Με σταθερά βήματα προχωρεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του μοντέλου λειτουργίας, των διαδικασιών και των υπηρεσιών του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πρόσφατη υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των υπουργών Εργασίας Κύπρου και Ελλάδος στις 30/9/02022, στη βάση του οποίου παραχωρείται η τεχνογνωσία ενός από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα στην αγορά εργασίας, του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

Πρόκειται για λογισμική εφαρμογή η οποία μπορεί να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο όλες τις ροές μισθωτής εργασίας και προσφέρει τη δυνατότητα καταγραφής βασικών όρων εργοδότησης όπως μισθό, ώρες εργασίας, εβδομαδιαία ημεραργία κτλ. Μέσω του συστήματος, δίνεται στους αρμόδιους επιθεωρητές η δυνατότητα παρακολούθησης της αγοράς εργασίας, αλλά και στους ίδιους τους εργαζομένους η δυνατότητα παρακολούθησης της τήρησης των όρων εργοδότησής τους απευθείας μέσα από το Σύστημα, χωρίς να απαιτείται η μετάβασή τους στα Επαρχιακά Γραφεία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στόχος η προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, η καταπολέμηση της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας και η ενίσχυση του εργατικού δυναμικού της Κύπρου. Το σύστημα έχει επίσης τη δυνατότητα δημιουργίας πλήρους ιστορικού για τον κάθε εργοδοτούμενο, καλύπτοντας όλο τον εργασιακό του βίο.

Ο εργοδότης μέσα από την υποχρέωση του από τη σχετική νομοθεσία περί Γραπτής Ενημέρωσης για Βασικούς Όρους Εργοδότησης θα καταγράφει τους όρους εργοδότησης στο σύστημα (π.χ. μισθούς, ώρες εργασίας, εβδομαδιαία off, ειδικότητα κτλ). Περαιτέρω, σε περιπτώσεις τροποποίησης ο εργοδότης θα έχει τη δυνατότητα και υποχρέωση ενημέρωσης του συστήματος.

Σε ό,τι αφορά τον εργοδοτούμενο, θα έχει επίσης τη δυνατότητα με συγκεκριμένο κωδικό να έχει πρόσβαση στο σύστημα ώστε να ενημερώνεται για τους όρους εργοδότησης του όπως αυτοί έχουν καταγραφεί από τον εργοδότη. Με τον τρόπο αυτό, θα βοηθηθεί η αποσυμφόρηση στα Επαρχιακά γραφεία των  Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΚΑ) και Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων (ΤΕΣ) για πληροφόρηση, ενώ θα μειωθεί παράλληλα και η εξάρτηση του ασφαλισμένου από τηλεφωνική εξυπηρέτηση. Πρωτίστως, ο εργοδοτούμενος θα έχει πλέον τη δυνατότητα να διαπιστώνει εάν τα πραγματικά δεδομένα εργοδότησής του διαφέρουν και να προχωρεί σε καταγγελία στα αρμόδια Τμήματα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πρεμιέρα αύριο για το ηλεκτρονικό σύστημα «Εργάνη»

Μέσα από το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, οι επιθεωρητές μπορούν να παρακολουθούν: (α) προσλήψεις, (β) τερματισμούς απασχόλησης, (γ) όρους εργασίας, (δ) μισθό (κατώτατο μισθό), 13ο μισθό κτλ., καθώς και τις (ε) πραγματικές ώρες εργασίας ώστε να εντοπίζεται τυχόν υποδηλωμένη εργασία και κατά συνέπεια υποδηλωμένες απολαβές.

Το σύστημα έχει τη δυνατότητα καταγραφής χρόνου εργασίας τόσο από τα υποστατικά της επιχείρησης όσο και σε περίπτωση τηλεργασίας.

Παράλληλα, κάθε επιθεωρητής θα έχει υποχρέωση καταγραφής σημαντικών στοιχείων επιθεώρησης ώστε, άλλοι αρμόδιοι επιθεωρητές να ενημερώνονται και να προχωρούν με δικές τους ενέργειες (π.χ. σε επιθεώρηση για αδήλωτη εργασία να εντοπίζονται πιθανές παραβιάσεις ασφάλειας και υγείας).

