Η Τουρκία εγκλωβίζει το Κυπριακό στους ευρύτερους επεκτατικούς σχεδιασμούς της στην περιοχή και η όποια εξέλιξη, σύμφωνα με την κατοχική πλευρά, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Στην Άγκυρα θεωρούν πως, ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο, έχει αυξηθεί σημαντικά το διεθνές βάρος της Τουρκίας και ως εκ τούτου όλες οι κινήσεις της, χειρισμοί,  γίνονται υπό το φως αυτών των δεδομένων.

Δείγματα γραφής για το πώς αντιλαμβάνεται την «μεγάλη και ισχυρή Τουρκία», έδωσε ο Ερντογάν και στην ομιλία του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών ενώ η αντίληψη αυτή διέπει όλες τις δράσεις της τουρκικής πλευράς και αναδεικνύεται προδήλως στις διμερείς επαφές.

Πρώτο, η Άγκυρα έστειλε το μήνυμα πως οποιαδήποτε κίνηση γίνει στην Ανατολική Μεσόγειο, περνά απαραιτήτως  από την Τουρκία, που θεωρεί ότι έχει την «πρωτοκαθεδρία» ( ή επιδιώκει να την έχει). Με βάση αυτή τη λογική, είτε αυτή θα παραχωρεί «άδεια» για τις όποιες ενέργειες γίνονται, είτε θα  συμμετέχει, θα έχει εμπλοκή η ίδια. Στο πλαίσιο αυτό και παράλληλα με τις άλλες κινήσεις, η Άγκυρα επιχειρεί να εξομαλύνει τις σχέσεις της με χώρες της περιοχής, όπως είναι η Αίγυπτος. Ταυτόχρονα, συντηρεί την πρότασή της για την σύγκληση Διεθνούς Διάσκεψης με τη συμμετοχή των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου για την οριοθέτηση ζωνών και τα ενεργειακά. Περιλαμβάνει, με βάση την πρόταση της, στους συμμετέχοντες και το κατοχικό καθεστώς, αλλά και την «ελληνοκυπριακή διοίκηση», όπως αποκαλεί την Κυπριακή Δημοκρατία. Σημειώνεται ότι την πρόταση αυτή προωθεί στην Ουάσιγκτον ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, ο οποίος ωστόσο, δεν αποσαφηνίζει τη σύνθεση της σύναξης.

Η Τουρκία θεωρεί ότι η Ανατολική Μεσόγειος, είναι δική της υπόθεση, αν και προφανώς δεν παίζει μόνη της. Η υπόγεια- κι όχι μόνο αντιπαράθεση- με το Ισραήλ στη Συρία, δείχνει πως η πορεία της Άγκυρας είναι δύσκολη. Παραμένει, ωστόσο,  στόχος της  ο έλεγχος της περιοχής, επιβάλλοντας τούτο μέσα από παρεμβάσεις με βασικό εργαλείο τη στρατιωτική ισχύ.

Δεύτερο, έχει ενισχύσει την παρουσία και τις δράσεις της- και θα συνεχίσει να πράττει τούτο- σε διάφορες άλλες περιοχές, όπως  αυτές του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής. Επίσης στα Βαλκάνια κι αλλού. Ο Οργανισμός Τουρκογενών Κρατών θεωρείται από την Άγκυρα ένα σημαντικό εργαλείο προώθησης των πολιτικών της και σε σχέση με τα κατεχόμενα.

Τρίτο, η κατοχική δύναμη στο πλαίσιο της επεκτατικής πολιτικής χρησιμοποιεί την αμυντική της βιομηχανία ως επεκτατικό εργαλείο, που αποφέρει πολλά κέρδη και δημιουργεί εξαρτήσεις. Γεωπολιτικά και οικονομικά.

