Οι διεθνώς βραβευμένοι χορογράφοι Δανάη Δημητριάδη και Διονύσιος Αλαμάνος πιστεύουν ότι μέσω του χορού συναντιόμαστε με το εδώ και το τώρα.
Υπήρξαν συμφοιτητές στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και χορευτές της Hellenic Dance Company. Από το 2015 που ένωσαν δυνάμεις, η κοινή τους πορεία είναι συνεχώς ανοδική: περιλαμβάνει οκτώ βραβεία από διεθνείς οργανισμούς, παραστάσεις σε Ευρώπη, Ασία και Κεντρική Αμερική και συνεργασίες με θέατρα και φεστιβάλ όπως το Ίδρυμα Ωνάση, το Θέατρο του Ρότερνταμ, το Κρατικό Θέατρο του Μπράουνσβαϊγκ και το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Είχαν συνειδητοποιήσει από την αρχή της γνωριμίας τους το κοινό ενδιαφέρον για τη φύση, τα ζώα και τους αυτόχθονες πολιτισμούς, αλλά και την κοινή θεώρηση για τον κόσμο και τη σκηνή. Προσπαθώντας να ισορροπήσουν ανάμεσα στο προσιτό και το πρωτοπόρο, υποστηρίζουν την ιδέα πως η τέχνη είναι ένα καθολικό μέσο επικοινωνίας, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει μία δυναμική και ταυτόχρονα εύθραυστη γλώσσα. Το χορογραφικό δίδυμο Δανάη & Διονύσιος συστήνεται και στο κοινό της Κύπρου παρουσιάζοντας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού το έργο «Free At Last», που αντλεί έμπνευση από την ιστορία του χορού του Ζαλόγγου, χωρίς όμως να τη μιμείται. Για τους δημιουργούς η επιλογή της αυτοθυσίας ταυτίζεται με την απόλυτη ελευθερία. Η ελληνική παράδοση αποδομείται και συνδέεται με το σήμερα μέσα σε μυστικιστική και σκοτεινή ατμόσφαιρα που στόχο έχει να μεταφέρει στη σκηνή τη συγκινησιακή ένταση του τελευταίου χορού αποτυπώνοντας την κίνηση προς το χείλος του γκρεμού. Η Δανάη και ο Διονύσιος αντιμετωπίζουν κάθε τους έργο σαν κάτι που βρίσκεται πάνω από αυτούς και προσπαθούν να το φτάσουν, γεγονός που νοηματοδοτεί και καθιστά μέρος της παράστασης κάθε σύγκρουση και αποτυχία. Σ’ αυτή τη διαδικασία θεωρούν σημαντική τη συνειδητότητα, καθώς επίσης τη διαθεσιμότητα, την περιέργεια και το παιχνίδι.
– Οι ιδιαιτερότητες μιας χορογραφικής συνδημιουργίας ποιες είναι; Τι πλεονεκτήματα και τι μειονεκτήματα έχει; Συχνά λέμε πως όσα περισσότερα μυαλά έχουμε να δουλεύουν πάνω στο ίδιο ζητούμενο, τόσο καλύτερα. Είμαστε δύο αρκετά διαφορετικοί άνθρωποι ως προς τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη διαδικασία της χορογραφίας και θεωρούμε πως αυτό το γεγονός καταλήγει να την κάνει πιο πολυδιάστατη. Πάντα θα υπάρχουν συγκρούσεις. Πάντα κάποιος θα πρέπει να δώσει χώρο στον άλλο και να κάνει λίγο πίσω. Σπάνια όμως δεν θα δοκιμάσουμε κάθε δυνατή επιλογή που επικοινωνείται μεταξύ μας. Και οι δύο μας αντιμετωπίζουμε το έργο σαν κάτι που βρίσκεται πάνω από εμάς. Οπότε εμείς προσπαθούμε να το φτάσουμε, να του δώσουμε μορφή και να το μοιραστούμε με τον τρόπο που θεωρούμε ότι του αρμόζει. Όσο διατηρούμε αυτή την αντιμετώπιση, κάθε σύγκρουση και αποτυχία δεν είναι μάταια, αλλά μέρος της παράστασης και προσφέρει κάτι χρήσιμο. Άλλωστε τίποτα από αυτά που λέμε, κάνουμε ή σκεφτόμαστε δεν εξαφανίζεται. Το σημαντικό είναι πώς διοχετεύεται δημιουργικά.