Το ΥΕΚΑ σε πλήρη συνεργασία με το υφυπουργείο Καινοτομίας και Έρευνας προχωρούν ήδη στη διαδικασία καταγραφής ενεργειών και χρονοδιαγραμμάτων για την εισαγωγή του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ το συντομότερο δυνατό.

Εντός της επόμενης εβδομάδας αντιπροσωπεία από την Ελλάδα με επικεφαλής τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωστή Χατζηδάκη, θα επισκεφθεί την Κύπρο, με σκοπό να καταγραφούν οι τεχνικές δυνατότητες και λειτουργίες του συστήματος. Ακολούθως, σε συνεργασία με το ΥΕΚΑ και το υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, θα τεθούν χρονοδιαγράμματα και προτεραιότητες ώστε να καταγραφούν οι όροι, να δημιουργηθεί η κάρτα εργασίας και να δημιουργηθεί η αρχιτεκτονική του συστήματος. Οι οποιεσδήποτε αναγκαίες τροποποιήσεις στη νομοθεσία θα προχωρούν ανάλογα.

Επιθεώρηση Εργασίας – Διαδικασίες και Πρακτικές 

 Το ΥΕΚΑ έχει αρχίσει τη διαδικασία αναδιοργάνωσης των διαδικασιών επιθεώρησης από το 2009. Πρώτιστος στόχος ήταν και παραμένει ο έλεγχος και η μείωση της αδήλωτης εργασίας. Έκτοτε έχουν γίνει σημαντικές τροποποιήσεις τόσο στις διαδικασίες επιθεώρησης όσο και σε πρόνοιες Νομοθεσιών.

 Το 2012 εισήχθηκε στην περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νομοθεσία η υποχρέωση για την έκδοση βεβαίωσης έναρξης απασχόλησης σε τριπλότυπο.  Η πρακτική αυτή εφαρμόστηκε αρκετά πετυχημένα μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2021.

 Το 2017 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου δημιουργείται η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων και παράλληλα εισάγονται σημαντικές τροποποιήσεις στον περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο.  Καθορίστηκε πλέον τι θεωρείται αδήλωτη εργασία, αδήλωτες αποδοχές και εισήχθηκε διοικητικό πρόστιμο ύψους €500 για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο που φθάνει τις €3500.

 Με την ψήφιση του Νόμου περί Σύστασης Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων το 2020 πλέον οι επιθεωρήσεις καλύπτουν και τη διαπίστωση τήρησης όρων εργοδότησης που προβλέπονται σε 30 Εργατικές Νομοθεσίες.

 Η πλήρης ολοκλήρωση της αναδιοργάνωσης των διαδικασιών επιθεώρησης θα καταστεί δυνατή με την εισαγωγή ενός σύγχρονου πληροφοριακού συστήματος το οποίο θα δίνει τη δυνατότητα αξιολόγησης στοιχείων και αποδοτικών στοχευμένων επιθεωρήσεων. 

 Στα πλαίσια αυτά από τον Σεπτέμβριο του 2021 μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου η γνωστοποίηση πρόσληψης εργοδοτουμένου γίνεται πλέον ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από την περίοδο αυτή μέχρι σήμερα είχαμε:

• Προσλήψεις Κυπρίων 102.091

• Τερματισμούς Κυπρίων 15.727

• Προσλήψεις Κοινοτικών 59.614

• Τερματισμούς Κοινοτικών 12.155

• Προσλήψεις Αλλοδαπών 57.841

• Τερματισμούς Αλλοδαπών 7.263

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πρόστιμα για αδήλωτη εργασία μετά από επιθεωρήσεις

Σε πλήρη δράση η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων

Αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας είναι η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων. 

Μετά την υιοθέτηση σχετικής νομοθεσίας του 2020 η Υπηρεσία προχωρεί σε έλεγχο τόσο των όρων εργοδότησης όσο και της ύπαρξης αδήλωτης εργασίας. Κάτω από την ομπρέλα ελέγχου της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων βρίσκονται 30 Εργατικές Νομοθεσίες. Μεταξύ άλλων ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος, ο περί Κατωτάτων Ορίων Μισθών, ο περί Προστασίας Μισθών Νόμος, Κανονισμοί/Νόμοι περί Εργοδοτουμένων σε Ξενοδοχεία και Κέντρα Αναψυχής, ο περί Εργοδοτουμένων στην Οικοδομική Βιομηχανία κτλ.