Τέταρτο, υιοθετεί παράλληλα με τα πιο πάνω την  τακτική της «ήπιας διπλωματίας». Οι δραστηριότητες της Άγκυρας έχουν επεκταθεί μέσα κι από διάφορους Οργανισμούς, όπως είναι το ΤΙΚΑ ( Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού), το οποίο ως γνωστό παρέχει αναπτυξιακή βοήθεια προς τρίτες χώρες ( σ.σ. δραστηριοποιείται και στα κατεχόμενα). Στη μεγάλη εικόνα και η Υπηρεσία Αντιμετώπισης Καταστροφών όπως και μια σειρά «εργαλεία», που αφορούν την εκπαίδευση ( σχολεία, εκπαιδευτικοί), τη διάδοση του τουρκικού πολιτισμού (γλώσσα και τέχνη) αλλά και θρησκείας

Όλα αυτά περιλαμβάνονται στο «Έγγραφο Στρατηγικής Δημόσιας Διπλωματίας 2024-2029», το εστιάζει στο όραμα για «μεγαλύτερη Τουρκία».

Πέμπτο, προβαίνει σε ανοίγματα και προς την κατεύθυνση μη φιλικών κρατών, όπως είναι η περίπτωση της Αρμενίας, κυρίως μετά την επίτευξη συμφωνίας με το Αζερμπαϊτζάν, που έγινε τούτο εφικτό μετά από παρέμβαση του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία και η Αρμενία δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις διανοίγονται κανάλια επικοινωνίας.

Έκτο, επένδυσε και επενδύει στον αμερικανικό παράγοντα και επιζητεί την εύνοια του Προέδρου Τραμπ, όπως φάνηκε και από τη συνάντηση της περασμένης Πέμπτης, στο Λευκό Οίκο. Οι σχέσεις ΗΠΑ- Τουρκίας περνούν μέσα από διάφορες φάσεις, ήπιες και ταραχώδεις, πλην όμως τα συμφέροντα επιβάλλουν την προσέγγιση.

Καμία αλλαγή

Η θέση της κατοχικής Τουρκίας δεν αλλάζει στο Κυπριακό. Απορρίπτει το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και προτάσσει τη λύση δυο κρατών. Η έκκληση Ερντογάν, ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης, για αναγνώριση του κατοχικού καθεστώτος, γίνεται για τρίτη συνεχή χρονιά. Το επανέλαβε και φέτος με την… φόρα της αναβαθμισμένης Τουρκίας. Έχει σημασία το γεγονός ότι διατύπωσε αυτή τη θέση, παραμονές της συνάντησης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον εγκάθετο της Άγκυρας στα κατεχόμενα, Ερσίν Τατάρ. Το ανέφερε τρεις εβδομάδες περίπου πριν από την παράνομη ψηφοφορία στα κατεχόμενα. Ήταν έναν μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση, ακόμη και εντός των κατεχόμενων.

Είναι σαφές από όσα είπε ο Ερντογάν δημόσια αλλά και όσα λέγονται από Τούρκους αξιωματούχους στις κατ΄ιδίαν επαφές τους, πως η όποια επανεκκίνηση στο Κυπριακό, όταν αφορά την ουσία, περνά μέσα από την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος. Πρόκειται για την αξίωση για την εκ προοιμίου αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Η Τουρκία γνωρίζει πως αυτό δύσκολα μπορεί να γίνει, αλλά είναι πρόδηλο ότι θα επιμένει μέχρι τα δεδομένα, οι συγκυρίες και τα τετελεσμένα θα το επιβάλουν.

Τα ελληνοτουρκικά

Η κατοχική Τουρκία με τη στάση και τη συμπεριφορά της την τελευταία περίοδο επιλέγει να εγκαταλείψει τη λογική των «ήπιων νερών», που επί της ουσίας ήταν μια τεχνητή ηρεμία. Κι’ αυτό επειδή οι κόκκινες γραμμές εκατέρωθεν δεν έχουν διαφοροποιηθεί. Μπορεί προφανώς η ματαίωση της συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, με πρωτοβουλία του Τούρκου Προέδρου, να μην θεωρείται το «τέλος του κόσμου», όπως ειπώθηκε, πλην όμως στέλνει μηνύματα. Μηνύματα που αφορά την αλλαγή τακτικής από τουρκικής πλευράς. Επιλογή της Άγκυρας είναι πλέον επιστροφή στα… μποφόρ.

