Του Robert Daugherty
Οι Αμερικανοί επενδυτές στοιχηματίζουν μαζικά στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τους τελευταίους μήνες έχει σημειωθεί μια σειρά από δεσμεύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων που σηματοδοτούν μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το αμερικανικό κεφάλαιο βλέπει την περιοχή του Κόλπου. “Όταν φυσά ο άνεμος της αλλαγής, μερικοί χτίζουν τείχη και άλλοι φτιάχνουν ανεμόμυλους”. Αυτό το ρητό αποτυπώνει τη νοοτροπία μιας νέας γενιάς Αμερικανών επενδυτών που βλέπουν τη Μέση Ανατολή όχι ως γεωπολιτικό “ερωτηματικό”, αλλά ως κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Το κύμα των mega-deals
Ας δούμε τρία πρόσφατα, υψηλού προφίλ παραδείγματα Αμερικανών επενδυτών ή εταιρειών που πραγματοποίησαν σημαντικές συμφωνίες ή ξεκίνησαν επενδύσεις στη Σαουδική Αραβία:
1. Salesforce – Επένδυση 500 εκατ. δολαρίων στην τεχνητή νοημοσύνη
Στο LEAP 2025 που πραγματοποιήθηκε στο Ριάντ, η Salesforce ανακοίνωσε τα σχέδια της για επένδυση 500 εκατ. δολαρίων σε δραστηριότητες τεχνητής νοημοσύνης στη Σαουδική Αραβία. Η επένδυσή της περιλαμβάνει την έναρξη της πλατφόρμας Hyperforce σε συνεργασία με την AWS, την ανάπτυξη του Agentforce μέσω τοπικών παρόχων υπηρεσιών, την παροχή υποστήριξης τεχνητής νοημοσύνης στην αραβική γλώσσα και την ίδρυση περιφερειακής έδρας στο Ριάντ. Μέρος του προγράμματος στοχεύει επίσης στην εκπαίδευση 30.000 Σαουδαράβων πολιτών έως το 2030.
2. Συνεργασίες του Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου (PIF) με διαχειριστές αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων
Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ Επενδύσεων Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ τον Μάιο του 2025, το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας (PIF) υπέγραψε μνημόνια συνεργασίας συνολικής αξίας 12 δισ. δολαρίων με κορυφαίους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων των ΗΠΑ. Μεταξύ αυτών:
– Η Franklin Templeton δεσμεύτηκε να επενδύσει έως και 5 δισ. δολάρια στις κεφαλαιαγορές της Σαουδικής Αραβίας.
– Η Neuberger Berman συμφώνησε να επενδύσει έως και 6 δισ. δολάρια και να δημιουργήσει μια πλατφόρμα πολλαπλών περιουσιακών στοιχείων με έδρα το Ριάντ.
– Η Northern Trust Asset Management δεσμεύτηκε να επενδύσει έως και 1 δισ. δολάρια.
– Η I Squared Capital, που ειδικεύεται στις υποδομές, υπέγραψε ένα στρατηγικό πλάνο για επενδύσεις περίπου 1 δισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία υποδομών που σχετίζονται με το Vision 2030.
3. Αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας συνεργάζονται με την Humain
Η Humain, η νέα πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης της Σαουδικής Αραβίας, εξασφάλισε συνεργασίες με αρκετές αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας τον Μάιο του 2025:
– Η Nvidia συμφώνησε να προμηθεύσει με τουλάχιστον 18.000 κάρτες γραφικών GPU Blackwell τη Humain για τις υποδομές τεχνητής νοημοσύνης.
– Η AMD δεσμεύτηκε να επενδύσει 10 δισ. δολάρια από κοινού με τη Humain σε data centers τεχνητής νοημοσύνης.
– Η Amazon Web Services θα επενδύσει πάνω από 5 δισ. δολάρια για την κατασκευή μιας ειδικής “ζώνης τεχνητής νοημοσύνης” στη Σαουδική Αραβία.