Η σχετική Νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα έκδοσης διοικητικών προστίμων ύψους €250 και €500 για κάθε εργοδοτούμενο που εντοπίζεται παραβίαση με μέγιστο ποσό ανά επιθεώρηση τις €5000 και σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης τις €10000.

Παράλληλα, η Νομοθεσία προβλέπει την τήρηση μητρώου επιθεωρήσεων από την Υπηρεσία τόσο για σκοπούς αξιολόγησης δεδομένων για μελλοντικές επιθεωρήσεις αλλά και για σκοπούς διαφάνειας. Έχει επίσης αλλάξει ολοκληρωτικά ο τρόπος διεξαγωγής των επιθεωρήσεων. Πλέον, η επιθεώρηση με ένα Επιθεωρητή έχει καταργηθεί, οι επιθεωρήσεις πραγματοποιούνται από ομάδα/ες που περιλαμβάνουν Επιθεωρητή/τες και Βοηθούς Επιθεωρητές. 

Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΥΕΚΑ η αδήλωτη εργασία το 2009 υπολογιζόταν κοντά στο 27%, το 2017 στο 15% και το 2021 στο 10%.

Ευελπιστούμε ότι με τη συμβολή και βοήθεια του ΕΡΓΑΝΗ πλέον οι Επιθεωρητές θα αποκτήσουν ένα σύγχρονο όπλο για αξιολόγηση πληροφοριών και πραγματοποίηση στοχευμένων επιθεωρήσεων για πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. 

Η αδήλωτη εργασία, όπως και η υποδηλωμένη εργασία αποτελούν σοβαρά προβλήματα για όλες τις χώρες της Ε.Ε. και εδώ και μια 10ετία γίνονται συντονισμένες ενέργειες ώστε να εξευρεθούν οι τρόποι που θα επιφέρουν σημαντική μείωση στα ποσοστά. Οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου εστιάζουν, μεταξύ άλλων, στον επηρεασμό της βιωσιμότητας των Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης, το ύψος των Συντάξεων, τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρήσεων με συνεπακόλουθο την αύξηση της ανεργίας. 

Η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων πραγματοποιεί μεγάλο αριθμό ελέγχων στην οικοδομική βιομηχανία όπου με Νόμο πλέον καθορίζονται, η εισφορά στο Ταμείο Προνοίας, οι ώρες εργασίας, οι γιορτές, οι αργίες και το φιλοδώρημα. Σημειώνουμε ότι, το 2009 η αδήλωτη εργασία στον κλάδο ήταν κοντά στο 35% και το 2021 μειώθηκε στο 15%.

Άλλη βασική Νομοθεσία ελέγχου είναι αυτή που αφορά ξενοδοχεία όπου ελέγχεται η καταβολή Ταμείου Προνοίας, η εργασία σε γιορτές και αργίες και τα εβδομαδιαία off. Ελέγχονται επίσης Κέντρα Αναψυχής και Καταστήματα για όρους εργασίας που αφορούν τα εβδομαδιαία off, τις ώρες εργασίας και την αποζημίωση εργασίας σε γιορτές/αργίες.

Στα πλαίσια αποτελεσματικότερων ελέγχων η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων και το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων έχουν προχωρήσει στον καταμερισμό των διαφόρων κλάδων για σκοπούς στοχευμένων επιθεωρήσεων, όπως επίσης έχει καθοριστεί διαδικασία κοινών επιθεωρήσεων σε κλάδους που αφορούν πλατφόρμες παροχής υπηρεσιών, Οικοδομική Βιομηχανία, Ξενοδοχεία.

Έλεγχοι για εφαρμογή διατάγματος κατώτατου μισθού

 

Σε σχέση με την πρόσφατη θεσμοθέτηση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού στα €940, τα αρμόδια τμήματα του υπουργείου Εργασίας πλέον αναλαμβάνουν δράση για να είναι έτοιμα για την πλήρη εφαρμογή του σχετικού διατάγματος σε όλους τους τομείς της οικονομίας από την 1/1/2023. Νοουμένου ότι επωφελούνται από το σχετικό διάταγμα 80.000 χαμηλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι και το γεγονός ότι κανένας εργοδότης δεν μπορεί να προσφέρει μισθό χαμηλότερο από τα €940, τα αρμόδια τμήματα ετοιμάζονται για σκοπούς ελέγχου. 

