Τα οφέλη από την ενίσχυση της εξαγωγικής μας δραστηριότητας και τι πρέπει να προσέξουμε ώστε να πετύχει η προσπάθεια αρμοδίων και επαγγελματιών

Οι εξαγωγές αποτελούν βασικό κομμάτι στην οικονομία μιας χώρας. Και δεν μιλάμε μόνο για εξαγωγές προϊόντων, αλλά και υπηρεσιών. Συμβάλλουν σε πολλαπλά επίπεδα στην ανάπτυξη τόσο της ίδιας της οικονομίας, όσο και των επιχειρήσεων, ενώ οφέλη προκύπτουν και στο κομμάτι των εργαζομένων.

Δυστυχώς, οι εξαγωγές δεν είναι το δυνατό σημείο της κυπριακής οικονομίας. Έχοντας παραμελήσει αρκετούς κλάδους, σταματήσαμε να παράγουμε ένα μεγάλο αριθμό προϊόντων, αφού ως χώρα επιλέξαμε να τα εισάγουμε και ως εκ τούτου, οι εξαγωγές έχουν μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προκύψουν διάφορες παρενέργειες, οι οποίες διά μέσου των χρόνων έχουν μεγεθυνθεί και στο σήμερα οι αρμόδιοι ψάχνουν λύσεις, ώστε να ενισχυθεί το κομμάτι των εξαγωγών και να μπει ξανά στο παιχνίδι η χώρα μας.

Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Αναλυτικότερα, ο πρωτογενής τομέας, δηλαδή η γεωργία, η αλιεία, η κτηνοτροφία και η εξόρυξη (όπως τα ορυχεία) έχει περιέλθει σε μαρασμό εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα να μην είμαστε σε θέση ως χώρα να παράγουμε μεγάλο αριθμό προϊόντων. Η δικαιολογία ότι το κόστος παραγωγής είναι μεγάλο και επομένως είναι πιο συμφέρον να εισάγουμε τα προϊόντα αυτά παρά να τα παράγουμε, έχει προκαλέσει σειρά παρενεργειών:

(α) Ανάγκασε μεγάλο αριθμό εργαζομένων να εγκαταλείψει το επάγγελμα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, αφού δύσκολα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα εισαγόμενα προϊόντα.

(β) Αυξήθηκε το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο, καθότι μειώθηκαν οι εξαγωγές και αυξήθηκαν οι εισαγωγές.

(γ) Μειώθηκε η εισροή συναλλάγματος.

Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΠΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να αναστραφεί αυτή η κατάσταση και να ενισχυθεί και πάλι το κομμάτι των εξαγωγών. Όχι μόνο σε προϊόντα, αλλά και σε υπηρεσίες. Μάλιστα, τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε σημαντική αύξηση σε λογιστικές και ελεγκτικές υπηρεσίες που προσφέρονταν κυρίως σε Ρώσους πελάτες, οι οποίες καταγράφονταν ως εξαγωγές. Ωστόσο, με την έναρξη του πολέμου αυτό το κομμάτι χάθηκε και πλέον οι εμπλεκόμενοι φορείς, αλλά και οι επαγγελματίες, επιδιώκουν να το αναπληρώσουν με άλλες αγορές.

Την ίδια ώρα, έχει γίνει αντιληπτό, ότι αρκετά προϊόντα έχουν τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές εξαγωγής τους. Με ναυαρχίδα το χαλούμι και τα φάρμακα, η χώρα μας επιχειρεί να επανακάμψει στο κομμάτι των εξαγωγών με τα οφέλη να είναι ορατά.

Ειδικότερα:

(α) Θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους και να παράγουν ακόμα ποιοτικότερα προϊόντα για να ανταγωνιστούν τα ξένα.

(β) Θα συμβάλει στην εργοδότηση περισσότερων υπαλλήλων, εφόσον θα αυξηθούν οι εργασίες των επιχειρήσεων.

(γ) Θα μειωθεί το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Ωστόσο, για να στεφθεί με επιτυχία το συγκεκριμένο εγχείρημα θα πρέπει να συντρέξουν ορισμένες προϋποθέσεις. Δεν γίνεται να χρησιμοποιήσουμε τακτικές περασμένων χρόνων σε μια εποχή που οι εξελίξεις τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Επομένως:

(α) Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε το κομμάτι της τεχνολογίας, ώστε αφενός να μειώσουμε το κόστος παραγωγής και αφετέρου να αυξήσουμε τον αριθμό παραγόμενων προϊόντων σε λιγότερο χρόνο.