– Η Super Micro υπέγραψε επίσης συμφωνία ύψους 20 δισ. δολαρίων με την DataVolt για την από κοινού ανάπτυξη data centers σε όλη τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ.
Αυτές οι συμφωνίες εδραιώνουν τη θέση των Aμερικανών προμηθευτών τσιπ και υπηρεσιών cloud στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας με συνολικές δεσμεύσεις άνω των 40 δισ. δολαρίων.
Η μεταμόρφωση πίσω από τα κεφάλαια
Αυτές οι επενδύσεις δεν γίνονται στο κενό. Αποτελούν απάντηση σε ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα οικονομικής μεταμόρφωσης στη σύγχρονη ιστορία.
Το Vision 2030 της Σαουδικής Αραβίας, πνευματικό τέκνο του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, στοχεύει να μετατρέψει το Βασίλειο από μια οικονομία εξαρτημένη από το πετρέλαιο σε μια διαφοροποιημένη οικονομία που θα βασίζεται στον τουρισμό, στην τεχνολογία και στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Εμβληματικά έργα όπως το NEOM —μια έξυπνη πόλη αξίας 500 δισ. δολαρίων που εκτείνεται κατά μήκος της Ερυθράς Θάλασσας— είναι χαρακτηριστικό δείγμα της κλίμακας και της φιλοδοξίας του σχεδίου.
Πίσω από αυτή την προσπάθεια βρίσκεται το Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο (PIF) της Σαουδικής Αραβίας, αξίας 900 δισ. δολαρίων. Από παθητικός εγχώριος επενδυτής, το PIF έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς διαχειριστές κεφαλαίων στον κόσμο, πραγματοποιώντας τολμηρές επενδύσεις στον αθλητισμό, στην τεχνολογία, στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στις υποδομές και στην καθαρή ενέργεια.
Στο μεταξύ, τα ΗΑΕ, με άξονα το Αμπού Ντάμπι και το Ντουμπάι, έχουν υιοθετήσει μια διαφορετική αλλά εξίσου αποτελεσματική προσέγγιση: να καταστούν το χρηματοοικονομικό, λογιστικό και καινοτόμο κέντρο της Μέσης Ανατολής. Η Αρχή Επενδύσεων του Αμπού Ντάμπι (ADIA) και η Mubadala Investment Company, με συνολικά περιουσιακά στοιχεία άνω των 1,5 τρισ. δολαρίων, όχι μόνο έχουν επεκτείνει την παρουσία τους παγκοσμίως, αλλά και συνεισφέρουν ενεργά και υποστηρίζουν ξένες εταιρείες που έρχονται να επενδύσουν στην περιοχή.
Γιατί τώρα;
Τρεις είναι οι παράγοντες που προσελκύουν πρωτοφανή -σε μέγεθος- κεφάλαια από τις ΗΠΑ προς τα κράτη του Κόλπου:
Οικοσυστήματα πλούσια σε κεφάλαια και “διψασμένα” για συνεργασίες: Οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι πρόθυμοι να προσλάβουν εμπειρογνώμονες από όλο τον κόσμο. Είτε μέσω κοινοπραξιών είτε μέσω άμεσων συμμετοχών σε στρατηγικούς τομείς, οι Αμερικανοί επενδυτές που προσφέρουν τεχνογνωσία, brand name αξίας ή δικαιώματα χρήσης είναι ευπρόσδεκτοι. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο τα κρατικά ταμεία να επενδύουν από κοινού ή να παρέχουν κεφάλαια για την επιτάχυνση αυτών των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Δημογραφικά στοιχεία: Η Μέση Ανατολή έχει έναν από τους νεότερους πληθυσμούς στον πλανήτη, με περίπου τα 2/3 να είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών. Αυτό σημαίνει ραγδαία αύξηση της ζήτησης στους τομείς της εκπαίδευσης, της στέγασης, της υγειονομικής περίθαλψης, της τεχνολογίας και των καταναλωτικών υπηρεσιών. Οι επενδυτές που κατανοούν τις φιλοδοξίες αυτής της νέας γενιάς, η οποία είναι ψηφιακά καταρτισμένη, έχει στόχους που δεν γνωρίζουν σύνορα και βαθιά ριζωμένη κουλτούρα, μπορούν να δημιουργήσουν μακροχρόνιες συνεργασίες.
