Η τουριστική βιομηχανία αποτελούσε αναντίλεκτα τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομίας πολλών κρατών για αρκετά χρονιά. Χώρες, όπως και η Κύπρος, υπό την πίεση της αδυναμίας εξαγωγής προϊόντων, γνώσης η τεχνογνωσίας, επένδυαν σε υπηρεσίες, μονάδες και εγκαταστάσεις που μπορούσαν να τις καταστήσουν ελκυστικό προορισμό για επισκέπτες. Εθνικές στρατηγικές και δράσεις προώθησης προς συγκεκριμένες αγορές διαμόρφωναν για χρόνια το πλάνο πλεύσης των χωρών, και χωρίς αμφιβολία, κατάφεραν να συντηρήσουν η και να οδηγήσουν σε άνθηση, τους δείκτες ανάπτυξης. Απειλή ήταν ανέκαθεν, οι καμπάνιες άλλων κρατών με παρόμοιο τουριστικό προϊόν και οι γεωστρατηγικές ισορροπίες.
Ερευνητικά, ο τομέας των τουριστικών επιχειρήσεων γειτνίαζε με τις επιστήμες της επιχειρηματικότητας και του μάρκετινγκ. Η εκκωφαντική όμως εξέλιξη της τεχνολογίας, αναγκάζει το τουριστικό προϊόν να στρέψει τα βλέμματά του στον κλάδο της Πληροφορικής. Πώς οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν το τουριστικό σκηνικό και επηρεάζουν τη βιωσιμότητα της τουριστικής βιομηχανίας; Και επιχειρώντας ένα φιλοσοφικό ερώτημα, διερωτώμαι αν είναι πιθανόν, η τεχνητή νοημοσύνη, να αποτελεί τη σύγχρονη μορφή του Ξένιου Δία (ξένιος Δίας: προστάτης των προσκεκλημένων).
ΕΞΥΠΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
Ας επιχειρήσουμε ένα ταξίδι στη δεκαετία του 1980, και ας προσπαθήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο τουρίστας της εποχής οργάνωνε τις καλοκαιρινές του διακοπές. Οδηγός του ήταν τα διαφημιστικά έγγραφα ή και τα τουριστικά περιοδικά, τα οποία παρουσίαζαν προορισμούς με έναν ειδυλλιακό τρόπο. Ο ταξιδιωτικός πράκτορας της εποχής, σε πολλές περιπτώσεις, προωθούσε προορισμούς από τους οποίους ο ίδιος, έμμεσα ή άμεσα, αποκόμιζε όφελος. Η επένδυση σε δράσεις προώθησης που μια χώρα ακολουθούσε ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το επίπεδο διείσδυσης στις διεθνείς αγορές, και κατ’ επέκταση, με τον αριθμό των τουριστών που μπορούσε να προσελκύσει. Ο επισκέπτης, επέλεγε προορισμούς βασιζόμενος σε εικόνες, σύντομα βίντεο και περιγραφές υποδομών. Στην πραγματικότητα όμως, η επιλογή του ήταν ένδειξη εμπιστοσύνης στον τουριστικό του πράκτορα. Σήμερα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει ριζικά. Τα κριτήρια επιλογής προορισμού ενδεχομένως να παραμένουν τα ίδια, η απόφαση όμως του τουρίστα προκύπτει από ενδελεχή αναζήτηση σε πηγές που δύσκολα μπορούν να χειραγωγηθούν. Προτού καν ξεκινήσει ο προγραμματισμός του ταξιδιού, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι μηχανές αναζήτησης και άλλα συστήματα παρακολούθησης της διαδικτυακής συμπεριφοράς των χρηστών, προτείνουν στοχευμένες διαφημίσεις προορισμών. Οι αναζητήσεις μας, τα ενδιαφέροντά μας, ακόμα και οι αγορές μας, τροφοδοτούν ευφυείς αλγορίθμους, οι οποίοι αποφασίζουν για εμάς, πριν από εμάς, μέρη τα οποία ταιριάζουν στο προφίλ μας. Αν για παράδειγμα η μηχανή εντοπίζει συχνές αναζητήσεις σχετικά με αναρριχήσεις, δεν αποκλείεται να μας προτείνει ως προορισμό περιοχές με ψηλά βουνά. Το είδος των αγορών που εκτελούμε ηλεκτρονικά αλλά και το μέγεθος αυτών, καθορίζει το πόσο μακριά είναι αυτός ο προορισμός, ορίζοντας ταυτόχρονα το ποια θεωρείται η καταλληλότερη περίοδος επίσκεψης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ψηφιακά ο κυπριακός τουρισμός έφτασε σε 1 δισ. τηλέφωνα
Στη συνέχεια, η δύναμη της συλλογικής γνώσης, μάς επιτρέπει να αξιολογήσουμε χωρίς προκαταλήψεις την ποιότητα του προορισμού και να αποφασίσουμε αν αυτός ταιριάζει στα ενδιαφέροντά μας. Τα τουριστικά portals και πλήθος ιστοσελίδων φιλοξενούν απόψεις επισκεπτών, που μοιράζονται την εμπειρία της επίσκεψής τους. Ο τουρίστας, προτού επισκεφθεί τον προορισμό, γνωρίζει ποια τουριστικά αξιοθέατα όντως αξίζει να επισκεφθεί και ποια, επιμελώς έχουν υπερ-προβληθεί για προωθητικούς λόγους. Η επιλογή του προορισμού μετατράπηκε από πρόταση του τουριστικού πράκτορα σε πρόταση πλήθους κόσμου που αποφασίζει να μοιραστεί την εμπειρία του.
ΕΞΥΠΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΑΞΙΔΙΟΥ
Η εμφάνιση αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους στην αγορά, αυτόματα προσέφερε στους τουρίστες μια ισχυρή εναλλακτική λύση ενώ παράλληλα τους «ανάγκασε» ώστε εμπράκτως να εμπλακούν στη διαδικασία σχεδιασμού του ταξιδιού. Ωστόσο, προκειμένου να διατηρήσουν χαμηλά το κόστος λειτουργίας τους, οι αεροπορικές αυτές εταιρείες, συχνά δεν διατηρούν συμφωνίες με τουριστικά γραφεία. Ο τουρίστας, με τη χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας, συγκρίνει τιμές και καθορίζει μόνος του τις αεροπορικές υπηρεσίες που επιθυμεί. Έμμεσα λοιπόν οι εταιρείες αυτές προκαλούν την εξάρτηση του επισκέπτη στο κινητό του τηλέφωνο, μετασχηματίζοντάς το στην ουσία από συσκευή επικοινωνίας, σε συσκευή ελέγχου του ταξιδιού. Το εισιτήριο, η κάρτα επιβίβασης και το αποδεικτικό αποσκευών είναι διαθέσιμα μέσα από την ηλεκτρονική εφαρμογή της εταιρείας.
Συγχρόνως οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, δίνουν το δικαίωμα στον επισκέπτη να επιλέξει κατάλυμα για τη διαμονή του. Γνωστές ιστοσελίδες όπως το Booking.com και το Hotels.com, επιτρέπουν τη σύγκριση ανάμεσα σε ξενοδοχεία, και αναλόγως των παροχών και του κόστους, ο επισκέπτης δύναται να επιλέξει. Άλλες πλατφόρμες, όπως το Airbnb, επιτρέπουν σε ιδιώτες να ενοικιάσουν τα καταλύματά τους σε επισκέπτες, «εκδημοκρατίζοντας» το θέμα της διαμονής. Κάθε ξενοδοχείο ή κάθε δωμάτιο που συμπεριλαμβάνεται στις πλατφόρμες αξιολογείται από τους επισκέπτες. Με αυτόν τον τρόπο, ο τουρίστας έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τί να αναμένει, ενώ ταυτόχρονα, αφαιρεί από την εξίσωση διαμόρφωσης του ταξιδιού του τον παράγοντα «τουριστικός πράκτορας». Και σε αυτήν την περίπτωση, οι κινητές συσκευές μετατρέπονται σε οδηγό ταξιδιού, αφού φιλοξενούν την κάρτα και τα στοιχεία της κράτησης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μπόρεσε και χωρίς Ρώσους ο τουρισμός μας
Ακόμα και οι εσωτερικές μετακινήσεις του τουρίστα έχουν αλλάξει ριζικά. Η κράτηση ενός εισιτηρίου για το τρένο, το μετρό ή το λεωφορείο γίνεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Έξυπνες υπηρεσίες προτείνουν στον τουρίστα τον τρόπο μετακίνησής του και φροντίζουν να τον προμηθεύσουν με κατάλληλα εισιτήρια. Ο επισκέπτης δεν χρειάζεται να αλληλεπιδράσει με τοπικές υπηρεσίες ή κέντρα πληροφόρησης. Την ίδια στιγμή, υπηρεσίες όπως το Uber, επιτρέπουν τη μετακίνηση χωρίς φόβο και ανασφάλεια. Ο τουρίστας μπορεί να δει το προφίλ του οδηγού, μπορεί να μελετήσει αξιολογήσεις πελατών και να πληρώσει χωρίς την ανάγκη χρήσης μετρητών. Και προφανώς, και σε αυτήν την περίπτωση, το κινητό του τηλέφωνο μετασχηματίζεται σε απαραίτητο ταξιδιωτικό εργαλείο, αφού είναι υπεύθυνο για την αλληλεπίδραση με τα μέσα μεταφοράς.