Τόσο η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων, όσο και το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων προετοιμάζουν κατάλληλα τους επιθεωρητές, ενώ παράλληλα κατανέμουν και τους τομείς που θα έχει η κάθε υπηρεσία/τμήμα για να είναι πιο αποτελεσματικοί. 

Σε αυτό το πλαίσιο το υπουργείο Εργασίας διαβεβαιώνει πως δεν θα γίνει αποδεχτή η παράβαση των προνοιών του διατάγματος. Περαιτέρω, καλεί και τους εργαζομένους να μην διστάζουν να αποταθούν στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες εκεί και όπου εντοπίζονται περιστατικά όπου καταστρατηγείται ή παραβιάζεται το διάταγμα για τον κατώτατο μισθό.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα και με την τοποθέτηση του αρμόδιου υπουργού πέραν του ύψους του κατώτατου μισθού, έχουν «κλειδώσει» και οι κανονικές ώρες απασχόλησης σε επιχειρήσεις/κλάδους.

Προς ένα ολιστικό ψηφιακό μετασχηματισμό του Υπουργείου Εργασίας

Σε στενή συνεργασία με το υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται ένα ολιστικό πλάνο ψηφιακού μετασχηματισμού του υπουργείου Εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει τόσο την εγκατάσταση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων, όπως το ΕΡΓΑΝΗ αλλά και το Διαδικτυακό Σύστημα Πληρωμής Εισφορών στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων, «SISnet», όσο και τη συνεχή απλοποίηση διαδικασιών και τη ψηφιοποίηση υπηρεσιών, με προτεραιότητα σε υπηρεσίες με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινότητα του πολίτη, όπως Βοήθημα Τοκετού, Επίδομα Μητρότητας και Επίδομα Ανεργίας. 

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πρόσφατη επίσκεψη των δύο υπουργών, Εργασίας και Καινοτομίας, στην Αυστρία για διερεύνηση των προοπτικών διακρατικής συνεργασίας για ανταλλαγή τεχνογνωσίας, καλών πρακτικών αλλά και υφιστάμενων λύσεων για τον περαιτέρω ψηφιακό εκσυγχρονισμό του υπουργείου Εργασίας, ως εργαλείο αύξησης της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητάς του, εξοικονόμησης πολύτιμων πόρων και πρωτίστως, βελτιστοποίησης της ποιότητας εξυπηρέτησης που παρέχει σε πολίτες και επιχειρήσεις. 

Στόχος της Κυβέρνησης, η αξιοποίηση όλων των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων για την ταχύτερη, αμεσότερη και αρτιότερη εξυπηρέτηση του κάθε εργαζόμενου, του κάθε εργοδότη αλλά και του κάθε πολίτη αυτού του τόπου. 

Παρέμβαση

Φρένο τώρα στην αδήλωτη εργασία

Μπλόκο επιχειρεί να βάλει η κυβέρνηση στην αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία, όπως επίσης και την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων, μέσα από το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, το οποίο θεωρείται ένα από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα στην αγορά εργασίας. Είναι γεγονός ότι η αδήλωτη εργασία πλήττει εκτός από τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις που σέβονται τους νόμους, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες που τις ανταγωνίζονται αθέμιτα με φθηνό προσωπικό. Δεν είναι τυχαίος ο λόγος που γίνεται για πολυεργαλείο, που έλειπε από το Υπουργείο Εργασίας και το οποίο θα είναι διαθέσιμο ακόμα και στους ίδιους τους εργαζομένους με το οποίο εξασφαλίζεται η άμεση, σε πραγματικό χρόνο ενημέρωση του πληροφοριακού συστήματος για την έναρξη και λήξη της εργασίας κάθε μισθωτού. Μέσα από το σύστημα αυτό οι επιθεωρητές του Υπουργείου Εργασίας θα γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή τα ωράρια λειτουργίας και της σύμβασης του κάθε εργαζομένου και επομένως θα μπορούν να κάνουν πιο στοχευμένους ελέγχους για να διαπιστώνουν αν τηρούνται οι συβάσεις και στην περίπτωση μη τήρησής τους να επιβάλουν τις ανάλογες κυρώσεις.