Η πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό της 23ης Ιουλίου 2025, η οποία προκλήθηκε όπως αποφάνθηκαν οι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες, από δύο αποτσίγαρα που είχαν εντοπιστεί στο σημείο ανάφλεξης, πέραν της καταστροφής στην περιοχή προκάλεσε και μια πρωτοφανή πολιτική κρίση. Η μεν κυβερνητική πλευρά πιάστηκε εξ απήνης και έδειξε ότι δεν είχε καλά αντανακλαστικά να δώσει πειστικές απαντήσεις. Η δε αντιπολίτευση έδειξε πως είχε αντανακλαστικά εκμετάλλευσης της καταστροφής, ευελπιστώντας σε πολιτικό όφελος σε βάθος χρόνου.
Η έκθεση του ATF ήρθε να επιβεβαιώσει τα όσα είχαν λεχθεί από τους αρμόδιους την περίοδο της πυρκαγιάς, ως προς τα γεγονότα. Τοποθετήσεις που την περίοδο εκείνη είχαν περάσει απαρατήρητες καθώς όλη η προσοχή είχε στραφεί προς την κατεύθυνση των πολιτικών ευθυνών και το θέμα της απουσίας του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας ο οποίος είχε προηγουμένως αναγορευθεί συντονιστής για την αντιμετώπιση ανάλογων κρίσεων.
Αμφισβήτηση και «φάγωμα»
Οι εμπειρογνώμονες του ATF (Alcohol Tobacco and Firearms and Explosives) είχαν εμμέσως αμφισβητηθεί από ορισμένους κύκλους (πολιτικούς και άλλους) στη Λευκωσία που επιχείρησαν να περάσουν ένα αφήγημα ότι δεν είχαν να κάνουν με τέτοιου είδους πυρκαγιές. Αφήγημα το οποίο απορρίπτεται μέσα από τις δράσεις της ίδιας της υπηρεσίας, αλλά στην προκειμένη περίπτωση κρίθηκε ότι θα μπορούσε να συμβάλει στο γενικότερο αφήγημα εκείνων των ημερών που πρωτίστως στόχευαν σε πολιτικές ευθύνες.
Παράλληλα όλο το διάστημα υπήρξε και αμφισβήτηση της ικανότητας των πάντων, ξεκινώντας από τους πολιτικούς προϊστάμενους και προχωρώντας μέχρι και τα τελευταία στελέχη των υπηρεσιών που είχαν εμπλακεί στην προσπάθεια αντιμετώπισης της καταστροφικής πυρκαγιάς. Ουδείς δέχθηκε τις όποιες αναφορές των Κυπρίων υπηρεσιακών ως προς τα γεγονότα και τις ιδιαιτερότητες που είχαν να αντιμετωπίσουν τη δεδομένη στιγμή.
Σε πολιτικό επίπεδο αλλά και ευρύτερα εκείνο το οποίο προείχε ήταν η πολιτική τιμωρία γι’ αυτό και η όλη προσπάθεια στράφηκε προς την κατεύθυνση των πολιτικά προϊσταμένων. Το «φάγωμα» υπουργών ή όλων των εμπλεκόμενων υπουργών ήταν το βασικό ζητούμενο των ωρών που ακολούθησαν την πυρκαγιά στη Λεμεσό.
Το θέμα του ανασχηματισμού
Η λαϊκή, όπως χαρακτηρίστηκε, απαίτηση για παραιτήσεις και απομάκρυνση υπουργών έφερε στο προσκήνιο και θέμα ανασχηματισμού του κυβερνητικού σχήματος. Μέσα στο κλίμα εκείνων των ημερών και λογικό ήταν να μπαίνει θέμα παραιτήσεων, αλλά την ίδια ώρα και να στρέφεται η πίεση προς την κατεύθυνση του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, από την ώρα που κανένας εκ των υπουργών του δεν αποφάσισε να τον διευκολύνει υποβάλλοντας την παραίτησή του.
