Άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη αγωνίζονται να βρουν ένα οικονομικά προσιτό μέρος για να ζήσουν, να εργαστούν, να μεγαλώσουν τις οικογένειές τους και να ζήσουν την καθημερινότητά τους. Ένα ασφαλές και σταθερό σπίτι είναι μια βασική ανάγκη, ωστόσο σε πολλές χώρες υπάρχει μια αυξανόμενη στεγαστική κρίση, με πολλά διαφορετικά πρόσωπα.
Η προσιτή τιμή της στέγασης έχει γίνει ένα διαδεδομένο και επείγον ζήτημα σε όλη την Ευρώπη, γι’ αυτό και η προσιτή στέγαση αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να διασφαλίσει την ευρωπαϊκή κοινωνική δικαιοσύνη.
Αυτό αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία προετοιμάζει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προσιτής στέγασης, με στόχο να αντιμετωπίσει το ζήτημα της στεγαστικής κρίσης που πλήττει όλες τις χώρες της ΕΕ. Η δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο έχει αρχίσει από τις 11 Ιουλίου και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 17 Οκτωβρίου, με την Κομισιόν να αναμένει να λάβει από πολίτες και φορείς προτάσεις για μια σειρά από ζητήματα που αφορούν τη στέγη, με βασική προτεραιότητα την αύξηση της προσφοράς προσιτών ακινήτων. Στη διαβούλευση αναμένεται να συμμετάσχουν, μεταξύ άλλων, οργανώσεις ιδιοκτητών και ενοικιαστών, κατασκευαστικές εταιρείες, πανεπιστημιακοί και τράπεζες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι η αύξηση των τιμών και των ενοικίων των κατοικιών, το αυξημένο κόστος για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και τις ανακαινίσεις ασκούν πίεση σε έναν αυξανόμενο αριθμό νοικοκυριών, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, τους τουριστικούς προορισμούς και άλλες περιοχές με υψηλή ζήτηση για στέγαση.
Σημειώνει ότι οι ομάδες που μειονεκτούν και οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα πλήττονται ακόμη περισσότερο, αντιμετωπίζοντας περισσότερες δυσκολίες στην πρόσβαση σε στέγαση και αυξανόμενο κίνδυνο να μείνουν άστεγοι. Το κόστος στέγασης, υποδεικνύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δημιουργεί επίσης σημαντικές προκλήσεις για τις οικογένειες, τους νέους και όσους εργάζονται σε βασικούς τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
Η μη προσιτή στέγαση δυσχεραίνει τη μετακίνηση των ανθρώπων για σπουδές ή εργασία, γεγονός που υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
Τεράστια αύξηση ενοικίων
Οι βασικοί δείκτες δείχνουν πώς διαμορφώνεται ο τομέας των ακινήτων στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρώτο στοιχείο είναι οι τιμές των κατοικιών προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, έχουν αυξηθεί περισσότερο από 20% το 2024 σε σχέση με το 2015.
Τα ενοίκια στις μεγάλες πόλεις έχουν αυξηθεί έως και 48% για διαμέρισμα 1 υπνοδωματίου μεταξύ 2014 και 2024. Οι συνολικές επενδύσεις σε κτίρια κατοικιών, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, μειώθηκαν κατά 6% από το 2022 έως το 2024. Το 17% του πληθυσμού ζει σε υπερπλήρη σπίτια. Οι άδειες οικοδομής για οικιστικά κτίρια μειώθηκαν κατά περισσότερο από 20% από το 2021. Η έλλειψη στέγης επηρεάζει όλα τα κράτη μέλη και έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία
Προτεραιότητες ΕΕ
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι τομείς όπου η ΕΕ μπορεί να προσθέσει αξία είναι:
• Δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής επενδυτικής πλατφόρμας για οικονομικά προσιτή και βιώσιμη στέγαση
• Διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά κατοικίας και διπλασιασμός των προγραμματισμένων επενδύσεων της πολιτικής συνοχής σε οικονομικά προσιτή στέγαση
• Αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις , ώστε να διευκολυνθεί η υποστήριξη οικονομικά προσιτής στέγασης από τα κράτη μέλη.
• Ανάπτυξη ευρωπαϊκής στρατηγικής για την κατασκευή κατοικιών με σκοπό την υποστήριξη της προσφοράς κατοικιών
• Υποστήριξη πόλεων και περιφερειών για την αντιμετώπιση της αναποτελεσματικής χρήσης άδειων και υπο -χρησιμοποιούμενων κτιρίων
• Αντιμετώπιση συστημικών ζητημάτων με τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις καταλυμάτων και ανάλυση των επιπτώσεων της κερδοσκοπίας στον τομέα της στέγασης
• Μείωση στους λογαριασμούς ενέργειας και μείωση της ενεργειακής φτώχειας , ώστε να γίνουν τα σπίτια προσιτά, αξιοπρεπή και βιώσιμα.