(β) Να εκμεταλλευτούμε τις σύγχρονες μεθόδους μάρκετιγκ, αφού δεν είναι αρκετό να παράγεις ένα καλό προϊόν, αλλά πρέπει να το πλασάρεις σωστά και έξυπνα στις αγορές, ώστε να φαίνεται περισσότερο ελκυστικό σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

(γ) Θα πρέπει να δώσουμε κίνητρα σε διάφορες κατηγορίες πολιτών, ώστε να ασχοληθούν με συγκεκριμένους κλάδους, ώστε να παράξουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες.

(δ) Να καθοριστεί εκ των προτέρων συγκεκριμένη στρατηγική σε σχέση με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα εξάγουμε, καθώς και τις αγορές, στις οποίες θα στοχεύσουμε.

Σημειώνεται ότι πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός ανέφερε ότι ένας από τους στόχους του Υπουργείου είναι να ενθαρρύνει τις εξαγωγικές μας προσπάθειες. Όπως είπε, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2023 ήταν αρνητικό, στο 12,1%. Ανακοίνωσε ότι για το θέμα αυτό έχει καταρτιστεί ομάδα με στελέχη του ΥΠΟΙΚ, με στόχο «να εμπλουτίσουμε το οικονομικό μας μοντέλο με τρόπο που να αντιμετωπιστούν οποιαδήποτε τυχόν προβλήματα υπάρχουν στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών».

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΙΑ

Οι συνολικές εξαγωγές αγαθών για το πρώτο εξάμηνο του έτους, δηλαδή την περίοδο Ιανουαρίου–Ιουνίου 2025, ήταν €2.624,2 εκ. σε σύγκριση με €1.997,6 εκ. για την περίοδο Ιανουαρίου–Ιουνίου 2024, σημειώνοντας αύξηση 31,4%.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν €3.871,4 εκ. για την περίοδο Ιανουαρίου–Ιουνίου 2025 σε σύγκριση με €3.648,3 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2024. 

Οι συνολικές εξαγωγές αγαθών για την περίοδο Ιανουαρίου–Δεκεμβρίου 2024 ήταν €4.121,8 εκ. σε σύγκριση με €4.709,4 εκ. για την περίοδο Ιανουαρίου–Δεκεμβρίου 2023, σημειώνοντας μείωση 12,5%.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν €8.134,3 εκ. για την περίοδο Ιανουαρίου–Δεκεμβρίου 2024 σε σύγκριση με €8.470,4 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2023. 

ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Ας δούμε και τα βασικότερα προϊόντα τα οποία είχαμε εξάγει το 2024: Στην πρώτη θέση ορυκτά καύσιμα και λάδια αξίας €1,19 δις και σε ποσοστό 49,2% του συνόλου. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως γίνεται αντιληπτό, δεν παράγουμε στην Κύπρο ορυκτά καύσιμα, αλλά τα εισάγουμε, ενδεχομένως να γίνεται επεξεργασία και τα επανεξάγουμε στο εξωτερικό, ωστόσο καταγράφεται ως κυπριακή εξαγωγή.

Στη δεύτερη θέση ήταν τα φαρμακευτικά προϊόντα, αξίας €348 εκατ. και ποσοστό 14,4% του συνόλου.

Στην τρίτη θέση έρχεται το χαλούμι, με εξαγωγές αξίας €323,9 εκατ. και ποσοστό 13,4% του συνόλου.

Ακολουθούν η κατηγορία «απορρίμματα και θραύσματα από χαρτί, γυαλί και μέταλλα» με αξία €87,6 εκατ. και ποσοστό 3,6% και στη συνέχεια προϊόντα όπως χυμοί φρούτων και λαχανικών με αξία €48,1 εκατ. και ποσοστό 2%, τα ψάρια με αξία €47,6 εκατ. και ποσοστό 2%, καθώς επίσης και οι πατάτες, ενώ σε ποσοστό 1,3% ακολουθούν οι κατηγορίες τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός και πυροσβεστήρες, με ποσό κοντά στα €30 εκατ.

ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ ΤΟ ΧΑΛΟΥΜΙ

Ίδια περίπου είναι η εικόνα και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025. Η μόνη αξιοσημείωτη διαφορά, είναι ότι το χαλούμι πέρασε στη δεύτερη θέση, υποσκελίζοντας τα φάρμακα.

Αναλυτικότερα, όσον αφορά στην περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2025, τα στοιχεία έχουν ως εξής:

Στην πρώτη θέση βρίσκεται και πάλι η κατηγορία «ορυκτά καύσιμα και λάδια» με την αξία του να φτάνει στο 1,10 δις και το ποσοστό επί του συνόλου να εκτοξεύεται στο 60,9%.