Σταθερότητα: Ενώ οι δυτικές αγορές έχουν να αντιμετωπίσουν τα πολιτικά αδιέξοδα, την αύξηση των επιτοκίων και το μεταβαλλόμενο περιβάλλον ρυθμιστικών κανόνων, τα κράτη του Κόλπου προσφέρουν ένα παράδοξο μείγμα κεντρικού ελέγχου και μακροπρόθεσμης σταθερότητας. Τα κρατικά ταμεία σκέφτονται με ορίζοντα δεκαετιών και όχι σε τριμηνιαία βάση. Αυτό δημιουργεί γόνιμο έδαφος για τους υπομονετικούς επενδυτές.
Έμφαση σε τεχνητή νοημοσύνη και τεχνολογία
Το εντυπωσιακό σε αυτές τις πρόσφατες συμφωνίες είναι η έμφαση που δίνεται στην τεχνητή νοημοσύνη και στις υποδομές τεχνολογίας. Η ανακοίνωση της Salesforce, οι συνεργασίες της Humain με την Nvidia και την AMD, καθώς και η επένδυση 5 δισ. δολαρίων της AWS στην “AI Zone” οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: τα κράτη του Κόλπου εμφανίζονται ως παγκόσμιες δυνάμεις στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.
Δεν πρόκειται απλώς για την αγορά τεχνολογίας, αλλά για τη δημιουργία ολόκληρων οικοσυστημάτων. Η δέσμευση της Σαουδικής Αραβίας να εκπαιδεύσει 30.000 πολίτες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης μέσω της συνεργασίας με τη Salesforce, σε συνδυασμό με τις τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές από τους τεχνολογικούς κολοσσούς των ΗΠΑ, υποδηλώνει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για να γίνει η χώρα ηγέτιδα δύναμη στον τομέα της τεχνολογίας και όχι απλώς καταναλώτρια.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για το αμερικανικό κεφάλαιο
Το πρόσφατο κύμα δεσμεύσεων συνολικού ύψους άνω των 50 δισ. δολαρίων, αν προσθέσουμε τα mega-deals, σηματοδοτεί κάτι περισσότερο από ευκαιριακές επενδύσεις. Για την ακρίβεια, αποτυπώνει έναν θεμελιώδη αναπροσανατολισμό των παγκόσμιων κεφαλαίων.
Για δεκαετίες, ο πλούτος του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής έρεε προς τη Δύση, αναζητώντας αποδόσεις σε καθιερωμένες αγορές. Τώρα, αυτή η δυναμική αντιστρέφεται. Αμερικανοί επενδυτές, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και εταιρείες τεχνολογίας συρρέουν στη Μ. Ανατολή, αναζητώντας ανάπτυξη σε αναδυόμενες αγορές που υποστηρίζονται από κρατικά επενδυτικά ταμεία.
Οι πρώτες εταιρείες που κινήθηκαν, όπως οι Salesforce, Franklin Templeton, Nvidia και Fisher Investments, δεν στοιχηματίζουν απλώς τα κεφάλαιά τους. Δημιουργούν ένα στρατηγικό προγεφύρωμα σε μια περιοχή που θα μπορούσε να είναι το next big thing της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Καταληκτικά, η Μέση Ανατολή είναι πλέον ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο οικονομικό κέντρο με μακροπρόθεσμες προοπτικές. Το πρόσφατο κύμα επενδύσεων ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους πιο εξειδικευμένους Αμερικανούς επενδυτές αποδεικνύει ότι ο Κόλπος έχει “μετακινηθεί” από την περιφέρεια στο επίκεντρο της παγκόσμιας επενδυτικής στρατηγικής.
Για το αμερικανικό κεφάλαιο, το ερώτημα δεν είναι πλέον αν θα δραστηριοποιηθεί στον Κόλπο, αλλά πώς θα το κάνει με επιτυχία.
