Επικαλούμενη την ανησυχία για τη γήρανση του πληθυσμού και τις δημοσιονομικές συνέπειές τους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει «ποινές» στις χώρες που δεν προχωρούν σε αναδιάρθρωση στο συνταξιοδοτικό σύστημα.
Ως «ποινές», σύμφωνα με αξιωματούχους που μίλησαν στο Politico, ορίζονται οι παρακρατήσεις κεφαλαίων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, που θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2028. Το ζήτημα είναι εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στη Γαλλία είναι κάτι που μπορεί να κρατήσει ή να ρίξει τη δεύτερη κυβέρνηση Λεκορνί. Επίσης, στο Βέλγιο οι προτάσεις για αναδιάρθρωση του συνταξιοδοτικού έχει βγάλει τους εργαζόμενους στον δρόμο. Ενώ στην Ελλάδα, η κυβέρνηση μεταθέτει τις αποφάσεις για αλλαγές στα όρια ηλικίας και μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού από το 2027 (έτος εκλογών) στο 2030.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι ο συνδυασμός υψηλούς χρέους, γήρανσης του πληθυσμού και μείωσης των γεννήσεων, θα οδηγήσει σε κατάρρευση τα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα των κρατών-μελών. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Politico, η Κομισιόν εξετάζει το ενδεχόμενο σύνδεσης της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος με τους απευθείας πόρους ύψους 2 τρισ. που προβλέπεται να διοχετευθούν στις χώρες-μέλη από τον επόμενο προϋπολογισμό.
Οι αξιωματούχοι που μίλησαν είπαν ότι οι αρμόδιοι για την οικονομία στους θεσμούς της ΕΕ εξετάζουν τρόπους για την ενίσχυση των προβληματικών κρατικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών-μελών. Μεταξύ των μέτρων που προτείνονται είναι πολιτικές συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων σε συγκεκριμένες χώρες. Ωστόσο, δεν διευκρίνισαν σε ποιες. Εάν οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών αγνοήσουν τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (CSRs), τότε ενδέχεται να μην λάβουν το πλήρες μερίδιό τους από τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ από το 2028. Μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, ανώτερος αξιωματούχος της Κομισιόν είπε ότι δουλειά της είναι «να βοηθά τις χώρες να ανταποκρίνονται στα δύσκολα». Και πρόσθεσε ότι CSRs «είναι ο κατάλληλος τρόπος» για να το πετύχει, «συνδέοντας τις μεταρρυθμίσεις με τις επενδύσεις».
Οι CSRs αποτελούν μέρος της ετήσιας δημοσιονομικής επιτήρησης της Κομισιόν για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι συστάσεις αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τις πρωτεύουσες της ΕΕ σε μια προσπάθεια να διορθωθούν τα πιο πιεστικά οικονομικά προβλήματα μιας χώρας. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται για καταναγκασμό, αλλά για ορθή οικονομική πολιτική. Όπως όλα δείχνουν, η Κομισιόν προσπαθεί να σπρώξει τις χώρες-μέλη σε ένα αμερικανικού τύπου συνταξιοδοτικό σύστημα, με εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα. Στις ΗΠΑ ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία επενδύουν σε ομόλογα και μετοχές, ώστε να αυξάνουν τα κεφάλαιά τους.
Σήμερα (στοιχεία 2023), περισσότεροι από το 80% των συνταξιούχων της ΕΕ βασίζονταν σε κρατική σύνταξη ως μοναδική πηγή εισοδήματος. Η εξάρτηση αυτή θεωρείται υπερβολική, διότι αφήνει έναν στους πέντε πολίτες της ΕΕ άνω των 65 ετών σε κίνδυνο φτώχειας. Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με 18,5 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι Βρυξέλλες επιχειρούν, λοιπόν, για να μετριαστεί η πίεση στα κρατικά ταμεία, να δημιουργηθεί μια κεφαλαιαγορά αμερικανικού τύπου. Μια αγορά, δηλαδή, που θα αξιοποιεί τις μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις των ανθρώπων.
Τα σχέδια της Κομισιόν
Σύμφωνα με το Politico, τα σχέδια μεταρρύθμισης των Βρυξελλών δεν αφορούν τα όρια ηλικίας ή τις μηνιαίες κρατήσεις επί του μισθού. Αντίθετα, θα προτείνει την παροχή κινήτρων στους πολίτες να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότηση. Ενώ οι εταιρείες θα ενθαρρύνονται να προσφέρουν εταιρικά συνταξιοδοτικά προγράμματα στους εργαζόμενους. Η Κομισιόν, για να περάσει τις προτάσεις της, εξετάζει να χρησιμοποιήσει χρηματικά κίνητρα. Η ιδέα γεννήθηκε από το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ μετά την πανδημία. Η Κομισιόν θέλει να δώσει κίνητρα στις κυβερνήσεις να επιβάλουν δαπανηρές μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της ΕΕ, θέτοντας στόχους που θα ξεκλειδώνουν κεφάλαια σε δόσεις.