Ακολουθεί στη δεύτερη θέση το χαλούμι με €201,1 εκατ. και ποσοστό 11,1%.

Στην τρίτη θέση τα φάρμακα με €174,5 εκατ. και ποσοστό 9,7%. Ακολουθούν η κατηγορία «απορρίμματα και θραύσματα από χαρτί, γυαλί και μέταλλα» με αξία €41,8 εκατ. και ποσοστό 2,3% και στη συνέχεια προϊόντα όπως πατάτες με αξία €37 εκατ. και ποσοστό 2%, οι χυμοί φρούτων και λαχανικών αξίας €22,9 εκατ. και ποσοστό 1,3% τα ψάρια με €20,5 εκατ. και ποσοστό 1,1%, ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός με €20,7 εκατ. και ποσοστό 1,1% και οι πυροσβεστήρες με αξία €18,5 εκατ. και ποσοστό 1%.

ΤΑ ΣΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΗΝ

Υπενθυμίζεται ότι σε παλαιότερες δηλώσεις του στον «Φ» ο τέως ΓΓ του ΚΕΒΕ Μάριος Τσιακκής είχε αναφέρει ότι ο ίδιος διαβλέπει σημαντικές προοπτικές τόσο για την ενίσχυση ήδη εξαγόμενων προϊόντων, όσο και νέων. Ωστόσο, συμπλήρωσε, θα πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη στόχευση, τόσο σε σχέση με τα προϊόντα που θα προωθούμε, όσο και σε σχέση με τις αγορές που θα επιλέξουμε.

Αναλυτικότερα, όπως επισήμανε ο ΓΓ του ΚΕΒΕ, εάν πάρουμε για παράδειγμα τα μεταποιημένα γεωργικά προϊόντα, θα διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να παράξουμε αρκετά ποιοτικά προϊόντα λόγω των καιρικών συνθηκών, ωστόσο ένεκα της περιορισμένης έκτασης του νησιού μας, δεν είμαστε σε θέση να παράξουμε σημαντικές ποσότητες, ώστε να είμαστε σε θέση να διεισδύσουμε σε μεγάλες αγορές και ταυτόχρονα να είμαστε ανταγωνιστικοί.

Την ίδια ώρα, το κόστος της ενέργειας, το οποίο είναι αρκετά αυξημένο στην Κύπρο, σε σχέση με άλλες χώρες και αποτελεί ένα σημαντικό βαρίδι για τις επιχειρήσεις, το εργατικό κόστος και το κόστος του νερού αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες, όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να στοχεύσουμε, όπως είπε, στην ποιότητα και να διεισδύσουμε στις λεγόμενες niche markets, ώστε να διαφοροποιηθούμε από τον ανταγωνισμό.

  • Σε τρεις σημαντικούς παράγοντες για ενίσχυση των εξαγωγών μας αναφέρθηκε με τη σειρά του ο Διευθυντής Βιομηχανικής Ανάπτυξης, Καινοτομίας και Περιβάλλοντος, του ΚΕΒΕ, Ανδρέας Ανδρέου. Συγκεκριμένα, όπως είπε ο κ. Ανδρέου:
  • (α) Τα τελευταία χρόνια έχουν δραστηριοποιηθεί στην Κύπρο αρκετές εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες προωθούν τα προϊόντα τους τόσο στην κυπριακή αγορά όσο και στο εξωτερικό. Όπως ανέφερε θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία σε αυτό τον κλάδο καθώς υπάρχουν οι προϋποθέσεις να αναπτυχθεί αρκετά και να συμβάλει στην ενίσχυση των εξαγωγών.
  • (β) Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι Εμπορικοί Ακόλουθοι των Πρεσβειών, με τρόπο ώστε να διερευνούν την αγορά για την οποία έχουν αρμοδιότητα και να ετοιμάζουν σχετικά στοιχεία ως προς τις δυνατότητες διείσδυσης σε αυτές και ως προς τα προϊόντα που έχουν ζήτηση.
  • (γ) Ένεκα του μεγέθους των περισσότερων κυπριακών επιχειρήσεων, οι οποίες ως επί το πλείστο είναι μικρές και μικρομεσαίες, θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα από το κράτος ώστε να υπάρξουν συγχωνεύσεις ή συνεταιρισμοί (cluster) με στόχο να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας και να παράγονται φθηνότερα προϊόντα και σε μεγαλύτερη ποσότητα.

ΑΠΌ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ iNSIDER