Ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, σηκώνει το γάντι που έριξαν όσοι επικρίνουν την κυπριακή κυβέρνηση τόσο στο θέμα της στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι του Ισραήλ όσο και για τη γενικότερη προσέγγιση της Λευκωσίας στον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα.

Σε αποκλειστική συνέντευξή στον «Φ» ο Κ. Κόμπος αποκαλύπτει την πρόταση που κατέθεσε στο τελευταίο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) προκειμένου η ΕΕ να παίξει ουσιαστικό και αποφασιστικό ρόλο στην περιοχή. Όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο ΥΠΕΞ στο τελευταίο ΣΕΥ είχε προτείνει απευθείας διάλογο ανάμεσα σε Ευρωπαϊκή Ένωση και Ισραήλ για χάρη της ανθρωπιστικής βοήθειας. Προς τους επικριτές στο εσωτερικό, ο Υπουργός Εξωτερικών υποδεικνύει πως πέρασαν ήδη δέκα ημέρες από τη συζήτηση και μέχρι σήμερα πρακτικά δεν έγινε τίποτε, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως ουσιαστικά αυτό που έπραξε η ΕΕ ήταν να μεταθέσει ένα επείγον ζήτημα σε μια μελλοντική διαδικασία.  

Ο κ. Κόμπος απαντά στις επικρίσεις περί απομόνωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και καταγράφει μια σειρά από ενέργειες που έχουν γίνει από τη Λευκωσία προς την κατεύθυνση του αραβικού κόσμου αλλά και για ουσιαστική στήριξη των ίδιων των Παλαιστινίων. Παράλληλα υποδεικνύει πως «η απομόνωση του παρελθόντος, ένεκα δογματικής ιδεολογικής προσέγγισης, δεν μας αφορά».  Εκφράζει διαφωνία  για «το μονοπώλιο ευαισθησίας κάποιων ειδικά όταν αυτό υπερβαίνει ακόμη και τη θέση της επίσημης ηγεσίας των Παλαιστινίων», και  υποδεικνύει πως «δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος έκφρασης της θέσης των Παλαιστινίων από την επίσημη ηγεσία τους».

Ο Υπουργός Εξωτερικών μιλώντας στον «Φ» αναφέρθηκε και στις εξελίξεις στο Κυπριακό υπογραμμίζοντας πως ο στόχος της Λευκωσίας παραμένει η ουσιαστική διαπραγμάτευση του προβλήματος προσθέτοντας ότι τα ΜΟΕ αποτελούν ένα προ-στάδιο.

– Τις τελευταίες ημέρες δεχθήκατε κριτική για την πρόσφατη συζήτηση του ΣΕΥ για τη λήψη απόφασης για το Ισραήλ. Τι ακριβώς συζητήθηκε στο Συμβούλιο και γιατί είσαστε τόσο κάθετα εναντίον, καθώς κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι επιφυλάξεις ήταν επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας;

– Είναι δεδομένο ότι οι εικόνες είναι συνταρακτικές και η ανθρωπιστική κατάσταση απαράδεκτη. Σαφέστατα, το Ισραήλ οφείλει άμεσα, να επιτρέψει τη ροή βοήθειας σε κλίμακα και χωρίς επιβολή περιορισμών. Αυτή ήταν και είναι η θέση μας. Με αυτή τη σαφή προσέγγιση τοποθετηθήκαμε και στο πρόσφατο ΣΕΥ. Ως κράτος μέλος της ΕΕ αλλά και της περιοχής. Με ουσιαστική δράση στο ανθρωπιστικό πεδίο. Έως σήμερα, 22.000 τόνοι ανθρωπιστικής βοήθειας στάλθηκαν στη Λωρίδα της Γάζας μέσω του σχεδίου ‘Αμάλθεια’, το οποίο αποτέλεσε έμπνευση και πρωτοβουλία της κυβέρνησης Ν. Χριστοδουλίδη. Εμείς κινηθήκαμε και αποδείξαμε τη βούληση μας. Όχι θεωρητικά και ως διαμαρτυρόμενοι, αλλά ως κράτος που έδρασε, που δημιούργησε έναν διεθνή συνασπισμό, με συμμετοχή της ΕΕ. Πράξεις, όχι λόγια. Αποτέλεσμα, όχι συνθήματα.

Έγινε λοιπόν μια συζήτηση στο ΣΕΥ, με δεδομένο ότι η όποια απόφαση για εξέταση των όρων του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ αποτελεί αποκλειστικά αρμοδιότητα της Υπ. Εκπροσώπου ΕΕ, κυρίας Κ. Κάλας. Δεν αποφασίσαμε και δεν ψηφίσαμε για τίποτα. Η ανησυχία  της Κυπριακής Δημοκρατίας, στα πλαίσια μίας ανοικτής συζήτησης ήταν, ότι ουδεμία επίδραση θα έχει η επιλογή αυτής της πορείας. Ειδικά αυτή τη στιγμή που επείγει η αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης. Και εξηγώ. Εκτιμώ ότι ο δεδηλωμένος σκοπός της αναθεώρησης της ρήτρας ως μόχλευση για άσκηση πίεσης προς το Ισραήλ δεν θα επιτύχει. Κι αυτό διότι, η ίδια η διαδικασία της αναθεώρησης είναι «ανοικτού»  τέλους χρονικά και το όποιο εύρημα, δε θεωρώ ότι θα υιοθετηθεί  από το Συμβούλιο. Το πιθανότερο ούτε από το Κολλέγιο των Επιτρόπων. Και σε καμία περίπτωση σύντομα.