- Η καταστροφική πυρκαγιά του Ιουλίου, ενώ θα μπορούσε να διευκολύνει τους χειρισμούς του Προέδρου Χριστοδουλίδη, με τον ίδιο να κινείται στο πνεύμα των ημερών και ζητά παραιτήσεις υπουργών, εν τέλει φαίνεται πως ήρθε να δυσκολέψει τους χειρισμούς του και να ανατρέψει τα αρχικά του σχέδια.
Δεν θεωρείται τυχαίο το γεγονός ότι και η προσέγγιση του ιδίου κατά τις δύο συνεδρίες του Υπουργικού Συμβουλίου που ακολούθησαν την πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό ήταν εντελώς διαφορετική. Στην πρώτη συνεδρία το κλίμα ήταν εμφανώς ψυχρό και με την «απειλή καρατομήσεων» να επικρέμεται πάνω από τα κεφάλια κάποιων εκ των υπουργών. Αντίθετα στην αμέσως επόμενη συνεδρία, ο Πρόεδρος φρόντισε να περάσει το μήνυμα προς τους υπουργούς του ότι εκείνο που προέχει είναι η υλοποίηση όλων όσων είχαν αποφασιστεί για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της καταστροφικής πυρκαγιάς. Κίνηση, η οποία επέφερε και μια σχετική ηρεμία στο υπουργικό.
Ο παράγοντας της έκθεσης ATF
Εκ των πραγμάτων το πόρισμα των Αμερικανών, που δόθηκε στη δημοσιότητα σχεδόν αμέσως μετά την παραλαβή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα παίξει το δικό του ρόλο ως προς τις εξελίξεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Θα μπει κι αυτό στην προεδρική ζυγαριά της αξιολόγησης των υπουργών του.
Το περιεχόμενο του πορίσματος είτε θα αναζωπυρώσει το θέμα ανασχηματισμός είτε θα επιτύχει προσωρινή κατάσβεση του. Γιατί από τα ελάχιστα που είχαν βγει από το γραφείο στη δυτική πτέρυγα του Προεδρικού εκείνο που φαίνεται να υπάρχει στις προθέσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη είναι να προχωρήσει σε αλλαγές την ώρα που κανένας δεν θα τις περιμένει.
Δεν ήταν τυχαίο που χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα η «φόρμουλα Κληρίδη» προκειμένου να αναδειχθεί ότι:
α) οι ενέργειες του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν θα γίνουν υπό την πίεση και την απαίτηση άλλων να απομακρύνει υπουργούς και να προβεί σε ανασχηματισμό,
β) οι αλλαγές θα γίνουν σε χρόνο που κανείς δεν θα τις περιμένει ή την ώρα που το θέμα θα έχει φύγει από το κάδρο της δημόσιας συζήτησης.
Κι αυτό όχι τυχαίο καθώς η προηγούμενη ανάλογη κατάσταση πραγμάτων που προ διετίας είχε οδηγήσει σε κινήσεις οι οποίες αντί να διευκολύνουν εγκλώβισαν τον Πρόεδρο στους χειρισμούς του, θέτοντας μέχρι και χρονικό πλαίσιο πραγματοποίησης των αλλαγών.
Ο παράγοντας αντιπολίτευση
Τις ώρες μετά αλλά και τις μέρες που ακολούθησαν οι δύο συνιστώσες της αντιπολίτευσης – Δημοκρατικός Συναγερμός και ΑΚΕΛ -βρέθηκαν στην ίδια πλευρά και ανταγωνίζονταν ποιο από τα δύο κόμματα θα χρησιμοποιήσει πιο βαριούς χαρακτηρισμούς εναντίον της κυβέρνησης. Υπήρξε ένα ράλι δηλώσεων από τα δύο κόμματα πρωτοφανή σε πάθος ένταση, σε βαθμό που δεν δέχονταν να ακούσουν την αντίθετη άποψη ή κυρίως για τα γεγονότα γύρω από την καταστροφική πυρκαγιά.