Την ίδια ώρα, η μη αναφορά του Ερντογάν στα ελληνοτουρκικά στην ομιλία των Ηνωμένων Εθνών, έχει και μια άλλη ερμηνεία: Η Τουρκία εντάσσει το κεφάλαιο αυτό, των ελληνοτουρκικών, όπως και το Κυπριακό, στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου. Το πλαίσιο του ελέγχου και της κυριαρχίας της Τουρκίας.

Δεν επιλέγει τη συνεννόηση η Άγκυρα, αλλά την ένταση

Η επόμενη περίοδος κρίνεται πολύ σημαντική και προβλέπεται ταραχώδη. Η κατοχική Τουρκία έχει διαμηνύσει προς κάθε κατεύθυνση- αλλά και με την ματαίωση της συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν στη Νέα Υόρκη- ότι θα αντιδράσει στην περίπτωση κατά την οποία  προχωρήσει η υλοποίηση του έργου για την Ηλεκτρική Διασύνδεση Κρήτης- Κύπρου. Ενημερωμένες πηγές σημείωναν ότι υπάρχουν διάφορα σενάρια αντίδρασης από πλευράς Τουρκίας. Μέχρι σήμερα η κατοχική πλευρά λειτουργούσε διά του εκφοβισμού. Πώς, όμως, θα αντιδράσει, εάν για παράδειγμα, η Αθήνα συνοδεύει με φρεγάτες το ιταλικό ερευνητικό σκάφος, όταν και όποτε αποφασισθεί να επανέλθει; Αυτό είναι ένα θέμα, που θα απασχολήσει την Άγκυρα, αλλά και την Αθήνα, που προφανώς είναι αναγκασμένη να μελετά τα επόμενα βήματα.

Εκείνο, πάντως, που λέγεται από τουρκικής πλευράς είναι πως η Ηλεκτρική Διασύνδεση δεν πρόκειται να γίνει εκτός κι εάν ανάψει η ίδια το πράσινο φως. Τι θέλει; Να εκχωρήσουν κυριαρχία στην Τουρκία, Ελλάδα και Κύπρος. Διαφορετικά, είτε το έργο δεν θα γίνει, είτε θα υπάρξει ένταση. Αν και στο παρελθόν, Αθήνα και Άγκυρα φέρονται- χωρίς τούτο να επιβεβαιώνεται- να είχαν βρει μια φόρμουλα συνεννόησης. Μπορεί, όμως, τούτο να το έχουν διαρρεύσει σκοπίμως οι Τούρκοι.

Στην εξίσωση των εξελίξεων είναι και το θέμα του κανονισμού SAFE. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει ήδη εξασφαλίσει συνεργασίες με κράτη-μέλη της Ε.Ε., ώστε να συμμετάσχει στον ευρωπαϊκό αυτόν μηχανισμό. Υπάρχει, ήδη, συνεργασία με Ιταλία και Ισπανία. Είναι, ωστόσο, προφανές πως η κατοχική δύναμη θέλει συμμετοχή στον SAFE, για πολλούς λόγους, που συνδέονται και με την προώθηση των αμυντικών εξοπλισμών που παράγει. Μέσα από τον μηχανισμό θα προωθήσει την παραγωγή της αμυντικής της βιομηχανία και σε άλλα κράτη-μέλη.  

Είναι προφανές πως η  Άγκυρα δεν θέλει εμπόδια στους σχεδιασμούς της. Δεν θέλει ενστάσεις. Είναι σαφές πως θεωρεί- και έτσι είναι- απέναντι της την Κύπρο και την Ελλάδα. Δεν επιλέγει, ωστόσο, την προσέγγιση και τη συνεννόηση αλλά στέκεται απέναντί τους με επιθετική διάταξη.