Πέρασαν ήδη 10 ημέρες. Πρακτικά τί έγινε; Μεταθέσαμε το επείγον σε μία διαδικασία μελλοντική. Αντ’ αυτού, πρότεινα στο ΣΕΥ, όπως η ΕΕ δια θεσμικής εκπροσώπησης της, εκκινήσει αμέσως απευθείας διάλογο με το Ισραήλ ώστε να επιτρέψει τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας, ξεκινώντας από αυξημένες ημερήσιες ποσότητες και αναδιαμορφώνοντας το πλάνο του ευρύτερα, αναφορικά με τη βοήθεια που επείγει να παρασχεθεί. Πράξη με σοβαρότερο ενδεχόμενο αποτελεσματικότητας σε σχέση με μια κίνηση σε βάθος χρόνου και με περιορισμένη πιθανότητα επιτυχίας.

Συνεπώς, από τη μία έχουμε μια αποκλειστικά συμβολική κίνηση, χωρίς αποτέλεσμα σε συνθήκες χρονικής πίεσης,  κι από την άλλη μια ουσιαστική πρόταση για διπλωματική εμπλοκή της ΕΕ και μόχλευση των όποιων δυνατοτήτων η Ένωση έχει. Δεν ήμασταν παρατηρητές αλλά υποβάλαμε πρόταση.

– Πέραν από την εις βάρος σας κριτική και η κυβέρνηση ευρύτερα δέχεται έντονες επικρίσεις για τις σχέσεις της Κύπρου με Ισραήλ. Προ ημερών στο δρόμο μπροστά στο γραφείο σας πραγματοποιήθηκε μια ακόμα εκδήλωση διαμαρτυρίας. Πως απαντάτε στις επικρίσεις αυτές και στην κατηγορία ότι η χώρα οδηγείται σε απομόνωση;

– Υπήρξε καλόπιστη κριτική αλλά παράλληλα, από κάποιους άλλους, μια συντονισμένη απόπειρα διαστρέβλωσης, ακόμη και πολιτικής εκμετάλλευσης. Ακούσαμε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία απομονώνεται. Οι επαφές με αραβικές χώρες είναι πυκνές και ορατές σε όλους. Ενδεικτικά, μόνο τις ημέρες μετά το ΣΕΥ συνομίλησα με τον Παλαιστίνιο Πρωθυπουργό, τους Υπουργούς Εξωτερικών Αιγύπτου και Ιορδανίας, την Υφυπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), φορείς του ΟΗΕ. Παραλήφθηκαν δε, οι μονάδες αφαλάτωσης από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, άνευ κόστους. Αποτελούν αυτά ένδειξη απομόνωσης;

Η ρητορική ‘αποκλειστικότητας’ της αλληλεγγύης, περίτεχνα παρακάμπτει την απτή έκφραση αλληλεγγύης μέσω της αποστολής χιλιάδων τόνων βοήθειας δια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σκοπίμως δε, παραβλέπει τη σωρεία ψηφισμάτων υπέρ των Παλαιστινίων τα οποία στηρίξαμε ως Κυπριακή Δημοκρατία.

Ενδεικτικά να σημειωθεί ότι την επόμενη ημέρα από το ΣΕΥ, ψηφίσαμε στον ΠΟΥ πάλι υπέρ της επίλυσης της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα, όπως πράξαμε και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Θυμίζω επίσης ότι προσωπικά εγκαινίασα, ιατρικό κέντρο στη  διοικητική περιφέρεια της Ραμάλα (στο χωριό Ein-Qinya) τον Δεκέμβριο ’24, το οποίο χρηματοδοτήθηκε καθ’ ολοκληρίαν από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Και μου δημιουργείται η εύλογη απορία: Ποια ήταν η συνεισφορά σε είδος κάποιων άλλων; Καμία. Ούτε καν είχαν την πολιτική βούληση να χαιρετίσουν την προσπάθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρά μόνο αυτές τις ημέρες ψελλίστηκε κάτι με την ‘ουρά’ ότι η Αμάλθεια δεν έλυσε από μόνη την ανθρωπιστική κρίση. Ουδέποτε το ισχυριστήκαμε αυτό, τονίζαμε το συμπληρωματικό χαρακτήρα της προσπάθειας μας, η προσπάθεια μηδενισμού εντός όταν διεθνώς δεδηλωμένα αναγνωρίζεται προκαλεί τουλάχιστον εντύπωση ως προς τις προσπάθειες και τη συνέπεια.  