Η εσπευσμένη σύγκληση επιτροπών της Βουλής στην οποία προσκλήθηκαν κάπου 80 άτομα για να τοποθετηθούν είχε περισσότερο τη μορφή ενός «λαϊκού δικαστηρίου» που στήθηκε με συγκεκριμένη σκοπιμότητα, παρά με άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου των γεγονότων. Που εάν ήταν αυτή πρόθεση σίγουρα η κοινή συνεδρία των τριών επιτροπών θα γινόταν σε μεταγενέστερο στάδιο στη βάση εκθέσεων και όχι ευθύς μετά πριν ακόμα ολοκληρωθούν οι έρευνες.
- Στην προκειμένη περίπτωση η αντιπολίτευση έκρινε ότι της δόθηκε μια χρυσή ευκαιρία να πάρει τα πάνω της και να ανατρέψει την δική της προβληματική εικόνα. Οι μετρήσεις που προηγήθηκαν της καταστροφικής πυρκαγιάς έδειξαν τα δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης να καταγράφουν ιστορικό χαμηλό μέσα στο κυπριακό εκλογικό σώμα. Ενώ επιχειρήθηκε και μια αποτυχημένη προσπάθεια – από ορισμένες πλευρές – να κρυφτούν τα χαμηλά ποσοστά πίσω από χαμηλή δημοτικότητα του ΠτΔ.
Το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται ότι θα γίνουν νέες μετρήσεις οι οποίες θεωρούνται από πολλές απόψεις σημαντικές. Ένα στοιχείο που θα φανεί μέσα από τις μετρήσεις αυτές είναι η επίδραση που υπήρξε προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης το θέμα των καταστροφικών πυρκαγιών του Ιουλίου στην ορεινή Λεμεσό.
Σύμφωνα με τα όσα ακολούθησαν τις πυρκαγιές και το γενικότερο κλίμα στην κοινωνία η αντιπολίτευση θα πρέπει να αρχίσει να ανακάμπτει μέσα στην κοινή γνώμη. Γιατί αυτό ήταν το ζητούμενο της έντασης και του πάθους που είχε επιδειχθεί με αφορμή της πυρκαγιές.
Υπάρχει ωστόσο και ένα πολύ μεγάλο ενδεχόμενο μέσα από τις μετρήσεις να διαφανεί ότι οι πολίτες, οι ψηφοφόροι, προσπερνούν τα δύο μεγάλα παραδοσιακά κόμματα και κινούνται προς νεοφανείς σχηματισμούς. Κάτι που εάν συμβεί θα είναι ένα σημαντικό πλήγμα τόσο για τον Δημοκρατικό Συναγερμό όσο και για το ΑΚΕΛ καθώς θα φανεί η αποτυχία της στρατηγικής που ακολούθησαν το προηγούμενο διάστημα.
Στρατηγική η οποία στόχευε να πείσουν τους πολίτες, το εκλογικό σώμα, πως αυτά τα δύο κόμματα είναι το μέλλον και η προοπτική και αυτούς θα πρέπει να εμπιστευθούν. Η στρατηγική που ακολούθησαν ήταν στοχοπροσηλωμένη προς μία μόνο κατεύθυνση, αυτή της κυβέρνησης και όχι εκείνους τους χώρους που φαίνεται να τους αλιεύουν συνεχώς τους ψηφοφόρους.
Τι είπαν οι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες
Η καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε στην Ορεινή Λεμεσό στις 23 Ιουλίου 2025 αποτέλεσε ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά περιστατικά που έχουν καταγραφεί στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια. Η έρευνα που ακολούθησε διεξήχθη από ειδικούς εμπειρογνώμονες της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας ATF (Alcohol Tobacco and Firearms and Explosives) των ΗΠΑ, σε συνεργασία με τις κυπριακές αρχές.