– Πώς χορεύει κανείς όταν γνωρίζει ότι πρόκειται για τον τελευταίο του χορό; Με τη γέννησή μας, ξεκινά και η πορεία μας προς τον θάνατο και ο φόβος, ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του συνειδητού μας νου, βρίσκει χώρο στις ζωές μας. Όταν ένας άνθρωπος μπορεί αρχικά να αντιληφθεί κι ίσως να εκτιμήσει το «νυν», χορεύει διαρκώς τον τελευταίο του χορό. Φανταζόμαστε πως για έναν τέτοιο άνθρωπο ίσως το τέλος είναι συγκινησιακά φορτισμένο. Όχι γιατί έρχεται, αλλά από τη μνήμη του πόσο πολύ έζησε. Στο θρύλο του Ζαλόγγου, μάς συγκινεί η τόλμη που χαρακτηρίζει τις τελευταίες στιγμές των ηρωίδων. Η αποδοχή και η επιλογή του αγνώστου.
– Πώς αντιλαμβάνεστε τη συνθήκη της αυτοθυσίας; Έχει μεγάλη σημασία το πώς ζει κανείς. Πώς αντιλαμβάνεται τη ζωή, την ψυχική και πνευματική του κατάσταση. Οι γυναίκες στον θρύλο του Ζαλόγγου, επέλεξαν με την αυτοθυσία τους να ζήσουν αιώνια, αφήνοντας το αποτύπωμά τους στον χρόνο και την ιστορία. Μία πράξη με τέτοια βαρύτητα θα δονείται πάντα αισθητά, παρά τη χρονική ροή στην οποία όλοι υπαγόμαστε.
– Τι μηνύματα επικοινωνεί με το σήμερα η συγκινησιακή φόρτιση του χορού προς το χείλος του γκρεμού; Εδώ προτιμούμε να αναφέρουμε τον Νίκο Καζαντζάκη, του οποίου το έργο υπήρξε μία από τις πηγές έμπνευσής μας για το «Free At Last»: «Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει».
– Πιστεύετε ότι η απόλυτη ελευθερία ταυτίζεται με τον θάνατο; Στην περίπτωση του χορού του Ζαλόγγου, για εμάς η επιλογή της αυτοθυσίας ταυτίζεται με την απόλυτη ελευθερία. Στη φιλοσοφία του Ζεν, η ικανότητα της μη σκέψης ταυτίζεται επίσης με την απόλυτη ελευθερία.
– Πώς έχετε σχηματοποιήσει στο μυαλό σας την έννοια της ελευθερίας; Για μία έννοια τόσο μεγάλη, με την οποία πολλοί άνθρωποι και πολιτισμοί έχουν καταπιαστεί, μας είναι δύσκολο να αποτυπώσουμε μία ολοκληρωμένη απάντηση. Αυτό για το οποίο είμαστε σίγουροι, είναι πως μέσω του χορού συναντιόμαστε με το εδώ και το τώρα. Χτίζουμε τη χορογραφία μας με ατελείωτους κανόνες, που μας θέτουν πολύ στενά όρια. Αυτό είναι το σκοινί μας για να ισορροπούμε σε μία άβυσσο επιλογών. Με κάθε μας βήμα συνεχίζουμε ένα μάταιο ταξίδι προς την τελειότητα. Αγκαλιάζουμε την πτώση και της επιτρέπουμε πού και πού να μας καθοδηγεί. Ισορροπία και πτώση συνυπάρχουν πάνω στη σκηνή κι εμείς στη μέση χορεύουμε ελεύθεροι. Εκεί εμείς ερχόμαστε κοντά στην αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας.
– Συμφωνείτε με την άποψη ότι ο χορός είναι η πιο ζωώδης ανθρώπινη έκφραση; Εξαρτάται σε ποιες πρακτικές αναφερόμαστε. Παρατηρούμε πως σε ηπείρους όπως η Αφρική ή σε χώρες όπως η Ινδία, ή σε νησιά όπως η Νέα Γουινέα και πολλά ακόμη, υπάρχουν πρακτικές που στοχεύουν συνειδητά στην επαφή με το όλο και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται είναι ενστικτώδες. Η επαναληπτική κίνηση χρησιμοποιείται ιδιαίτερα, ως εργαλείο κατόρθωσης μίας εκστατικής κατάστασης και επηρεάζεται άμεσα από το περιβάλλον, ενώ ο συσχετισμός με αυτό είναι ουσιώδης. Ο λόγος για τον οποίο ένα σώμα κινείται και η ιστορία δόμησης ενός είδους χορού, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο ως προς το αν αυτός ο χορός είναι ζωώδης. Ίσως όταν αυτοσχεδιάζουμε να είμαστε πιο κοντά στον εαυτό μας. Όμως κι αυτό εξαρτάται από τον τρόπο που κάνουμε επαφή με τον αυτοσχεδιασμό.