Θυμίζω ότι το πρόγραμμα ‘Αμάλθεια’ χαιρετίστηκε από την Παλαιστινιακή Αρχή, και στο συνασπισμό συμμετείχε η ΕΕ, τα ΗΑΕ, το Κατάρ και πλείστοι άλλοι. Επίσης, ο μηχανισμός ήταν κάτω από την ‘ομπρέλα’ του ΟΗΕ και της κυρίας Σίγκριντ Καάγκ, που διορίστηκε ειδικά για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα. Αυτά τα δεδομένα είναι που αμφισβητούν και μηδενίζουν.

Σε κάθε περίπτωση, η απάντηση είναι απλή. Το διεθνές δίκαιο και το ανθρωπιστικό μέρος του, μας καθοδηγεί και διέπει κάθε δράση μας. Εξού και κινηθήκαμε άμεσα στο ανθρωπιστικό πεδίο. Την ύπαρξη του κράτους της Παλαιστίνης και τη θέση των δύο κρατών, την στηρίζουμε σε όλα τα φόρα. Την αναγκαιότητα άμεσης κατάπαυσης του πυρός, της απρόσκοπτης ροής βοήθειας επίσης. Επιπλέον όμως στηρίζουμε την απελευθέρωση των ομήρων, την επιστροφή των σορών των θυμάτων στις οικογένειες τους, και την απομάκρυνση της Χαμάς από το πολιτικό μέλλον στη Γάζα. Αυτά τα δέχονται και οι επικριτές; Τα αναφέρουν με την ένταση που απαιτείται;

– Κάποιοι υποστηρίζουν πως πρέπει και η Κύπρος πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων κρατών-μελών της ΕΕ…

– Εξήγησα το σκεπτικό μας. Εξήγησα επίσης τι πρακτικά και ουσιαστικά πράξαμε στο ανθρωπιστικό πεδίο. Καλέσαμε και καλούμε όλα τα κράτη μέλη να συνδράμουν στον Ανθρωπιστικό Διάδρομο. Κίνηση με απτό αποτέλεσμα, όχι μόνο συμβολισμού χωρίς αντίκρισμα, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή. Προτείναμε επίσης δομημένο, εντατικό και άμεσο διάλογο της ΥΕ εκ μέρους της Ένωσης με το Ισραήλ για ροή ανθρωπιστικής βοήθειας και διαμόρφωση πλήρους πλάνου δράσης ως προς αυτό. Σε αυτήν την κατάσταση πραγμάτων, ο στοχευμένος διάλογος είναι μέρος της προσπάθειας για συγκεκριμένα αποτελέσματα.

– Σας ακούσαμε πολλές φορές να αναφέρεστε στις σχέσεις σας με αραβικές χώρες, εις απάντηση της κριτικής για το Ισραήλ. Όντως αυτές οι χώρες δεν έχουν πρόβλημα; Ούτε οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι;

– Οι σχέσεις με τις χώρες του αραβικού κόσμου είναι άριστες. Χωρίς υπερβολή, δεκάδες οι συναντήσεις με όλες τις παραπάνω χώρες. Αίγυπτος, Κατάρ, ΗΑΕ, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία αλλά και Παλαιστίνη. Προσωπικά, επισκέφθηκα τέσσερις  φορές τη Ραμάλα. Οι σχέσεις  μας με την Αίγυπτο είναι εξαιρετικές, με συνεργασία στο πεδίο ενέργειας και σε διεθνή φόρα, με τα ΗΑΕ αποδείχθηκε με το θέμα των μονάδων αφαλάτωσης άνευ κόστους, με την Ιορδανία με τη συμμετοχή του Βασιλιά στο Med 9 στην Κύπρο. Με Κατάρ και Σαουδική Αραβία, διατηρούμε πολλές και πυκνές επαφές. Και ναι, και με το Ισραήλ, που κάποιοι χαιρέτιζαν ως στρατηγικό εταίρο.

Όσο και εάν ενοχλεί υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Τα πεπραγμένα μας είναι καταγεγραμμένα, παλαιότερα η επίσκεψη ηγέτη στην Κύπρο τονιζόταν ως αξιομνημόνευτο, κυριολεκτικά, γεγονός. Η απομόνωση του παρελθόντος, ένεκα δογματικής ιδεολογικής προσέγγισης, δεν μας αφορά. Επίσης, δεν συμφωνώ με το μονοπώλιο ευαισθησίας κάποιων ειδικά όταν αυτό υπερβαίνει ακόμη και τη θέση της επίσημης ηγεσίας των Παλαιστινίων, η οποία δημόσια και πολλάκις, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της για τη στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει, έχω την εντύπωση, καλύτερος τρόπος έκφρασης της θέσης των Παλαιστινίων από την επίσημη ηγεσία τους.