω σε οχήματα για να στοχεύουν drones που πετούν χαμηλά.
Πρόσφατα, όμως, τα Shahed έχουν γίνει πιο αποτελεσματικά. Η ουκρανική Πολεμική Αεροπορία ανέφερε ότι οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν 71 Shahed και drones-“δολώματα” στις 25 Ιουνίου 2025. Εξ αυτών 32 καταρρίφθηκαν, 20 μπλοκαρίστηκαν και 19 χτύπησαν τους στόχους τους. Η τάση αυτή, που ξεκίνησε πριν λίγους μήνες, αποτυπώνει μια αλλαγή τόσο στην τεχνολογία όσο και στην τακτική, με τον αριθμό των drones που “τρυπά” την ουκρανική άμυνα να αυξάνεται διαρκώς.
Τα τροποποιημένα Shahed
Αναφορές από την Ουκρανία κάνουν λόγο για δομικές τροποποιήσεις που έχουν γίνει στα Shahed. Ειδικότερα, έχει ενισχυθεί η θωράκιση στο μέρος του κινητήρα για να αντέχει τα πλήγματα πυροβόλων. Τα ντεπόζιτο δεν βρίσκονται πλέον στα πτερύγια, αλλά έχουν μεταφερθεί στο κύτος του drone. Οι προηγούμενες εκδόσεις των Shahed καταρρίπτονταν ακόμα και με μία εύστοχη βολή. Με τις τροποποιήσεις, το drone μπορεί να αντέξει περισσότερα χτυπήματα στα πτερύγια ή στο κύτος του και να συνεχίσει την πτήση προς τον στόχο του.
Άλλη μια σημαντική αναβάθμιση είναι η προσθήκη πυρομαχικών. Αντί απλώς να πέφτουν σε έναν στόχο και να εκρήγνυνται κατά την πρόσκρουση, ορισμένες παραλλαγές των Shahed μπορούν ρίχνουν πυρομαχιά κατά την πλοήγησή τους. Αυτή η αναβάθμιση αποκλιμακώνει το “πρέπει” ενός χτυπήματος ακριβείας και διευρύνει τη χρησιμότητα του Shahed στο πεδίο της μάχης. Τα drones μπορούν να ρίξουν πυρομαχικά σε μεγάλη ακτίνα, καταφέροντας πλήγματα εναντίον συγκεντρωμένων στρατευμάτων και ελαφρώς οχυρωμένων θέσεων. Μπορούν να ριχθούν σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής, γεγονός που καθιστά τη στόχευση του drone πιο ευέλικτη. Στο Σούμι και στο Χάρκοβο οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν αναφέρει “αποπροσανατολιστικές” συναντήσεις με αυτά τα drones, αναφέροντας ότι “ούτε που τα ακούς να κατεβαίνουν και μετά από 20 λεπτά γίνεται η έκρηξη”.
Οι νέες τακτικές της Ρωσίας για τα Shahed
Πέρα από τις αναβαθμίσεις, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υιοθετήσει νέες τακτικές για την ανάπτυξη των Shahed. Μεταξύ άλλων οι Ρώσοι εκτοξεύουν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ανά ζεύγη, με το ένα drone να πετά χαμηλά και το άλλο σε μεγαλύτερο ύψος. Το drone που κινείται χαμηλότερα θωρακίζει το δεύτερο, με αποτέλεσμα τα ουκρανικά συστήματα ανίχνευσης να εντοπίζουν μόνο έναν στόχο. Το drone που πετάει ψηλότερα συχνά παραμένει απαρατήρητο μέχρι να εξουδετερωθεί αυτό που κινείται χαμηλά, κερδίζοντας περισσότερο χρόνο στον αέρα και αυξάνοντας την πιθανότητα να φτάσει στον στόχο του.
Επιπλέον η Ρωσία συνδυάζει τα Shahed με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Lancet. Το Lancet είναι ένα μικρότερο drone παραμονής που χρησιμοποιείται από το 2020 και έχει αναβαθμιστεί αρκετές φορές. Το συμπαγές μέγεθός του το καθιστά πιο δύσκολο να εντοπιστεί και πιο δύσκολο να χτυπηθεί από πολυβόλα σε σύγκριση με τα πολύ μεγαλύτερα Shahed. Όταν τα Shahed πλησιάζουν τους στόχους τους, το συνοδευτικό Lancet “ψάχνει” στο έδαφος τις ουκρανικές δυνάμεις που είναι υπεύθυνες για την αναχαίτιση των drones. Χτυπώντας αυτές τις ομάδες, το Lancet συμβάλλει στο να ανοίξει ο δρόμος για τα Shahed ώστε να φτάσουν στους στόχους τους χωρίς παρεμβολές.
Η απάντηση της Ουκρανίας
Καθώς όλο και μεγαλύτερος αριθμός Shahed φτάνει στους στόχους του, οι ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει να προσαρμόσουν την τακτική τους και τα συστήματα τους για να αναχαιτίζουν τα ρωσικά drones. Οι μηχανικοί τους πιθανόν προσαρμόζουν ήδη τα συστήματα ανίχνευσης για να μειώσουν το φαινόμενο “θωράκισης” που δημιουργείται όταν δύο drones πετούν μαζί σε διαφορετικά ύψη. Στο μεταξύ, οι ουκρανικές ομάδες στο έδαφος που έχουν αναλάβει την αποστολή αντιμετώπισης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών ενδέχεται να τροποποιήσουν τα οχήματά τους ώστε να είναι λιγότερο ευάλωτα στα πλήγματα των Lancet και να αρχίσουν να χρησιμοποιούν πιο ισχυρά πυροβόλα για να επιφέρουν μεγαλύτερη ζημιά στα drones. Επιπλέον, πρόσφατα η Ουκρανία “χτύπησε” ένα από τα εργοστάσια που παράγουν τα εν λόγω drones.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία προσαρμόζουν γρήγορα τις τεχνολογίες τους για τα drones και την αντιμετώπισή τους σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν πλεονέκτημα. Ο κύκλος θα συνεχιστεί και η Ουκρανία θα προσαρμόσει τις άμυνές της, η Ρωσία θα συνεχίσει να εξελίσσει με τη σειρά της τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τις τακτικές της.