Φυσικά, πλήθος ηλεκτρονικών πλατφορμών αναλαμβάνει να συμβουλέψει και να κατευθύνει τις επιλογές μας κατά την παραμονή μας στον προορισμό της επιλογής μας. Υπηρεσίες που ανάμεσα σε άλλα υποδεικνύουν εστιατόρια, αξιοθέατα και εκδρομές. Άλλες υπηρεσίες αναλαμβάνουν την αυτόματη μετάφραση στη γλώσσα προορισμού, την αυτόματη πληρωμή στο νόμισμα που η χώρα χρησιμοποιεί κ.ο.κ. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των υπηρεσιών είναι η ανάγκη χρήσης έξυπνου κινητού τηλεφώνου. Ο τουρίστας, είναι εκ των προτέρων ενημερωμένος και οργανωμένος. Επιπλέον όμως, είναι εξοπλισμένος με μια συσκευή που επιτρέπει στον ίδιο, σε κάθε φάση του ταξιδιού του να καταθέτει δημοσίως την εμπειρία του, επηρεάζοντας με τη σειρά του, θετικά ή αρνητικά, μελλοντικούς επισκέπτες. Είναι σημαντικό όμως να τονιστεί ότι πυρήνας αυτών των υπηρεσιών είναι η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης. Κάθε πρόταση που εμφανίζεται στο χρήστη, είναι αποτέλεσμα μελέτης της συμπεριφοράς του. Ακόμα και τα σχόλια που ίδιος επιλέγει να αφήσει ως αξιολόγηση σε μια υπηρεσία, αποτελούν χαρακτηριστικό το οποίο ο αλγόριθμος λαμβάνει σοβαρά υπόψιν προκειμένου να του προτείνει τις επόμενες επιλογές του.. Ο αλγόριθμος είναι αυτός που ορίζει την εξάρτηση του χρήστη από την κινητή του συσκευή, και όχι οι ίδιες οι υπηρεσίες. Αποστολή του αλγορίθμου είναι η βελτίωση της εμπειρίας του επισκέπτη. Στην πραγματικότητα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ο τουριστικός πράκτορας του ταξιδιώτη που μάχεται για τη συνεχή βελτίωση του ταξιδιού.
ΕΞΥΠΝΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Είναι γεγονός ότι η τουριστική βιομηχανία αλλάζει. Μπορεί όμως ένας τουριστικός προορισμός να επωφεληθεί από το γεγονός της εξάρτησης των επισκεπτών από τις έξυπνες συσκευές και την τεχνητή νοημοσύνη; Κάθε συζήτηση για τον τρόπο που οι νέες τεχνολογίες μετασχηματίζουν τη βιομηχανία του τουρισμού, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, πολλές ξενοδοχειακές μονάδες υιοθετούν ρομποτικές συσκευές για βελτίωση της εμπειρίας αλληλεπίδρασης με τους επισκέπτες. Έξυπνα δωμάτια ξενοδοχείων ρυθμίζουν αυτόματα θερμοκρασία και φωτισμό προκειμένου να παρέχουν ιδανικές συνθήκες παραμονής. Τέτοιες όμως υπηρεσίες, περισσότερο μοιάζουν με επιτηδευμένη υιοθέτηση τεχνολογιών και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο του ψηφιακού μετασχηματισμού της τουριστικής βιομηχανίας.
Κάθε προορισμός είναι αναγκασμένος να αντιληφθεί την εξάρτηση του ταξιδιώτη στις κινητές συσκευές. Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ιδανικός ένας προορισμός που δεν παρέχει δωρεάν και υψηλής ποιότητας πρόσβαση στο διαδίκτυο στους επισκέπτες του. Η ανάγκη για συνεχή αλληλεπίδραση με τις πλατφόρμες οργάνωσης ταξιδιού επιβάλλει αδιάκοπη πρόσβαση.
Παράλληλα, κάθε προορισμός καλείται να προσαρμόσει τις υπηρεσίες του έτσι ώστε να είναι συμβατές με τις υπηρεσίες που ο «έξυπνος» επισκέπτης έχει συνηθίσει. Ένα απλό παράδειγμα αποτελούν τα παρκόμετρα και η πληρωμή διοδίων στους αυτοκινητόδρομους. Η κάθε χώρα θα πρέπει να παρέχει στον τουρίστα τη δυνατότητα χρήσης ηλεκτρονικής εφαρμογής για αλληλεπίδραση με τέτοιου είδους υπηρεσίες. Επιβάλλεται μάλιστα η σχεδίαση μίας εφαρμογής για το σύνολο των υπηρεσιών που ο επισκέπτης ενδεχομένως να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει κατά την παραμονή του.