• Μέσω του διαλόγου για την προσιτή στέγαση, θα εντοπιστούν περαιτέρω τομείς όπου θα μπορούσε να υπάρξει ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.
Μεγάλο πρόβλημα και στην Κύπρο
Το πρόβλημα απόκτησης προσιτής στέγης είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο και πολλοί νέοι στρέφονται στην ενοικίαση.
Οι τιμές των ακινήτων στην Κύπρο ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή, το είδος του ακινήτου και την κατάστασή του. Γενικά, οι τιμές των διαμερισμάτων κυμαίνονται από 1.616 τ.μ. έως 1.903 τ.μ., ενώ οι τιμές των σπιτιών κυμαίνονται από 1.653 τ.μ. έως 1.938 τ.μ.
Πρόσφατα, η Landbank Analytics έδωσε στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2025, με βάση τις πωλήσεις που κατατέθηκαν στο Κτηματολόγιο.
Η μεγαλύτερη αύξηση στις οικίες καταγράφεται στη Λευκωσία, με μέση τιμή πώλησης τα 412.000 ευρώ, αυξημένη κατά 35,5% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Διευκρινίζεται ότι αν εξαιρεθεί η πώληση κατοικίας αξίας 2,7 εκατ. ευρώ, η αύξηση περιορίζεται στο 3%.
Τα διαμερίσματα παρέμειναν σχεδόν σταθερά στη Λευκωσία, με μέση τιμή 191.000 ευρώ. Στη Λεμεσό, η μέση αξία των διαμερισμάτων αυξήθηκε 12,4%, αγγίζοντας τα 372.000 ευρώ, ενώ οι μέσες τιμές των οικιών υποχώρησαν κατά 12,4% στα 389.000 ευρώ.
Στην Πάφο, η μέση αξία πώλησης κατοικιών ενισχύθηκε κατά 16,9%, στα 693.000 ευρώ, ενώ στα διαμερίσματα μειώθηκε κατά 10,3% στα 287.000 ευρώ. Αντίθετα, στην Αμμόχωστο παρατηρήθηκε πτώση τόσο στις κατοικίες (στις 300.000 ευρώ) όσο και στα διαμερίσματα (στις 178.000 ευρώ).
Σε γενικές γραμμές, το κόστος τείνει να είναι υψηλότερο στις μεγάλες πόλεις και σε περιοχές με υψηλό βιοτικό επίπεδο ενώ και οι ενοικιαστές συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βάρος στέγασης σε σχέση με τους ιδιοκτήτες.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι τιμές των κατοικιών στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 5,7% στο α’ τρίμηνο του 2025 σε ετήσια βάση και κατά 1,4% σε τριμηνιαία βάση. Τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 3,2% και 0,9% στο ίδιο διάστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι και στην Κύπρο τακτικά εκφράζονται ανησυχίες για το ύψος των ενοικίων – οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με την επαρχία- αλλά και για τις τιμές που έχουν φθάσει οι τιμές πώλησης ανά τετραγωνικό μέτρο.
Το 2026 η πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το ζήτημα της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή στέγαση δεν περιορίζεται μόνο σε ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος.
Αυτή τη στιγμή επηρεάζει και ένα ευρύτερο τμήμα της κοινωνίας λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως η αυξανόμενη ζήτηση στις αστικές περιοχές, το αυξανόμενο κόστος στέγασης, η έλλειψη προσφοράς κατοικιών, η γήρανση του κτιριακού αποθέματος, οι περιφερειακές οικονομικές ανισότητες, καθώς ο τουρισμός και οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις.
Η Επιτροπή, για να αντιμετωπίσει την οξεία στεγαστική κρίση, διόρισε τον Dan Jorgensen ως Επίτροπο Στέγασης και συγκρότησε ειδική ομάδα για την οικονομικά προσιτή στέγαση, η οποία συντονίζει τους άξονες εργασίας της Επιτροπής για το ζήτημα.
Το 2026 η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για ένα ευρωπαϊκό σχέδιο οικονομικά προσιτής στέγασης, το οποίο θα συμπληρώνει τις πολιτικές και τις πρωτοβουλίες των κρατών μελών και της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης στον τομέα της στέγασης, με σεβασμό συγχρόνως στην αρχή της επικουρικότητας στον στεγαστικό τομέα και λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα συμφέροντα των πολλών ενδιαφερόμενων μερών.
Μεταξύ των βασικών πρωτοβουλιών οι οποίες προβλέπονται, η Επιτροπή θα αναθεωρήσει τους κανόνες της για τις κρατικές ενισχύσεις, εκπληρώνοντας την υπόσχεσή της να διευκολύνει τη χρηματοδότηση της ενεργειακής απόδοσης και της οικονομικά προσιτής στέγασης.