Επιγραμματικά η έκθεση αναφέρει:
Μετρήσεις Ταχύτητας
Οι ερευνητές υπολόγισαν την ταχύτητα εξάπλωσης χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικές μεθόδους:
- Πρώτος υπολογισμός: 60 μέτρα ανά λεπτό
- Δεύτερος υπολογισμός: 63 μέτρα ανά λεπτό
Μεθοδολογία Έρευνας
Οι ερευνητές ακολούθησαν συστηματική προσέγγιση:
- Συλλογή μαρτυριών από αυτόπτες μάρτυρες και πυροσβέστες
- Εντοπισμός δεικτών καύσης – μακρό και μικρο-δείκτες
- Ανάλυση προτύπων εξάπλωσης της φωτιάς
- Συσχέτιση με μετεωρολογικά δεδομένα
Ακριβής Εντοπισμός
Μετά από λεπτομερή ανάλυση, το σημείο ανάφλεξης προσδιορίστηκε με εντυπωσιακή ακρίβεια:
- Θέση: Στην άκρη του οδοστρώματος του δρόμου Μαλιά – Άρσος
- Διαστάσεις: Περιοχή 30cm × 30cm
- Κατεύθυνση εξάπλωσης: Προς βόρεια και νότια λόγω αλλαγών στον άνεμο
Αποκάλυψη της Αιτίας
Εύρεση Αποδεικτικού Υλικού
Η συστηματική εξέταση της περιοχής ανάφλεξης αποκάλυψε:
- Ένα μερικώς καμένο αποτσίγαρο
- Ένα πλήρως καμένο αποτσίγαρο
- Θερμικές αλλοιώσεις που επιβεβαιώνουν την αιτιότητα
Νομική Διαχείριση
Το αποδεικτικό υλικό:
- Συλλέχθηκε και καταγράφηκε από τους ερευνητές ATF
- Παραδόθηκε στις κυπριακές αρχές για περαιτέρω αναλύσεις
- Αποτελεί βάση για τις νομικές διαδικασίες που θα ακολουθήσουν
Συμπεράσματα και Διδάγματα
Κρίσιμοι Παράγοντες Καταστροφής
- Ανθρώπινος Παράγοντας: Απερίσκεπτη απόρριψη τσιγάρου
- Περιβαλλοντικές Συνθήκες: 100% πιθανότητα ανάφλεξης
- Μετεωρολογικά Φαινόμενα: Συνδυασμός υψηλής θερμοκρασίας, χαμηλής υγρασίας και ισχυρών ανέμων
- Τοπογραφία: Ευνοϊκή για πολυκατευθυντική εξάπλωση
Μελλοντικές Προκλήσεις
Η έκθεση τονίζει ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς στην Κύπρο αυξάνεται λόγω:
- Του μεσογειακού κλίματος με παρατεταμένα ξηρά καλοκαίρια
- Της κλιματικής αλλαγής που επιδεινώνει τις συνθήκες
- Της πυκνότητας και υγρασίας των καυσίμων βλάστησης
- Της απότομης τοπογραφίας που επιταχύνει την εξάπλωση
Πέραν της έκθεσης εκείνο το οποίο φαίνεται να προχωρεί το αμέσως επόμενο διάστημα είναι η συνεργασία των κυπριακών αρχών με τον ATF για την εκπαίδευση Κυπρίων στη διεξαγωγή ερευνών για όλα τα είδη πυρκαγιών. Από την άλλη το βάρος για τα ευρύτερα πολιτικά και νομικά μέτρα που θα ενισχύσουν τόσο την πρόκληση όσο και την αντιμετώπιση θα πάει στους ώμους ολόκληρου του πολιτικού συστήματος, τόσο κυβερνώντων όσο και αντιπολιτευόμενων.