– Αισθάνεστε ότι έχετε καταλήξει στη διαμόρφωση ενός κινησιολογικού λεξιλογίου που σας εκφράζει; Το κινητικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε εξαρτάται από το έργο που χορογραφούμε κάθε φορά. Σίγουρα υπάρχουν ορισμένα εργαλεία στα οποία ανατρέχουμε, όμως θέλουμε κατά τη διαδικασία της δημιουργίας να αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που εξυπηρετεί καλύτερα το έργο και πώς μπορούμε να το αναδείξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Συνεπώς προσπαθούμε να έχουμε ευελιξία κι ένα φάσμα επιλογών, δίχως να χάνουμε την ταυτότητά μας.
– Πιστεύετε ότι τελικά χορεύονται τα πάντα: ο φόβοι, οι εμμονές, οι αυταπάτες, οι ενοχές μας; Ναι. Όσο μένουμε ειλικρινείς στα ζητήματα που επιλέγουμε και δίνουμε λιγότερο χώρο σε περισπασμούς όπως η αισθητική ή η ασφάλεια, τόσο περισσότερο μπορούμε να έρθουμε σε επαφή μ’ αυτό που κάνουμε. Ο χορός είναι βιωματική τέχνη και ζητάει να επικοινωνεί ζωντανές καταστάσεις. Αισθανόμαστε πως ένα έργο δεν χρειάζεται να απολογείται στο κοινό, αλλά ταυτόχρονα θέλει να επικοινωνήσει μαζί του- άρα είναι μία λεπτή ισορροπία που διαρκώς σκαλίζουμε και αναζητούμε.
– Συμφωνείτε με την αίσθηση ότι το σώμα των ανθρώπων σήμερα έχει μπλοκαριστεί από τη συνθήκη της αποστασιοποίησης; Υπάρχει λύση σ’ αυτό; Ένα σώμα έχει μνήμες. Όσο συνηθίζει κάτι, τόσο ενστικτωδώς τείνει προς τα εκεί. Έχουμε βάλει αρκετά όρια στα σώματά μας και εξελικτικά έχουμε την τάση να περιορίζουμε τις δυνατότητές τους. Τα ακούμε με δυσκολία και συνεπώς τα κατανοούμε λιγότερο. Θεωρούμε πως τις περισσότερες φορές, η κάθε πρόθεση ενός σώματος εμφανίζει ορισμένα χαρακτηριστικά, ακόμη κι αν μερικές φορές προσπαθεί να τα αποκρύψει. Η απόπειρα να τα καταπιέσει, δημιουργεί κι αυτή σημάδια πάνω του. Αισθανόμαστε πως θα βοηθούσε να αντιλαμβανόμαστε το σώμα ως εργαλείο, να το παρατηρούμε με περιέργεια και να πειραματιζόμαστε μαζί του. Να του επιτρέπουμε να πάει σε μέρη που δεν νιώθει απόλυτα ασφαλές, γιατί εκεί είναι που θα το ανακαλύψουμε περισσότερο.
– Ποιο είναι το ζητούμενο όταν δημιουργούμε; Το ζητούμενο μπορεί να είναι οποιοδήποτε. Εξαρτάται από τον κάθε δημιουργό. Δεν πιστεύουμε πως υπάρχει ή θα πρέπει να υπάρχει συνταγή ή περιορισμός σε αυτό που αναζητά κανείς όταν επιλέγει να δημιουργήσει. Για εμάς σημαντική είναι η συνειδητότητα στη διαδικασία της δημιουργίας. Η διαθεσιμότητα σε ό,τι προκύπτει, η περιέργεια και το παιχνίδι. Μας ζωντανεύει και μας ενθουσιάζει. Μερικές στιγμές μας ξαφνιάζει κιόλας κι αυτές οι στιγμές είναι οι πιο απολαυστικές.
INFO Το «Free At Last» παρουσιάζεται στις 22/6 στις 8.30μ.μ. στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού Κύπρου, 77777745, rialto.com.cy. Δωρεάν μεταφορά με λεωφορείο από Λευκωσία (Πληροφορίες: 99618225), cypruscontemporarydancefestival.com
Ελεύθερα, 19.6.2022