Επίσης, αρκετά σημαντικό είναι οι τουριστικοί προορισμοί να αντιληφθούν πως οι περιορισμοί λειτουργίας σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες, ούτως ώστε να προστατευθούν οι εγχώριες υπηρεσίες, μακροχρόνια ενδεχομένως να αποβούν μοιραίοι. Για παράδειγμα, υπηρεσίες μετακίνησης όπως το Uber, θεωρούνται δεδομένες σήμερα από το σύνολο των τουριστών. Ειδικά σε χώρες με περιορισμένο δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς, η εισαγωγή περιορισμών για δραστηριοποίηση τους αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα επίσκεψης. Αντίστοιχη περίπτωση είναι το Airbnb. Η απαγόρευσή του δεν ενισχύει την υπάρχουσα τουριστική βιομηχανία, αλλά στην πραγματικότητα αποτρέπει κόσμο από το να επισκεφθεί τον προορισμό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Περδίος: Σε Νέα Υόρκη και Ουάσινγκτον για κυπριακό τουρισμό
Η γένεση του ψηφιακού τουριστικού πράκτορα και η ευρεία διάδοση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν πεδίο λαμπρό για την επένδυση σε πραγματικά ευφυείς τουριστικές υπηρεσίες. Για παράδειγμα, σήμερα, μέσω των κινητών τηλεφώνων, έχουμε τη δυνατότητα καταγραφής των περιοχών όπου οι τουρίστες επισκέπτονται. Η πληροφορία αυτή αποτελεί πολύτιμη ένδειξη για το πού πρέπει να γίνουν οι επόμενες τουριστικές επενδύσεις, πώς πρέπει να βελτιωθούν οι υπάρχουσες υποδομές και πώς διασφαλίζεται η προσβασιμότητα.
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΠΑΦΟΥ
Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία μάς επιτρέπει να ενισχύσουμε την τουριστική εμπειρία με σύγχρονες ψηφιακές-δια ζώσης δράσεις. Ας φέρουμε για παράδειγμα την Πάφο. Ίσως το σημαντικότερο χαρακτηριστικό που διαθέτει η πόλη και μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών είναι η σύνδεσή της με τη θεά Αφροδίτη. Πώς όμως αξιοποιείται αυτό; Φανταστείτε μια εφαρμογή, η οποία προτρέπει τους επισκέπτες της πόλης να ανεβάσουν μια φωτογραφία από το Ιερό της Αφροδίτης, την Πέτρα του Ρωμιού, τους κήπους της Αφροδίτης και τα Λουτρά της θεάς της ομορφιάς. Φανταστείτε τους επισκέπτες αυτούς να ανεβάζουν φωτογραφίες και από τις 4 τοποθεσίες, με κίνητρο την «πιστοποίησή» τους ως γνώστες της ιστορίας της Αφροδίτης. Ένα παράσημο, το οποίο θα τους συνοδεύει σε όλες τις πλατφόρμες δικτύωσης. Κάθε τουρίστας, ο οποίος επισκέπτεται την Πάφο, δεν θα ακολουθεί απλά έναν τουριστικό οδηγό αλλά θα συμμετάσχει σε ένα διαδραστικό παιχνίδι. Και φυσικά, αν οι Αρχές επιθυμούν, ένα τέτοιο παράσημο μπορεί για παράδειγμα να συνοδεύεται από ένα κουπόνι το οποίο διασφαλίζει στους κατόχους του προτεραιότητα στο αεροδρόμιο. Αν το ίδιο παιχνίδι σχεδιαστεί για το σύνολο των αξιοθέατων της Κύπρου, διαμορφώνεται μια νέα εμπειρία για τον επισκέπτη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΕΤΑΠ Πάφου: Επενδύει και στο ΤikΤok για τουρισμό
Τέλος, σε επίπεδο εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού τουριστικής ανάπτυξης, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ισχυρό όπλο. Για παράδειγμα αναφέρεται το προϊόν 4Cast. Η πλατφόρμα αυτή, αυτόματα συλλέγει δεδομένα από αναζητήσεις χρηστών σε διάφορες υπηρεσίες στο διαδίκτυο και με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια προβλέπει τον αριθμό των επισκεπτών σε κάθε πόλη, σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Μια τέτοια πληροφορία είναι ζωτικής σημασίας για το συντονισμό των δράσεων, την εκτίμηση των διαθέσιμων καταλυμάτων, τις μετακινήσεις κ.ο.κ.
*Αντιπρύτανης έρευνας και καινοτομίας, καθηγητής τεχνητής νοημοσύνης, πανεπιστήμιο Νεάπολης Πάφος (Από περιοδικό Insider)
